Czy gmina może finansować z budżetu, w formie składki, pokrycie kosztów obsługi długu publicznego związku międzygminnego, którego jest członkiem?
Czy statut tego związku powinien to regulować?
Odpowiedź
Jeżeli w statucie związku międzygminnego nie wprowadzono szczególnych zakazów związanych z ewentualnym finansowaniem jego deficytu - to oczywistym jest, iż w celu realizacji jego celów, gminy wchodzące w jego skład mają nie tylko prawo ale i obowiązek współfinansowania jego deficytu.
Uzasadnienie
Związki międzygminne stanowią przewidzianą przez ustawę o samorządzie gminnym formę współdziałania jednostek samorządu terytorialnego w celu wykonywania zadań publicznych, przekraczających możliwości finansowe bądź organizacyjne pojedynczej gminy. Związki posiadają osobowość prawną i wykonują swoje statutowe zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Zasady ich tworzenia i funkcjonowania określa rozdział 7 ustawy o samorządzie gminnym . Powstanie związku najczęściej jest efektem porozumienia zawartego przez dwie lub większą liczbę gmin poprzez złożenie stosownych oświadczeń woli. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z dniem ogłoszenia statutu. Zgodnie z art. 73a ustawy o samorządzie gminnym do gospodarki finansowej związku międzygminnego stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce finansowej gmin. Ogólny nadzór prawny nad związkami międzygminnymi prowadzi właściwy wojewoda. Z kolei do kompetencji regionalnych izb obrachunkowych należy nadzór nad działalnością finansową tych związków.
Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, przy czym prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu związku. Związek korzysta wiec z takich praw, jakie przysługują gminom, w tym w zakresie zasad opodatkowania. W przypadku gmin do ich obsługi ustawodawca określił zadania i kompetencje jednostek budżetowych, które na mocy art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), zwolniono z podatku.
Związek gmin wykonując zadania publiczne w zastępstwie gmin i koordynując ich działania, np. zaopatrzenie miast i gmin w wodę, odbiór i oczyszczanie ścieków, centralne ogrzewanie, gospodarka odpadami, informacja i edukacja ekologiczna oraz szeroko rozumiana ochrona środowiska - powietrza, wód, gruntów i przyrody ma prawa i obowiązki określone w statucie. W przypadku wystąpienia deficytu jak to określono "długu publicznego" w finansach związku międzygminnego, gmina jako jego członek ma obowiązki określone jego statutem. W przypadku braku takich uregulowań rekomendujemy dokonanie stosownych zmian w statucie związku, które wprost określać będą obowiązki gmin tworzących związek międzygminny - czy to w formie dostosowania do potrzeb, wysokości składki czy też możliwości okazjonalnego zasilania związku w niezbędne do realizacji jego celów statutowych środki.
Warto nadmienić, że do zgromadzenia związku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rady gminy (art. 18 ustawy o samorządzie gminnym ). Oznacza to, że finansowanie związku opiera się przede wszystkim na:
• składkach gmin wnoszonych proporcjonalnie do liczby mieszkańców,
• dochodach z własnej działalności gospodarczej np. w zakresie użyteczności publicznej oraz - dotacji rządowych i pozarządowych.
Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być udzielona pomoc finansowa innym jednostkom samorządu terytorialnego w formie dotacji celowej albo pomoc rzeczowa. Podstawą przekazania środków na realizację pomocy finansowej innym jednostkom samorządu terytorialnego jest umowa określająca przeznaczenie i zasady rozliczenia środków. W przypadku związku międzygminnego zasady wnoszenia składek jak i ewentualne zasady pokrywania jego deficytu w tym np. w drodze dotacji winny być określone w statucie związku.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)