Bank wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych kwoty 39.068 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wyjaśnił, że dochodzona kwota stanowi niespłaconą część udzielonego pozwanym kredytu hipotecznego.
Kurator dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał m.in., że powód nie wypowiedział prawidłowo umowy kredytu, gdyż nie poprzedził go wcześniejszym wezwaniem do zapłaty zaległych rat.
Kredyt nie został wypowiedziany
Sąd Okręgowy oddalił powództwo. Ustalił, że powód udzielił pozwanym kredytu w wysokości 66.713 CHF. Bank, powołując się na naruszenie umowy i regulaminu, polegające na opóźnieniu w spłacie rat, wypowiedział pozwanym umowę z 30-dniowym terminem wypowiedzenia. W treści pism kierowanych do pozwanych, zawarł jednak zastrzeżenie, zgodnie z którym zapłata bieżącego zadłużenia spowoduje ustanie skuteczności prawnej wypowiedzenia, co pozwoli na kontynuacje obsługi kredytu.
Zdaniem Sądu, wypowiedzenie umowy kredytu dokonane przez bank, jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawno-kształtującym, nie mogło zostać dokonane z zastrzeżeniem warunku i w związku z tym było nieważną czynnością prawną (art. 58 § 1 i 3 k.c.). Sąd podkreślił, że wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku nie może być czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy. Wypowiedzenie umowy powinno być zatem złożone samodzielnie, po wyczerpaniu działań upominawczych i jednoznacznie sformułowane. Powodowy bank nie przedstawił natomiast żadnych dowodów na okoliczność podjęcia i wyczerpania takich działań. Wbrew twierdzeniom powoda, wypowiedzeniem umowy kredytu nie mogło być samo wniesienie pozwu do sądu, jako niespełniające wymagań o których mowa w art. 75c ustawy Prawo bankowe. W konsekwencji umowa o kredyt nie została wypowiedziana, nadal wiąże strony i powinna być wykonywana.
Trzeba wykazać, że były powody do wypowiedzenia kredytu
Sąd Apelacyjny oddalił apelację banku. Zasadniczo podzielił wyrażoną przez Sąd pierwszej instancji ocenę, iż powództwo nie mogło być uwzględnione z powodu wadliwości wypowiedzenia umowy kredytowej. Zaznaczył jednak, że nie ma jednolitości poglądów doktryny i orzecznictwa w kwestii, czy wypowiedzenie umowy kredytowej pod warunkiem niespłacenia zadłużenia jest nieważne. Niezależnie jednak od tego, powodowy bank nie wykazał, że została spełniona przesłanka istnienia ważnego powodu wypowiedzenia umowy tj. opóźnienia w spłacie rat kapitałowo - odsetkowych lub odsetkowych za co najmniej dwa okresy płatności, pomimo wezwania kredytobiorcy do zapłaty. Sąd podkreślił, że zgodnie z umową kredytu i regulaminem, wypowiedzenie kredytu powinno być poprzedzone wezwaniem do zapłaty zaległości, a w konsekwencji powinno być złożone dopiero po wyczerpaniu czynności upominawczych. Ewentualne jego skumulowanie z wezwaniem do zapłaty było zatem niezgodne z umową. Powód nie tylko nie wykazał, ale nawet nie twierdził, że przed złożeniem tego konkretnego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy wzywał pozwanych do zapłaty zaległych rat kapitałowo - odsetkowych lub odsetkowych. Ponadto, sama treść wypowiedzenia nie dawała jasności co do jego treści; w szczególności nie można było z niego wywnioskować kiedy nastąpią jego skutki.
Pozew może być oświadczeniem woli
Odnosząc się do kwestii skuteczności wypowiedzenia pozwanym umowy kredytowej przez doręczenie odpisu pozwu, sąd przypomniał, że w określonych okolicznościach pozew też może być kwalifikowany, jako określone oświadczenie woli, zwłaszcza, gdy przesłanką określonego powództwa jest złożenie konkretnego oświadczenia woli, które dotychczas nie zostało złożone. W sprawie, pozew został jednak złożony przez pełnomocnika banku, który był umocowany ogólnie do czynności procesowych. Nie mógł w szczególności składać w imieniu banku oświadczeń woli innych, niż dotyczących zawierania ugód z dłużnikami banku w sprawie spłaty zadłużenia. Z tego względu nie można było przyjąć, że ten konkretny pełnomocnik procesowy powoda był umocowany do wypowiedzenia umowy kredytowej pozwanym, także na wypadek gdyby Sąd uznał, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy przez Bank kierowanymi do pozwanych pismami.
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 6 grudnia 2017 r. I ACa 558/17.