Program Infrastruktura i Środowisko (PO IŚ) jest największym krajowym programem operacyjnym, gdyż na jego realizację przeznaczona jest największa pula dostępnego w obecnym okresie programowym dofinansowania – 27,9 mld euro wkładu unijnego. PO IŚ przemyślany został jako narzędzie realizacji dużych, ponadregionalnych projektów inwestycyjnych, których celem jest podniesienie atrakcyjności Polski w zakresie inwestycji, szeroko rozumianego rozwoju regionów poprzez np. wspieranie rozbudowy infrastruktury technicznej, mając jednocześnie na uwadze ochronę i poprawę stanu środowiska, zdrowia, zachowania tożsamości kulturowej i rozwijania spójności terytorialnej.

Zgodnie z założeniami, program ten służyć ma głównie rozwojowi takich newralgicznych sektorów jak transport[1], gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami oraz energetyka. PO IŚ kładzie nacisk na ochronę środowiska, co wiążę się z tym, iż projekty realizowane w jego ramach muszą wychodzić naprzeciw postulatom zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń, ich redukcji, „prośrodowiskowej” polityki przedsiębiorców, podnoszeniu świadomości środowiskowej społeczeństwa, rozwój odnawialnych źródeł energii. Program ten przeznaczony jest także dla beneficjentów wnioskujących o wsparcie takich dziedzin jak kultura, nauka oraz zdrowie. Przykładem mogą być tu dotacje na ochronę zabytków i innych obiektów o dużej historycznej wartości, funkcjonowanie szkół artystycznych oraz innych uczelni, czy też rozwój ratownictwa medycznego, nowoczesnych usług medycznych takich jak e-zdrowie, telemedycyna.

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) ukierunkowany jest na działania zmierzające do rozwoju szeroko rozumianej krajowej i międzynarodowej innowacyjności. Beneficjentami docelowo są przedsiębiorcy, ale program kierowany jest także do projektodawców ze strefy instytucji otoczenia biznesu czy też centra, jednostki naukowe, które wpierać mają firmy w ich technologicznym rozwoju. Działania, na jakie nastawione są priorytety PO IG wspierają innowacyjność produktową, procesową, organizacyjną, marketingową. Program służyć ma podnoszeniu poziomu polskiej nauki, wzrostowi jej roli w tworzeniu i funkcjonowaniu nowoczesnych przedsiębiorstw, zwiększeniu udziału polskich innowacyjnych produktów w rynkach zewnętrznych. Jednym słowem ogół działań w zakresie PO IG to nacisk na ciągły rozwój polskiej gospodarki, której bazą są innowacyjne przedsiębiorstwa.

Innowacyjność w takim rozumieniu postrzegana jest jako generująca największą wartość dla gospodarki polskiej, stąd w stopniu najwyższym przyczynia się do wzrostu jej zdolności konkurencyjnej. To wszytko sprawia, iż to ten sektor w przyszłym okresie programowania (po 2013 r.) liczyć może najprawdopodobniej na najefektywniejsze wsparcie ze strony funduszy UE.

Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) realizowany jest na obu szczeblach – krajowym i regionalnym. Podział środków w jego ramach kształtuje się w taki sposób, iż 70 % dostępnego wsparcia wdrażana jest na poziomie wojewódzkim, 30 % natomiast poprzez odpowiednie resorty szczebla krajowego. PO KL działania swe skupia wokół takich zagadnień jak zatrudnienie, edukacja, aktywizacja zawodowa, integracja społeczna. Jednym z jego istotnych filarów jest budowa sprawnej administracji publicznej, w tym administracji samorządowej. W ramach PO KL realizowane są tzw. projekty miękkie czyli oparte na działaniach takich jak doradztwo, organizacja szkoleń, seminariów, wykładów, kursów, programów rozwojowych.

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) stworzony został jako narzędzie wpierania rozwoju społeczno-gospodarczego 5 najwolniej rozwijających się polskich województw: warmińsko-mazurskiego, lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego i świętokrzyskiego. Wskazane obszary to najczęściej tereny rolnicze, na których istnieje silniejsze niż gdzie indziej zapotrzebowanie na pobudzenie przedsiębiorstw do poszerzania swojej oferty, unowocześniania produktów oraz inwestowania w zatrudnienie. Polska Wschodnia również to obszar palącego problemu zapewnienia dużo szerszego niż obecnie istniejący dostępu do Internetu, rozbudowy dróg, rozwoju turystyki – jako możliwej alternatywy, impulsu rozwoju.

Program ten obejmuje cztery priorytety (I. Nowoczesna gospodarka, II. Wojewódzkie ośrodki wzrostu, III. Infrastruktura drogowa i przejść granicznych, IV. Pomoc techniczna), a samorządy terytorialne mogą starać się o wsparcie w ramach każdego w odnośnych priorytetów.

Program Operacyjny Pomoc Techniczna skierowany został do podmiotów, instytucji, których zadaniem jest realizacja i sprawna obsługa procesu wdrażania finansowego wsparcia UE w Polsce. Jego priorytety odnoszą się właśnie bezpośrednio do sprawnej realizacji NSRO oraz komunikacji i promocji. Program ten przemyślany jest w ten sposób, aby cały proces składania wniosków, ich oceny i dalszej obsługi miał odpowiednie zaplecze zarówno kadrowe, jak i techniczne.

Regionalne Programy Operacyjne (RPO). Głównymi beneficjentami RPO są jednostki samorządu terytorialnego oraz regionalni przedsiębiorcy. To bowiem ich specyficznym problemom odpowiadać mają działania podejmowane w ramach poszczególnych programów. RPO wykształcone zostały w toku konsultacji społecznych, jako wyraz istotnych z punktu widzenia każdego województwa potrzeb lokalnych. Realizowane są przez organy jst (duża rola zarządu województwa). Każdy z 16 programów zasięgiem swym obejmuje teren jednego województwa i do danego województwa zawężona jest realizacja projektów w danym programie. Najważniejsze założenia RPO odnoszą się do podnoszenia konkurencyjności regionów, wzrostu poziomu inwestycji na szczeblu regionalnym i lokalnym. Priorytety w poszczególnych RPO skupiają się najczęściej wokół inwestycji zorientowanych na infrastrukturę lokalną, rozwój przedsiębiorczości, turystykę, rozwój lokalnej infrastruktury społecznej, rozwój, restrukturyzację i rewitalizację miast, społeczeństwo informacyjne, środowisko przyrodnicze, odnawialne źródła energii, ochronę dziedzictwa kulturowego i inne, zależne także od strategii i potrzeb danego regionu.

Pisaliśmy o tym również:
 Dokumentacja krajowa w procesie ubiegania się o wsparcie unijne – znaczenie programów operacyjnych