Kto powinien zająć się zorganizowanym odbiorem termometrów rtęciowych od osób fizycznych?

Jaki powinien być tok postępowania w tej sprawie, kto jest odpowiedzialny za finansowanie odebrania takiego termometru, bądź podjęcia przez straż pożarną wylanej rtęci wskutek zbicia termometru. Jakie uregulowania prawne wskazują organ kompetentny w tym temacie.

Odpowiedź

W pytaniu nie zostało to doprecyzowane, jak można jednak przypuszczać, dotyczy ono odpadów termometrów rtęciowych, które są wytwarzane przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami, czyli w gospodarstwach domowych. W świetle obowiązujących przepisów, w tym w szczególności art. 3 ust. 3 pkt 4 ustawy o odpadach , odpady powstające w gospodarstwach domowych (a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych) stanowią odpady komunalne, które (łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie) zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), zostały sklasyfikowane w grupie 20.

Zużyte termometry rtęciowe ze względu na swoje właściwości, z pewnością należy sklasyfikować jako odpad niebezpieczny i w takiej sytuacji najbardziej właściwa byłaby klasyfikacja pod kodem 20 01 21*, obejmującym lampy fluorescencyjne oraz inne odpady zawierające rtęć. Szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące m.in. wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych i odpadów z remontów, a także częstotliwości i sposób pozbywania się odpadów komunalnych z terenu nieruchomości powinny zostać określone w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy.

Taki regulamin, zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach uchwala po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego rada gminy. Regulamin jest uchwalany dla każdej gminy odrębnie z uwzględnieniem charakterystycznych dla gminy uwarunkowań i jako akt prawa miejscowego stanowi źródło prawa powszechnie obowiązującego na terenie danej gminy. Trudno zatem jednoznacznie określić w jaki sposób na terenie gminy, której dotyczy problem opisany w pytaniu rozwiązano to zagadnienie.

Przykładowo, zgodnie z załącznikiem do uchwały Nr LXXVII/2427/2006 Rady m. st. Warszawy z dnia 22 czerwca 2006 r., regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie miasta stołecznego Warszawy stanowi, że w drodze selektywnej zbiórki wydzieleniu z wytworzonych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych podlegają m.in. odpady niebezpieczne, które powinny być zbierane i odbierane w sposób i w terminach uzgodnionych z przedsiębiorcą posiadającym zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych na terenie danej gminy i realizującym tego rodzaju usługę. Jest to jedynie przykładowe rozwiązanie i oczywiście w innych gminach, problem ten może być rozwiązany zupełnie inaczej, niemniej jednak zawsze, szczegółowe zasady dotyczące wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości, winny zostać określone w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. W przypadku odpadów (poza nielicznymi wyjątkami) za ich właściwe zagospodarowanie tzn. zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów - płaci wytwórca, zatem w tym przypadku osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą. W myśl art. 5 ust. 1 pkt 3b ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach , pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi, należy do obowiązków właścicieli nieruchomości. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy realizację tego obowiązku, właściciele nieruchomości obowiązani są udokumentować, w formie umowy korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz posiadania dowodów płacenia za takie usługi. Może się zdarzyć, że zgodnie z art. 6a ww. ustawy, rada gminy w drodze uchwały oraz na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w przeprowadzonym uprzednio referendum gminnym, przejmie od właścicieli nieruchomości ww. obowiązki, jednak w takim przypadku rada gminy ustala opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przejętych obowiązków. Opłata taka jest wówczas ustalana w sposób zryczałtowany za okresowe pozbywanie się określonej ilości wskazanego rodzaju odpadów komunalnych, a jej wysokość jest uzależniona od faktycznych kosztów ponoszonych przez gminę z tytułu zorganizowania i funkcjonowania systemu zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych.

W świetle obowiązujących przepisów w tym w szczególności art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z późn. zm.)- u.p.s.p., Państwowa Straż Pożarna, powołana jest jako zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja, przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.

Warto jednak zaznaczyć, że organizacja walki z tzw. innymi klęskami żywiołowym, ratownictwa technicznego oraz ratownictwa chemicznego w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, obejmuje z reguły zespół działań planistyczno-organizacyjnych i działań ratowniczych NIEZBĘDNYCH do ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska. Dość trudno zgodzić się z twierdzeniem, że rtęć wylana z jednego zbitego termometru, przeznaczonego do użytku domowego, stanowi zagrożenie życia, zdrowia, mienia lub środowiska takich rozmiarów, że wymaga to podjęcia działań ratowniczych przez jednostkę Państwowej Straży Pożarnej. Niemniej jednak, zgodnie z art. 19a ust. 1 i 2 u.p.s.p., koszty związane z funkcjonowaniem PSP są pokrywane z budżetu państwa lub z dotacji celowej budżetu państwa (w przypadku PSP funkcjonującej na obszarze powiatu). Ponadto zgodnie z art. 19b u.p.s.p., w pokrywaniu części kosztów funkcjonowania PSP mogą uczestniczyć również gmina, powiat, samorząd województwa lub organizatorzy imprez masowych.


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zm.)
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 ze zm.)