Rodzice uczennicy gimnazjum zwrócili się do gminy o uwzględnienie w dowozach szkolnych ich córki, ponieważ odległość dzieląca dom dziecka od szkoły wynosi 7 km. Podkreślili, iż zgodnie z  ustawą o systemie oświaty   jeżeli droga do gimnazjum jest dłuższa niż 4 km, samorząd ma obowiązek zapewnić uczniowi bezpłatny transport. W odpowiedzi wójt poinformował rodziców, że ich córka została objęta dowozem z funkcjonującego już w gminie punktu zbiórki.

WSA przyznał rację rodzicom, nie zgodził się ze stanowiskiem wójta gminy, że zapewnienie dowozu i opieki nad dzieckiem z punktu zbiórki znajdującego się w odległości ok. 2,6 km od domu (czyli mniejszej niż wielkość parametrów determinujących powstanie obowiązku dowozu – 3 i 4 km) jest wypełnieniem obowiązku nałożonego na gminę przepisem art. 17 ust. 3 u ustawy o systemie oświaty  . Jako bezzasadną uznał także argumentację organu, że realizacja przedmiotowego obowiązku w sposób wskazany przez rodziców uczennicy spowoduje trudności organizacyjne, że będzie to odbywać się kosztem innych dzieci. Obowiązek ten gmina musi bowiem spełniać niezależnie od obiektywnych trudności i wielkości posiadanych środków.

NSA rozpatrując skargę podkreślił, iż sposób zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki nie został uregulowany w ustawie, zagadnienie to ustawodawca pozostawił gminie, zastrzegając jedynie, że droga jaką dziecko pokonywać będzie do szkoły z domu, w którym mieszka nie może przekraczać odległości odpowiednio 3 lub 4 km. Zdaniem NSA chodzi tu niewątpliwie o drogę pokonywaną przez dziecko samodzielnie (tzn. bez pomocy gminy), a więc drogę z domu bezpośrednio do szkoły albo drogę z domu do punktu zbiorczego, skąd dziecko jest zabierane przez autobus szkolny, bo od tego momentu dziecko znajduje się pod opieką szkoły.

Nie istnieją żadne racjonalne powody do zaakceptowania poglądu Sądu pierwszej instancji, by analizowany zwrot " z domu do szkoły" należało rozumieć w każdym wypadku jako drogę z domu, w którym mieszka dziecko do budynku szkoły. Zatem, by interpretowany zwrot oznaczał, że gmina zobowiązana jest zapewnić przewóz każdemu dziecku bezpośrednio z domu (miejsca zamieszkania) do budynku szkoły, pomimo tego, że w następstwie zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki droga jaką pokona dziecko z domu do miejsca (punktu zbiórki) nie przekroczy odległości wymienionych w art. 17 ust. 2 ustawy o systemie oświaty . Trudno założyć, by racjonalny ustawodawca z jednej strony zwolnił gminę z obowiązku zapewnienia bezpłatnego transportu lub zwrotu kosztów przejazdu w przypadku zachowania ustawowych odległości 3 lub 4 km, z drugiej zaś zobowiązał gminę do przewozu każdego dziecka spod domu do szkoły pomimo tego, że odległość od domu dziecka do miejsca (punktu) zbiórki w miejscowości, w której dziecko mieszka nie przekracza odległości 3 lub 4 km.

Na podstawie: Wyrok NSA z 20 czerwca 2012 r., sygn. akt I OSK 699/12, prawomocny

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)