Usuwanie drzew i krzewów bez wymaganego zezwolenia w myśl art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220, dalej: u.o.p. ) podlega karze administracyjnej, która jest wymierzana przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta (dalej: wójta). Trzeba jednak pamiętać, że tej samej karze podlega ten, kto powoduje zniszczenie drzew, krzewów lub terenów zieleni spowodowanych niewłaściwym wykonaniem zabiegów pielęgnacyjnych (art. 88 ust. 1 pkt. 3 u.o.p. ). W myśl art. 82 ust. 1a u.o.p. zabiegi w obrębie korony drzewa na terenach zieleni lub zadrzewieniach mogą obejmować wyłącznie:
1) usuwanie gałęzi obumarłych, nadłamanych lub wchodzących w kolizje z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi;
2) kształtowanie korony drzewa, którego wiek nie przekracza 10 lat;
3) utrzymywanie formowanego kształtu korony drzewa.

Odpowiedzialność wynikającą z tego przepisu będą ponosiły wszystkie podmioty zobowiązane do utrzymania i pielęgnacji drzew i krzewów. Dotyczy to tak posiadaczy nieruchomości, jak i innych podmiotów zobowiązanych do ochrony terenów zielonych i zadrzewień. Ustawodawca nie dopuszcza innych zabiegów jak tylko te, które wprost wymienia w art. 82 ust. 1a pkt.1-3. Przycięcie drzewa czy drzew wykraczające poza wyżej wymienione zakres jest traktowane jako zniszczenie drzew.

W kwestii wymierzenia kary za zniszczenie drzewa nie ma znaczenia ani wina ani brak winy, a wymierzenie kary następuje za sam fakt zniszczenia drzewa, bez względu na przyczyny i okoliczności, które do tego doprowadziły (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 27 października 2007 r., sygnatura akt II SA/Kr 144/07). Podobnie wypowiedział się w tej sprawie NSA w Warszawie w wyroku z dnia 5 marca 2009 r., sygnatura akt II OSK 291/08, stwierdzając, że ,,Kara za zniszczenie drzewa ma charakter kary administracyjnej, przy jej nakładaniu nie bada się stopnia zawinienia strony ani nieokreślonych ustawowo okoliczności, które mogłyby wyłączyć odpowiedzialność w tym zakresie”.

Zabiegi wymienione w art. 82 ust.1a u.o.p.  nie wymagają zgody wójta jako organu przyrody, tym samym nie zachodzi potrzeba wydania decyzji administracyjnej. Ustawodawca przewidział, kształtowanie koron drzew, których wiek nie przekracza 10 lat. Zatem nie dotyczy to drzew starszych, których wiek przekracza 10 lat. Postępowanie w tej sprawie powinno być przeprowadzone ze szczególnie dużą starannością, na co zwraca uwagę wyrok WSA w Gdańsku z dnia 21 maja 2008 r., sygnatura akt II S.A/Gd 130/08. ,,W przypadku konieczności uzyskania wiadomości specjalnych opinia sporządzona przez biegłego winna zawierać wyjaśnienie okoliczności podlegających ustaleniu i uzasadnienie przyjętego sposobu rozumowania, podlega ona bowiem ocenie organu odnośnie prawidłowości jej sporządzenia. Niedopuszczalne jest oparcie się na ustaleniach poczynionych przez pracowników organu administracji wydającego decyzję z powołaniem się na ich fachowe kompetencje w określonej dziedzinie, bez możliwości weryfikacji prawidłowości wyciągniętych przez nich wniosków”. Dalej WSA w Gdańsku stwierdza ,,Strona, która sama nie posiada wiedzy specjalistycznej, ma prawo do żądania weryfikacji ustaleń organu wymagających wiadomości specjalnych przez niezależnego biegłego, a waloru takiej opinii nie będzie miała sporządzona na jej indywidualne zlecenie opinia prywatna”.

Uiszczenie kary następuje w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość kary stała się ostateczna. Administracyjną karę pieniężną, ustala się w wysokości trzykrotnej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów ustalonej na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004 r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew (Dz.U. Nr 228, poz. 2306, dalej: s.o.r.g. ). W załączniku do rozporządzenia podano stawki dla poszczególnych rodzajów gatunków drzew oraz współczynniki różnicujące stawki w zależności od obwodu pnia. Terminy płatności kar odracza się na okres 3 lat, jeżeli stopień uszkodzenia drzew lub krzewów nie wyklucza zachowania ich żywotności oraz możliwości odtworzenia korony drzewa i jeżeli posiadacz nieruchomości podjął działania w celu zachowania żywotności tych drzew lub krzewów (art. 88 ust. 3 u.o.p. ). Kara jest umarzana po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o odroczeniu kary i po stwierdzeniu zachowania żywotności drzewa lub krzewu albo odtworzeniu korony drzewa. W razie stwierdzenia braku żywotności drzewa lub krzewu albo nieodtworzenia korony drzewa karę uiszcza się w pełnej wysokości, chyba że drzewa lub krzewy nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości. Na wniosek, złożony w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary, stała się ostateczna, karę można rozłożyć na raty na okres nie dłuższy niż 5 lat. Decyzję administracyjną w tych sprawach podejmuje wójt.
 
Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004 r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew (Dz.U. Nr 228, poz. 2306)