Piotr Jakubowski w opracowaniu Fundacji im. Stefana Batorego przybliża reguły wyborcze dotyczące głosowania na radnych.

Wszystkie wybory do rad są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Zasada powszechności  wyborów oznacza prawo do kandydowania i do wybierania bez  nieuzasadnionych ograniczeń. Polega na włączeniu w proces wyborczy jak najszerszej części społeczeństwa.

Według eksperta w sprzeczności z tą zasadą pozostają zbyt restrykcyjne wymagania stawiane osobom wybierającym i kandydującym chcącym wziąć udział w wyborach. Jako przykład takiego wymogu można wskazać uzależnienie prawa do oddania głosu od osiągania rocznych dochodów w oznaczonej wysokości.

Radni gminni

Radni  i  radne  wybierani  są  w  okręgach  wyborczych bezpośrednio spośród  zgłoszonych  kandydatów i kandydatek. Liczba radnych wybieranych do rady gminy zależy od jej wielkości. W gminach do 20 tys. mieszkańców rada liczy 15 radnych, w gminach do 50 tys. mieszkańców - 21 radnych, do 100 tys. – 23 radnych, do 200 tys. – 25 radnych i na każde dalsze rozpoczęte 100 tys. mieszkańców liczba radnych ulega zwiększeniu o trzech. Górną granicę stanowi liczba 45 radnych.

Okręg wyborczy obejmuje część obszaru gminy, przy czym w gminach na terenach wiejskich okręgiem  wyborczym jest najczęściej sołectwo. W każdym okręgu wyborczym tworzonym dla wyboru rady w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców wybiera się jednego radnego. Dla wyboru rady w gminie powyżej 20 tys. mieszkańców tworzy się okręgi wyborcze, w których wybiera się od 5 do 8 radnych.



Informację o okręgach wyborczych, ich granicach i numerach, liczbie radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym oraz o wyznaczonej siedzibie gminnej komisji wyborczej podaje do publicznej wiadomości wójt, w formie obwieszczenia, najpóźniej w 55 dniu przed dniem wyborów.

W gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców o wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególnych kandydatów. W większych gminach obowiązuje system proporcjonalnego podziału mandatów pomiędzy listy kandydatek i kandydatów.

Proporcjonalny podział mandatów – metoda d`Hondta

Jak wyjaśnia Piotr Jakubowski, mandaty dzielą się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów odpowiednio na kandydatów danej listy. Obowiązuje ustawowy próg wyborczy - w podziale mandatów uczestniczą tylko listy komitetów wyborczych, na które oddano co najmniej 5 proc. ważnych głosów w skali gminy.
Podział mandatów odbywa się według metody d’Hondta. Polega ona na tym, że liczba głosów oddanych na każdą listę dzielona jest kolejno przez 1, 2, 3, 4 i w razie potrzeby dalsze liczby. Spośród wyników wybierana jest taka liczba największych wartości, która odpowiada liczbie mandatów do obsadzenia w danym okręgu wyborczym.

Radni powiatowi

W wyborach do rad powiatów okręg wyborczy obejmuje obszar jednej gminy. Podobnie jak w przypadku wyborów do rady gminy liczącej powyżej 20 tys. mieszkańców obowiązuje 5 proc. próg wyborczy. W każdym okręgu wyborczym wybiera się od 3 do 10 radnych. Rada powiatu liczy 15 osób w powiatach liczących do 40 tys. mieszkańców oraz po dwoje na każde kolejne rozpoczęte 20 tys.  mieszkańców. Liczba radnych nie może przekroczyć 29. Podział mandatów następuje również przy wykorzystaniu systemu d’Hondta. 

Sejmik województwa 

Okręg wyborczy w wyborach do sejmików województw obejmuje jeden powiat lub jego część. Także w tym wypadku obowiązuje 5 proc. próg wyborczy. W skład sejmiku województwa wchodzą radni w liczbie 30 w województwach liczących do 2 mln mieszkańców oraz po troje radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 tys. mieszkańców. Do podziału mandatów wykorzystywany jest system d’Hondta.

Więcej informacji na temat wyborów TUTAJ

Wkrótce przedstawimy reguły systemu wyborczego dotyczące wyborów wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Zapraszamy do lektury!