Projektowana nowelizacja ma uczynić dowody osobiste bardziej bezpiecznymi, by zmniejszyć ryzyko fałszerstwa. Problem narasta, gdyż w Unii Europejskiej zanotowano tendencję wzrostową liczby takich przestępstw.

Ponadto przestępcy wykorzystują różnice we wzorach tych dokumentów. W związku z tym  dowody osobiste od połowy 2021 roku będą zawierały drugą, oprócz wizerunku twarzy, cechę biometryczną – dwa odciski palców. Obecnie jeden odcisk znajduje się tylko w paszportach. 

Czytaj w LEX: Warstwa elektroniczna dowodu osobistego >

Krótsza ważność dowodów

Projekt ustawy o dowodach osobistych przewiduje krótszy niż do tej pory, bo 5-letni termin ważności dowodów osobistych wydanych dzieciom do 12. roku życia.

Czytaj:  Wkrótce zmiany w dowodach osobistych - będą pobierane odciski palców>>
 

Ponadto dowód osobisty osób powyżej tego wieku, w przypadku których chwilowo nie jest możliwe pobranie odcisków palców, będzie ważny 12 miesięcy od daty wydania. Przepisy te są zgodne z unijnym Rozporządzeniem 2019/1157 i nie wywołują zdaniem ekspertów zastrzeżeń.

Czytaj w LEX: Przechowywanie dokumentacji związanej z dowodami osobistymi >

Wątpliwości, ile palców trzeba odciskać

Jednak w ocenie dra hab. Piotra Szymańca, prof. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu są zastrzeżenia do przepisów określających odbicie linii papilarnych na dowodzie.

Otóż w nowym brzmieniu ust. 1 pkt 1 polskiego projektu wymienione są jako dane biometryczne „odciski palców”. Tymczasem Rozporządzenie 2019/1157 konsekwentnie posługuje się określeniem „dwa odciski palców (two figerprints)”. Rozporządzenie UE jest, rzecz jasna, stosowane bezpośrednio, więc i tak nie ma wątpliwości, że chodzi w tym przypadku o dwa odciski palców, jednakże z uwagi na precyzję unormowania oraz dbałość o jasność przekazu dla adresatów należy jednak postulować, zdaniem eksperta, aby w ustawie znalazło się określenie dokładnie odpowiadające temu, które występuje w rozporządzeniu. Ponadto brzmienie nowego przepisu może budzić pewne wątpliwości interpretacyjne, tj. skłaniać do wniosku, że ustawodawca, realizując minimalny obowiązek odciśnięcia dwóch odcisków palców może wprowadzić do wniosku, że chodzi o odciski wszystkich palców.

Ponadto zdaniem prof. Szymańca, wyodrębnianie punktu dotyczącego przypadku dotyczącego osoby, od której chwilowo nie jest możliwe pobranie odcisków palców, a tylko wtedy wydaje się dowód osobisty na okres 12 miesięcy, nie jest potrzebne.

Czytaj w LEX: Dowód osobisty jako dokument, jego funkcje oraz okres ważności >

Fotografia w nakryciu głowy

Projekt dopuszcza możliwość zamieszczenia w dowodzie osobistym fotografii w chustce lub kapeluszu. Jak określa to projekt, jest możliwość załączenia podobizny przez osobę noszącą nakrycie głowy, zgodnie z zasadami jej wyznania.

Wymagania mają wynikać z reguł „wspólnoty wyznaniowej zarejestrowanej w Rzeczypospolitej Polskiej”. Tymczasem polskie prawo wyznaniowe nie zna takiego terminu. - Posłużenie się określeniem „wspólnoty wyznaniowe” może prowokować nieuprawnione żądania religijnych fundacji i stowarzyszeń zarejestrowanych w KRS - przestrzega ekspert.

Uzupełnienie wniosku o nowy dowód

Sprawy wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie projektu będą prowadzone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ale niektóre punkty noweli mogą wywoływać praktyczne trudności.

Otóż ust. 2 stanowi, że: „Sprawy, o których mowa w ust. 1, w których wnioskodawca na wezwanie organu gminy, nie uzupełnił wniosku o wydanie dowodu osobistego do dnia 26 lipca 2021 r., pozostawia się bez rozpoznania”.

Przy czym zgodnie z art. 10 pkt 2 projektu, przepis tego ustępu ma wejść w życie wcześniej niż zasadnicza część przepisów ustawy, tzn. 19 lipca 2021 r. Oznacza to wyjątek od reguły prowadzenia spraw niezakończonych zgodnie z przepisami dotychczasowymi. Przy czym nie wiadomo, co należy rozumieć pod pojęciem uzupełnienia wniosku na wezwanie organu gminy, mianowicie czy chodzi o uzupełnienie wniosku tak, żeby odpowiadał on nowym przepisom, czy też chodzi o uzupełnienie ewentualnych braków wniosku w stosunku do wymogów ustanowionych w dotychczas obowiązujących przepisach. Ponadto nie jest sprecyzowane, czy od 19 lipca 2021 r. organ gminy miałby obligatoryjnie wzywać wszystkich tych, którzy złożyli wnioski o wydanie dowodu osobistego według starych zasad, do ich uzupełnienia, czy też miałoby to być fakultatywne działanie organów gminy. Profesor Szymaniec zauważa, że między 19 lipca 2021 r., czyli datą wejścia w życie przepisu, a 26 lipca tego samego roku, tj. datą, do której miałby być uzupełniony wniosek, upływa jedynie 7 dni. To w praktyce oznacza, że obywatel, który o konieczności uzupełnienia wniosku zostanie zawiadomiony pomiędzy dniem 19 lipca 2021 r. a dniem 26 lipca 2021 r., będzie miał na to kilka dni lub w skrajnym przypadku nawet niecały dzień, jeżeli nie będzie chciał składać wniosku ponownie.

 

 

Każdy dowód osobisty ważny jest 10 lat - według dotychczasowych reguł. Zatem „ostatnie” dowody osobiste wydane zgodnie ze starymi przepisami, a więc z jedną tylko cechą biometryczną i bez podpisu posiadacza, powinny być wydane najpóźniej 3 sierpnia 2021 r.. tak aby traciły ważność najpóźniej 3 sierpnia 2031 r.

Warto dodać, że projekt ustawy o dowodach osobistych nie znalazł się jeszcze w porządku obrad Sejmu. Jednak rząd się tym nie martwi, bo rozporządzenie unijne zacznie obowiązywać bez polskiej ustawy, podobnie jak RODO.

Czytaj w LEX: Dostęp do Rejestru Dowodów Osobistych i jego zawartość >