Chodzi o duży pakiet zmian (projekt UD626) w procedurze cywilnej, karnej, Prawie o prokuraturze, Prawie o ustroju sądów powszechnych, który jest obecnie opiniowany. Przypomnijmy, teraz kwestia zapewniania bezpieczeństwa w budynkach sądowych jest uregulowana art. 54 p.u.s.p. Zgodnie z par. 1. do budynków sądowych nie wolno wnosić broni ani amunicji, a także materiałów wybuchowych i innych środków niebezpiecznych. Nie dotyczy to osób wykonujących w budynkach sądowych obowiązki służbowe wymagające posiadania broni, a par. 2 mówi o tym, że prezes sądu może zarządzić stosowanie środków zapewniających bezpieczeństwo w budynkach sądowych oraz zapobiegających naruszaniu zakazu. W takim przypadku do ochrony budynków sądowych oraz osób w nich przebywających stosuje się przepisy o ochronie osób i mienia.

- Uprawnienie dla pracowników ochrony do przeglądania odzieży i bagażu wprowadzane niniejszą ustawą jest spójne z innymi rozwiązaniami systemowymi, które określają uprawnienia pracowników ochrony do przeglądania bagażu i odzieży, a także poszczególnych służb w sprawie przeszukania obywatela, a także zasady informowania o przysługujących przeszukiwanemu prawach. Zapewni ono zgodność regulacji z zasadą proporcjonalności wkraczania pracowników ochrony w prawa i wolności podlegające ochronie konstytucyjnej - zaznaczono w uzasadnieniu.

Czytaj: Nawet 3000 zł grzywny za obrażenie sędziego na sali sądowej>>

Kontrola bagażu przy właścicielu, ochroniarz postara się nie uszkodzić

I tak zgodnie z projektem pracownik ochrony (wpisany na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej) będzie mógł: 

  • przeglądać zawartość bagażu i odzieży osób wchodzących do budynku sądu;
  • odmówić zezwolenia na wejście do budynku sądu osobie odmawiającej poddania się przeglądaniu zawartości bagażu i odzieży;
  • odmówić zezwolenia na wejście do budynku sądu osobie posiadającej przy sobie przedmioty niebezpieczne;
  • żądać usunięcia innych przedmiotów i urządzeń, które mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub mienia, lub oddania ich do depozytu.

Ma też - w miarę możliwości - informować sekretariat właściwego wydziału sądu o odmowie zezwolenia na wejście do budynku sądu osobie wezwanej na rozprawę lub posiedzenie sądu w powyższych sytuacjach. 

Określono też, że takie przeglądanie zawartości bagażu będzie polegać na:

  • wzrokowej i manualnej kontroli zawartości bagażu, w tym manualnym sprawdzeniu znajdujących się w nim przedmiotów;
  • sprawdzeniu bagażu z wykorzystaniem środków technicznych niezbędnych do wykrywania materiałów i urządzeń zabronionych, w szczególności broni, materiałów wybuchowych oraz substancji mogących stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia.

Zobacz w LEX: Zachowanie porządku na rozprawie głównej - procedura krok po kroku >>

Pracownik ochrony będzie mógł żądać udostępnienia bagażu, w tym otwarcia i pokazania jego zawartości. Co ważne bagaż będzie mógł przeszukać w obecności właściciela oraz - jak zapisano w ustawie - "w miarę możliwości w sposób niepowodujący" jego uszkodzenia i uszkodzenia znajdujących się w nim rzeczy. 

Kara ma odstraszać, nie wychowywać – MS zmienia filozofię karania>>

Sprawdzenie odzieży bez odsłaniania ciała 

Z kolei przeglądanie odzieży ma polegać na:

  • manualnym sprawdzeniu zawartości odzieży oraz przedmiotów znajdujących się na ciele osoby wchodzącej do budynku sądu lub przez nią posiadanych bez odsłaniania przykrytej odzieżą powierzchni ciała;
  • sprawdzeniu za pomocą środków technicznych niezbędnych do wykrywania materiałów i urządzeń zabronionych, w szczególności broni, materiałów wybuchowych oraz substancji mogących stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia.

Równocześnie pracownik ochrony będzie mógł żądać zdjęcia przez osobę wchodzącą do budynku sądu zewnętrznych warstw odzieży, pokazania zawartości kieszeni oraz "innych części odzieży lub przedmiotów znajdujących się na ciele tej osoby lub przez nią posiadanych". Zapisano również, że czynności te wykonuje się w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, wobec której są wykonywane. Ma je też wykonywać - w miarę możliwości -  pracownik ochrony tej samej płci, co osoba poddana przeglądaniu odzieży. 

