Czy jeżeli osoba otrzymała mieszkanie i działkę o znacznej wartości ok. 400 tys. zł (posiada akt notarialny), to czy otrzymane przysporzenie majątkowe (dochód) należy rozliczyć zgodnie z art. 8 ust. 11 u.p.s. na 12 miesięcy, czy też odmówić pomocy na podstawie art. 12 u.p.s. ?

Osoba nie posiadała własnego mieszkania. Powyższe prawo uzyskała w zamian za opiekę nad darczyńcą. Darczyńca zmarł 9 kwietnia 2012 r.

Odpowiedź

Darowizna nieruchomości nie jest dochodem, ale ma istotny wpływ na sytuację majątkową osoby obdarowanej. Może to być podstawą odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej   - dalej u.p.s. , dochód stanowi suma miesięcznych przychodów bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania. Darowizna nieruchomości nie jest przychodem, nie mamy tu do czynienia z pozyskaniem środków finansowych. Niewątpliwie darowizna jest przysporzeniem majątkowym, może być uznana za swoiste świadczenie w naturze, a tego w myśl art. 8 ust. 4 u.p.s. nie wlicza się do dochodu. Tak więc nie ma podstaw prawnych potraktowania darowizny mieszkania i działki jak dochodu, a tym samym nie można wartości darowanych rzeczy rozliczać zgodnie z art. 8 ust. 11 u.p.s.

Darowizna wartościowych nieruchomości powoduje istotną zmianę w sytuacji majątkowej obdarowanego. Zachodzą wówczas podstawy do odmowy przyznania zasiłku na podstawie art. 12 u.p.s. Należy jednak pamiętać, że oprócz dysproporcji pomiędzy sytuacją dochodową a majątkową musi zaistnieć przesłanka samowystarczalności.

Jeśli obdarowany jest już świadczeniobiorcą pomocy społecznej, wówczas należy wszcząć postępowanie w sprawie uchylenia decyzji. Niemniej nie może mieć miejsce automatyzm działania. Po pierwsze, należy zaznaczyć, że z przedmiotowego przysporzenia obdarowany czerpie korzyść w postaci uzyskania własnego lokum zaspokajającego jego potrzeby mieszkaniowe, ale jednocześnie nie wprowadza ono żadnych zmian w faktycznych dochodach. Po drugie, art. 106 ust. 5 u.p.s. obliguje organ do zmiany decyzji z pomocy społecznej w przypadku zmiany sytuacji osobistej lub dochodowej. W opisanym stanie faktycznym mamy do czynienia ze zmianą sytuacji majątkowej, która nie jest tożsama ze zmianą sytuacji dochodowej. Tak więc organ powinien ustalić w szczególności czy nadal utrzymuje się trudna sytuacja życiowa połączona z brakiem możliwości jej samodzielnego przezwyciężenia (art. 2 ust. 1 u.p.s. ). Aktualnie osoba obdarowana ma zasoby i uprawnienia, pytanie tylko czy istnieją możliwości ich wykorzystania. Trzeba zatem zbadać czy istnieje możliwość wynajęcia, sprzedaży, zamiany itp., w kontekście pozyskania przez świadczeniobiorcę środków na utrzymanie, z jednoczesnym zaspokojeniem jego potrzeby mieszkaniowej. Dopiero pozytywne ustalenia w tym zakresie pozwolą na uchylenie decyzji przyznającej zasiłek stały. Podstawą wydania decyzji uchylającej będzie art. 106 ust. 5 u.p.s. (w części która dotyczy fakultatywnego uchylenia decyzji) w związku z art. 12 i art. 2 ust. 1 u.p.s.

Przykład
Wyrok wsa z dnia 4 listopada 2009, II SA/Łd 575/09, niepubl.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)