Projekt nowej ustawy o symbolach państwowych Rzeczypospolitej Polskiej autorstwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego ma uporządkować stan prawny dotyczący wykorzystywania przez instytucje państwowe, osoby prawne i fizyczne symboli państwowych. Ma też wprowadzić wzory symboli państwowych, zgodne ze współczesnymi technikami drukarskimi i graficznymi. Zastąpi ustawę z 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych.

Ministerstwo wytyka, że w obowiązujących przepisach nie ma zestandaryzowanych w systemach graficznych barw narodowych, zdefiniowanej ustawowo wersji cyfrowej godła oraz wizerunku orła Rzeczypospolitej Polskiej.  A to oznacza w praktyce, że ochrona symboli państwowych nie jest możliwa: większość używanych flag i godeł nie odpowiada wymogom obecnej ustawy.

Zresztą wytknęła to kontrola NIK przeprowadzona w 2005 r., wskazując na konieczność niezbędnych zmian prawnych. Podobne wnioski można wysnuć z orzecznictwa dotyczącego ochrony symboli państwowych, w tym kwestii ich artystycznego przetworzenia. Zarówno pod względem wyglądu symboli państwowych, jak i ich ochrony oraz używania, obecne przepisy są niewystarczające i budzące wiele niejasności, nawet na poziomie nazewnictwa.

 

Flaga narodowa i flaga państwowa

Projekt wskazuje system symboli państwowych, do których należą:

  • godło stanowiące herb państwowy Rzeczypospolitej Polskiej,
  • godło stanowiące Chorągiew Rzeczypospolitej (oficjalne weksylium Rzeczypospolitej Polskiej, używane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej),
  • barwy stanowiące składniki flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej,
  • barwy flagi narodowej Rzeczypospolitej Polskiej,
  • hymn Rzeczypospolitej Polskiej.

Projekt ustawy odchodzi od stosowanej obecnie terminologii odnoszącej się do flagi państwowej oraz flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadzając rozdział na flagę państwową i flagę narodową.

  • Flaga państwowa to w myśl projektu prostokątny płat tkaniny w barwach Rzeczypospolitej Polskiej, w którym stosunek szerokości płata do jego długości wynosi 5:8, wraz z umieszczonym pośrodku białego pasa herbem państwowym Rzeczypospolitej Polskiej. Powinna być wykonana z wełny albo innego materiału, który nie posiada nadmiernej połyskliwości.
  • Flaga narodowa to prostokątny płat tkaniny w barwach Rzeczypospolitej Polskiej (również 5:8). Taka flaga będzie wywiesza na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi siedziby urzędowe, z wyjątkiem przypadków, do których stosuje się obowiązek stosowania flagi państwowej.

Zgodnie z projektem flaga państwowa miałaby być eksponowana w pomieszczeniach służących celom reprezentacyjnym organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego lub tych w których odbywają się obrad. Konsultowane przepisy zakładają, że flaga państwowa miałaby być podnoszona lub eksponowana na budynkach urzędów lub przed nimi w czasie obrad. Po zakończeniu obrad eksponowana miałby być flaga narodowa.

Projekt zastrzega jednocześnie, że obie flagi nie będą mogły być eksponowane na budynkach w złym stanie technicznym, takich w których fasady są remontowane, ani „w innych miejscach i okolicznościach, które nie zapewniają dla nich należytej czci i szacunku”.

Czytaj: Eksponowanie flagi państwowej wciąż rodzi problemy>>

Herb nie trójwymiarowy a dwuwymiarowy

Projekt określa także nowy wzór herbu państwowego, który odchodzi od wersji trójwymiarowej (płaskorzeźby) niezgodnej z wymogami heraldyki. Herb państwowy ma być wizerunkiem dwuwymiarowym, nie przestrzennym. 

Korekta w projekcie obejmuje również m.in. dopracowanie wizerunku korony z prześwitami (obecnymi w projekcie z 1927 r., a następnie zarzuconymi z uwagi na technikę drukarską) oraz ozłocenie całych części rogowych, nie tylko szponów orła oraz zamiana rozet na trójliście.

Zmiany mają dotyczyć także Mazurka Dąbrowskiego, którego słowa w 1797 r. napisał Józef Wybicki.  Obowiązywać ma tekst literacki hymnu Rzeczypospolitej Polskiej ze zmianą zaproponowaną przez panel ekspertów dotyczącą zamiany kolejności drugiej i trzeciej zwrotki. W propozycji druga zwrotka hymnu zaczyna się od słów "Jak Czarniecki do Poznania".

Czytaj: Patriotyczna maseczka flagi nie znieważy>>

Na zmiany samorządy wydadzą ponad 131 mln zł

Według szacunków MKiDN łączny koszt projektowanych zmian to 147,8 mln zł, rozłożony na 10 lat. Z budżetu państwa na ten cel przeznaczono by 16 mln zł, 131,8 mln zapłaciłyby jednostki samorządu terytorialnego.

- Przepisy przejściowe zakładają długi okres wdrożenia projektowanej regulacji, w celu obniżenia kosztów ponoszonych przez budżet państwa i budżety jst. Okres 2022-2028, a w praktyce, w wielu przypadkach czas do zużycia przedmiotu, pozwoli na rozłożenie w czasie wydatków wynikających z projektowanej ustawy lub znaczne lub faktyczne ich uniknięcie – napisano w ocenie skutków regulacji.

Godła Rzeczypospolitej Polskiej, flagi państwowe oraz pieczęcie państwowe wykonane przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, a także flagi i bandery mogą być stosowane do ich zużycia. Tablice urzędowe z godłem Rzeczypospolitej Polskiej i tablice urzędowe z nazwą podmiotu zainstalowane przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy będą mogły być umieszczone na budynkach nie dłużej niż do 31 grudnia 2025 r. Zmiana obejmie też wymianę urzędowych druków, formularzy, dostosowanie dokumentów do nowych wzorów, wymiana elementów umundurowania niektórych służb.

Paweł Lewandowski, były wiceminister kultury, autor projektu ustawy uważa, że wydatki jakie samorządy poniosą na wdrożenie przepisów ustawy są duże. - To średnio 4500 zł na każdą JST rocznie przez 10 lat. Czyli nic. Bo tyle się właśnie wydaje na wymianę zniszczonych flag i zużytych tablic niezależnie od zmiany godła i flagi. Podmioty zobowiązane są do zakupu wyłącznie nowych elementów według nowego wzoru po zużyciu lub zniszczeniu starych według starego wzoru, a nie do nagłej wymiany wszystkiego w miesiąc – podkreśla Paweł Lewandowski.