Zobacz w LEX: Ukaranie karą porządkową grzywny lub pozbawienia wolności za naruszenie powagi sądu - procedura krok po kroku >>

Osoba poddana kontroli bagażu lub odzieży będzie mogła zażądać sporządzenia protokołu i pracownik ochrony będzie musiał to zrobić. Osobie poddanej przeglądaniu zawartości bagażu lub przeglądaniu odzieży przysługiwac będzie również skarga na działalność sądu, wnoszona do prezesa sądu właściwego ze względu na miejsce dokonania czynności, w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności, w celu zbadania legalności oraz prawidłowości jej dokonania. 

Prezydent, minister, adwokat - wejdą do sądu bez kontroli 

Swoisty immunitet od takiej kontroli otrzymają: 

  • Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;
  • Prezes Rady Ministrów;
  • członek Rady Ministrów;
  • Rzecznik Praw Obywatelskich;
  • Rzecznik Praw Dziecka;
  • Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych;
  • ososby korzystającez immunitetu parlamentarnego, sędziowskiego lub prokuratorskiego oraz ławnicy danego sądu, referendarze sądowi;
  • osoby korzystające z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów międzynarodowych albo powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych;
  • adwokaci, radcy prawni, notariusze, komornicy sądowi, radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej;
  • kuratorzy sądowi, rzecznik patentowy, biegli sądowi, doradcy restrukturyzacyjni - w trakcie pełnienia czynności służbowych;
  • funkcjonariusze Policji, Służby Więziennej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa i żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, pracowników i funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej - w trakcie pełnienia czynności służbowych;
  • inne osoby, w stosunku do których dyrektor sądu albo prezes sądu wyraził zgodę na ich wejście; 

Co ważne po uprzednim okazaniu legitymacji służbowej lub dokumentu umożliwiającego ustalenie tożsamości i zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji.

WZORY DOKUMENTÓW:

Nadregulacja grożąca dezorganizacją sądów

Krytycznie o projektowanych zmianach wypowiedziała się m.in. Krajowa Rada Sądownictwa. Jak wskazuje, jest to nadregulacja bo wystarczające są zarządzenia prezesów i dyrektorów sądów. 

- Jednakże przyjmując, że projektodawca pozostanie przy koncepcji wprowadzenia podstawy ustawowej umożliwiającej kontrolę bagażu i osób przez pracowników ochrony, należałoby uwzględnić w projekcie, że jedynym skutkiem niepoddania się kontroli osobistej byłaby odmowa wejścia do siedziby sądu. Natomiast kazuistyczne i formalne rozwiązania proponowane w projekcie są w praktyce niemożliwe do zrealizowania, w szczególności w odniesieniu do dużych sądów. Przedłożone rozwiązania legislacyjne mogą doprowadzić do dezorganizacji sądów - wskazano w opinii. 

 

RPO chwali próbę uregulowania, ale ...

Rzecznik Praw Obywatelskich swoją opinię zaczyna od wyrażenia zadowolenia z podjęcia przez Ministra Sprawiedliwości działań w celu uregulowania na poziomie ustawowym kwestii kontroli osobistej osób wchodzących na teren obiektów sądowych. Zaznacza jednak, że cel wprowadzonych ograniczeń i skorelowanych z nimi uprawnień funkcjonariuszy ochrony sądu nie został prawidłowo określony - co według Rzecznika jest błędem legislacyjnym. 

Kolejnym problemem - w jego ocenie - jest daleko idącą inwazyjność możliwości odmowy zezwolenia na wejście do budynku sądowego. - Należy wprowadzić dodatkowe gwarancje na wypadek zastosowania tego rodzaju uprawnień, które powinny obejmować obligatoryjne sporządzenie protokołu i poinformowanie – w przypadku stron postępowania, które chcą wejść do budynku sądowego w celu uczestnictwa w rozprawie lub posiedzeniu – przewodniczącego składu orzekającego o odmowie ich wpuszczenia - zaznacza. 

RPO wskazuje na nieprecyzyjne sformułowania, m.in. „inne środki niebezpieczne”. - Już takie sformułowanie uznać należy za szerokie i przyznające pracownikom ochrony sądu dużą swobodę w określaniu przedmiotów, których wniesienie do sądu jest niedozwolone - podkreśla. Ma też wątpliwości, czy wprowadzenie tak daleko idących ograniczeń w dostępie do przestrzeni sądu jest rzeczywiście uzasadnione i proporcjonalne. - Jak wskazuje sam projektodawca w treści uzasadnienia projektu, według danych statystycznych w roku 2020 odnotowano jedynie dwa incydenty, które stanowiły zagrożenie życia i zdrowia. Można się zastanawiać, czy dane te pozwalają na uznanie, że wprowadzenie powszechnej kontroli osobistej z przyznaniem szerokich uprawnień pracownikom ochrony sądu jest konieczne z punktu widzenia przywołanych analiz naukowych określających ryzyko sytuacji niebezpiecznych na terenie sądów - podsumowuje.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.