Rozwiązania w zakresie gospodarowania odpadami zamieszczone zostały w art. 1 pkt. 6 projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. (Obecnie uchwaloną ustawą zajmuje się ponownie Sejm po posiedzeniu Senatu – red.)

Zgodnie z proponowanymi rozwiązaniami w przypadku braku na obszarze województwa technicznych i organizacyjnych możliwości unieszkodliwiania, zgodnie z obowiązującymi przepisami, odpadów medycznych o właściwościach zakaźnych wytworzonych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, wojewoda może wydać, w drodze decyzji administracyjnej, polecenie dotyczące gospodarowania tymi odpadami podmiotom, o których mowa w art. 11 ust. 1 i 2.  Polecenie podlega natychmiastowemu wykonaniu z chwilą jego doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymaga uzasadnienia. Przepisy art. 11 ust. 3-6 i 8 stosuje się odpowiednio. Jednocześnie w ust. 2 ustawy wskazuje się na procesy, w jakich ma odbywać się termiczne przekształcanie odpadów.

 

Nakazanie spalania odpadów podmiotowi, który nie spełnia warunków technicznych

Pojawia się wątpliwość, czy wojewoda może nakazać spalanie odpadów podmiotowi, który nie spełnia warunków technicznych dla przeprowadzenia procesów spalania odpadów, czy też nie ma np. możliwości zapewnienia odpowiednich warunków magazynowania odpadów medycznych.

Projekt ustawy nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że o ile wyłączone jest stosowanie ustawy o odpadach i prawa ochrony środowiska, to wyłączone jest również zastosowanie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 05.10.2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postepowania z odpadami medycznymi (Dz.U.2017.1975), Rozporządzenia Ministra Zdrowia dnia 21.10.2016 r. w sprawie wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych Dz.U.2016.1819.

Z jednej strony logicznym jest, że wyłączenie przepisów ustawowych wyłącza również przepisy wykonawcze do tych ustaw, ale zauważyć należy, że Rozporządzenie MZ z dnia 05.10.2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postepowania z odpadami medycznymi – szczegółowo opisuje wymagania w zakresie magazynowania odpadów zakaźnych (odpowiednia temperatura, czas magazynowania, wymogów technicznych pomieszczenia do magazynowania oraz wymagań odnoszących się do zabezpieczenia osób przebywających w takim pomieszczeniu), w przypadku instalacji zagospodarowujących odpady komunalne (spalarni) miejsce magazynowania odpadów stanowi bunkier, problem nie dotyczy więc tylko tego czy przedmiotowa Ustawa i wydana na jej podstawie decyzja wojewody wyłącza zastosowanie przepisów rozporządzenia, ale również technicznych możliwości zagospodarowania odpadów medycznych wraz odpadami komunalnymi.

Czytaj też: Spalanie odpadów w epidemii konieczne, ale trzeba doprecyzować zasady

Wymogi w zakresie postępowania z odpadami poprocesowymi

Z kolei Rozporządzenie MZ dnia 21.10.2016 r. w sprawie wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych – ustanawia wymogi w zakresie postępowania z odpadami poprocesowymi (obowiązek magazynowania w kontenerach) oraz wymogi dotyczące dokumentowania skuteczności procesu unieszkodliwiania odpadów pod kątem utraty właściwości zakaźnych w drodze stosownych badań (biorąc pod uwagę, że wszystkie odpady w bunkrze zostaną skażone, to badaniu będą musiały podlegać wszystkie odpady poprocesowe).

Czytaj w LEX: Odpady medyczne w podmiotach wykonujących działalność leczniczą >

Należy więc określić konsekwencje polecenia wojewody nie tylko dla samego procesu przetwarzania odpadów, ale również dalszych konsekwencji prawnych i technicznych postępowania z odpadami medycznymi znajdującymi się wśród innych odpadów przyjmowanych przez instalacje. Powyższe poddaje w wątpliwość zastosowania regulacji nakazujących spalarni odpadów medycznych w instalacjach do tego  niededykowanych.

Podkreślić należy także wymogi wynikające z koncesji np. URE na wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej –  w decyzjach o koncesji wskazane są wszystkie kody odpadów przyjmowanych do przetworzenia – co w sytuacji, gdy nie ma tam kodów odnoszących się do odpadów medycznych? Projekt ustawy nie odnosi się w żaden sposób do kolizji z innymi posiadanymi zezwoleniami i decyzjami (w tym koncesjami URE).

Ustawa nie odnosi się również do problemu sposobu wyboru instalacji do której dostarczane będą odpady medyczne.

Jak weryfikować możliwości techniczne i organizacyjne?

