Wszystko za sprawą art. 74 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności , który znosi z dniem 1 stycznia 2014 r. obowiązek meldunkowy. Z tym dniem ulegają także likwidacji rejestry mieszkańców oraz rejestry zamieszkania cudzoziemców, a właściwe organy administracji publicznej zostają pozbawione możliwości gromadzenia niektórych danych o obywatelu (m.in. kraju urodzenia, adresu i daty zameldowania na pobyt stały, kraju miejsca zamieszkania). Przez okres przejściowy, czyli do końca 2013 roku, obowiązek meldunkowy będzie istniał, ale w bardzo okrojonej formie.

Ustawodawca określił, że z dniem 1 sierpnia 2011 r., czyli z chwilą wejścia w życie ustawy o ewidencji ludności, obowiązek meldunkowy będzie dotyczył tak obywateli polskich jak i cudzoziemców. Obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy, który polega na: a) zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego; b) wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego; c) zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej. Obywatel polski, który wyjeżdża z kraju z zamiarem stałego pobytu, jest obowiązany zgłosić swój wyjazd. Zgłoszenie wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej skutkuje wymeldowaniem z miejsca pobytu stałego i czasowego (por. art. 36 ust. ustawy o ewidencji ludności ). Jeżeli pobyt obywatela poza granicami kraju, bez zamiaru stałego pobytu, ma trwać dłużej niż 6 miesięcy, wówczas jest on zobowiązany zgłosić swój wyjazd oraz powrót. Zgłoszeń dokonuje się najpóźniej w dniu opuszczenia miejsca pobytu stałego oraz czasowego, właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi), w formie pisemnej na formularzu. Zgłoszenie może być przekazane także w formie dokumentu elektronicznego na formularzu umożliwiającym wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego gminy.

Pobytem stałym jest stałe zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania (art. 25 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności ). Treść tego przepisu nawiązuje do art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm., dalej k.c.)., który definiując miejsce zamieszkania osoby fizycznej stwierdza, że decydują o tym dwa czynniki: zewnętrzny czyli faktyczne przebywanie, corpus, oraz czynnik wewnętrzny – zamiar stałego pobytu, animus manendi. Łączne ich spełnienie świadczy o miejscu zamieszkania. Ustalenie przesłanki zamieszkania nie jest trudne do ustalenia, gdyż w tym wypadku chodzi o przebywanie w określonej miejscowości. Trudniejsze jest ustalenie zamiaru stałego przebywania. Zamiar taki można wywnioskować z zachowania danej osoby, przez określenie centrum jej aktywności życiowej w danej miejscowości. Jednakże ustawodawca w art. 25 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności poszedł dalej, niż cytowany art. 25 k.c., wskazując, że pobyt stały to nie tylko przebywanie w danej miejscowości, ale i także przebywanie pod oznaczonym adresem. Pobytem czasowym, w myśl art. 25 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem. Owo przebywanie poza miejscem pobytu stałego powinno trwać przez okres ponad 3 miesięcy (por. art. 25 ust. 4 ustawy o ewidencji ludności ). Ustawodawca wprowadza zasadę, że obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany zameldować się w miejscu pobytu stałego lub czasowego najpóźniej w 30 dniu, licząc od dnia przybycia do tego miejsca (por. art. 27 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności ). Równocześnie można mieć jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu czasowego.
@page_break@
W przypadku niewypełnienia obowiązku meldunkowego, obywatel nie będzie już podlegał karze ograniczenia wolności, grzywny do 250 zł czy też karze nagany. W mocy pozostał art. 146 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2010 r., Nr 46, poz. 275) , który określa sankcje w razie niedopełnienia obowiązku zgłoszenia w urzędzie stanu cywilnego faktu urodzenia lub zgonu. Wówczas sprawca podlega karze grzywny do 250 zł albo karze nagany.

Zadania z zakresu ustawy o ewidencji ludności, w myśl art. 4 wykonują organy gminy. Niestety, ustawodawca nie zdecydował się na określenie w sposób jednoznaczny o jakie organy chodzi. W myśl art. 5 § 2 pkt. 6 Kodeksu postępowania administracyjnego organem właściwym, przed którym będzie toczyło się postępowanie w tej sprawie będzie wójt (burmistrz, prezydent). W prawnie określonych sytuacjach, postępowanie będzie kończyło się wydaniem decyzji administracyjnej (postępowanie jurysdykcyjne), na przykład gdy dane zgłoszone do zameldowania lub wymeldowania będą budziły wątpliwości. Wówczas o zameldowaniu lub wymeldowaniu rozstrzygnie wójt w drodze decyzji administracyjnej (por. art. 31 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności ). Także w przypadku gdy będą wątpliwości co do stałego lub czasowego charakteru pobytu osoby pod deklarowanym adresem, wówczas rozstrzygnięcia dokona wójt, również w drodze decyzji administracyjnej ( por. art. 31 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności ). Wójt dokonując zameldowania na pobyt stały wydaje z urzędu (por. art. 32 ust.1 ustawy o ewidencji ludności ), a na pobyt czasowy na wniosek osoby zainteresowanej (por. art. 32 ust.2 ustawy o ewidencji ludności ), zaświadczenie odpowiednio o zameldowaniu na pobyt stały lub zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy. Problematykę wydawania zaświadczeń reguluje dział VII Kodeksu postępowania administracyjnego W myśl art. 217 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni. Odmowa wydania zaświadczenia, bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (por. art. 219 Kodeksu postępowania administracyjnego ). Organem wyższego stopnia w zakresie ustawy o ewidencji ludności w myśl art. 5 ust. 1 jest wojewoda. On też sprawuje nadzór nad działalnością organów gmin w zakresie obowiązku meldunkowego.

Po zniesieniu obowiązku meldunkowego, czyli od 1 stycznia 2014 r. przy określeniu zameldowania na pobyt stały lub zameldowania na pobyt czasowy, ustawodawca przyjął, że będzie to miejsce zamieszkania, odsyłając w tej sprawie do art. 25 k.c. Zatem, w myśl art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Wyjaśnienia wymaga jeszcze adres zameldowania o którym mówi ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (Dz.U. Nr 167, poz. 1131). Z dniem 1 lipca 2011 r., bowiem z tym dniem wchodzi w życie ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych, adres miejsca zameldowania zamieszczony w dowodzie osobistym wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych nie potwierdza adresu miejsca zameldowania.

Czytaj też:
Koniec obowiązku meldunkowego dopiero w 2016 r.
Nowy termin zniesienia obowiązku meldunkowego
Właściciel lokalu jest stroną postępowania w sprawie meldunkowej innej osoby
 1 stycznia 2014 zniknie obowiązek meldunkowy – organizacja wyborów będzie trudniejsza  



Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. Nr 217, poz. 1427)
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2010 r., Nr 46, poz. 275)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)