Dalej zauważyć należy, że skoro polecenie dot. odpadów medycznych podlega natychmiastowemu wykonaniu z jednoczesnym pominięciem przepisów ustawy o odpadach i ochronie środowiska, to w jaki sposób weryfikowane będą możliwości techniczne i organizacyjne adresata polecenia? Brak tych możliwości skutkuje niemożnością wydania polecenia. Ustawa nie określa konsekwencji tego, co w sytuacji wydania polecenia i jednoczesnej niemożność technicznej i organizacyjnej do jego realizacji. Ma to szczególne znacznie w kontekście wydania polecenia do podmiotu, który np. techniczne spełnia określone warunki ale np. w wyniku limitów określonych posiadanymi pozwoleniami nie jest w stanie przyjmować odpadów.

Ustawa nie precyzuje jednoznacznie jakiego rodzaju odpady zaliczyć należy do odpadów wytwarzanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 inne niż odpady medyczne o właściwościach zakaźnych tzn. czy są to wszystkie odpady komunalne, czy też jest to uzależnione od źródła powstania tego rodzaju odpadów – np. w związane z zarządzoną w danym miejscu kwarantanną.

Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie z odpadami medycznymi w szpitalach >

Ustawa nie precyzuje wzajemnej relacji pomiędzy poleceniem wojewody wydanym na podst. art. 11b ustawy zmienianej w posiadanymi przez instalację pozwoleniami, w szczególności czy polecenie wojewody znosi określone w tych decyzjach limity na przyjęcie odpadów (np. co do „pojemności” składowiska).

Ustawa wskazując, że na możliwość nakazania przez Komendanta Głównego Policji pełnienie służby w systemie skoszarowanym nie odnosi się do tego, kogo miałoby dotyczyć takie pełnienie służby – tzn. czy prowadzącego instalację, czy odbierającego odpady.

Elementy pominięte w ustawie

Można jednocześnie wskazać na elementy pominięte w ustawie, których zastosowanie być może mogłoby pomóc w udrożnieniu systemu.

Po pierwsze dopuszczenie do termicznego przekształcania w spalarniach w pierwszej kolejności odpadów komunalnych z terenów objętych kwarantanną w związku z ryzykiem rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19.

Po drugie dopuszczenie do tymczasowego okresu umożliwiającego składowanie na terenie składowisk, bez uprzedniego sortowania i poddawania procesom MBP odpadów komunalnych bez względu na ich kaloryczność. Wyłączenie zastosowania przepisów zakazujących składowania tzw. „frakcji kalorycznej” i sankcjonowania składowania tego rodzaju odpadów.

Po trzecie dopuszczenie możliwości przyjmowania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych 20 03 10 przez instalacje (w tym również składowiska odpadów) ponad limity określone w decyzjach administracyjnych bez ponoszenia konsekwencji prawnych  - czasowe wstrzymanie obowiązywania decyzji administracyjnych w zakresie funkcjonowania instalacji. Tego rodzaju gwarancji nie daje przyjęte w ustawie rozwiązanie dotyczące polecenia wojewody.

Po czwarte - wyłączenie przepisów dotyczących selektywnego zbierania odpadów powinno także uwzględniać kwestie braku wliczenia tak gromadzonych odpadów do poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia.

Czytaj w LEX: Zagrożenie epidemiczne a kwestie odprowadzania odpadów przez zarządców nieruchomości >

Co mogłoby znaleźć się w ustawie?

Jednocześnie zasygnalizować można wprowadzenie wymogu oznaczania miejsc, w których właściciele nieruchomości objęci są kwarantanną, ew. obowiązku informowania o takich miejscach wykonawców odbierających odpady przez uprawnione do tego organy. Informacja ta powinna pozwolić wykonawcom na wdrożenie dodatkowych środków minimalizujących ryzyko zakażenia pracowników wykonawców oraz na ewentualną zmianę sposobu odbioru odpadów ze wskazanych miejsc.

Ustawa - bez polecenia wojewody - powinna automatycznie przewidywać wprowadzenia czasowych rozwiązań polegających na zezwoleniu na odbiór odpadów zmieszanych razem z odpadami bio i zielonymi z bezpośrednim transportem do instalacji (w tym również spalarni) , odbiór odpadów metale i tworzywa sztuczne wraz z papierem i szkłem z bezpośrednim transportem do instalacji komunalnej (w zależności od możliwości organizacyjnych odbiorcy i instalacji). W w/w przypadkach ze względu na stan wyższej konieczności należałoby odstąpić od nakładania kar wynikających z ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2019.2010 t.j.) i zawartych umów na odbiór i transport odpadów.

dr Artur K. Modrzejewski - radca prawny, wykładowca na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.