UE chce stworzyć jednolite europejskie prawo umów

Trwają konsultacje nad przyjętą przez Komisję Europejską Zieloną Księgą w sprawie możliwości politycznych ustanowienia europejskiego prawa umów dla konsumentów i przedsiębiorców. Konsultacje publiczne w sprawie dokumentu potrwają do 31 stycznia 2011 r. Podstawowym zagadnieniem rozważanym przez Komisję Europejską, jest znalezienie odpowiedniej formy prawnej dla instrumentu, jakim byłoby europejskie prawo umów. Przyjęta przez Komisję zielona księga przewiduje różne warianty - od niewiążącego aktu prawnego (tzw. soft law), po wiążący akt prawny, który stanowiłby powszechnie obowiązujące w krajach Unii Europejskiej źródło prawa.

W celu ograniczenia barier dla konsumentów oraz przedsiębiorców Komisja Europejska przedstawiła ww. zieloną księgę, której celem jest utworzenie jednolitego europejskiego prawa umów i przez to zagwarantowanie wyższej pewności prawnej i prostszych przepisów dla konsumentów. Rezultaty konsultacji powinny umożliwić Komisji opracowanie wniosków do 2012 r.

Zielona księga zawiera następujące propozycje rozwiązań:
I. Opublikowanie na stronie internetowej Komisji (niewiążących) wzorcowych zasad dotyczących umów, wypracowanych przez grupę ekspertów, które można by wykorzystywać na jednolitym rynku europejskim.
II. Zestaw narzędzi dla unijnych prawodawców (wiążący lub niewiążący), które mogliby wykorzystywać, przyjmując nowe akty prawne, aby zapewnić lepsze i bardziej spójne przepisy.
III. Zalecenie Komisji Europejskiej w sprawie prawa umów, które zachęcałoby wszystkie państwa członkowskie UE do włączenia europejskiego prawa umów do krajowych systemów prawnych, tym samym naśladując po części przykład Stanów Zjednoczonych, w których 49 z 50 stanów dobrowolnie przyjęło jednolity kodeks handlowy.
IV. Fakultatywne europejskie prawo umów (lub „28 reżim"), które mogłoby być wybierane przez konsumentów i przedsiębiorstwa jako prawo właściwe dla ich stosunków handlowych. To opcjonalne prawo mogłoby stanowić alternatywę dla obowiązującego prawa umów i byłoby dostępne we wszystkich językach. Mogłoby mieć zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do umów transgranicznych lub zarówno do umów transgranicznych, jak i krajowych. Musiałoby ono gwarantować wysoki poziom ochrony konsumentów i pewność prawną przez cały czas obowiązywania umowy.
V. Harmonizacja krajowych systemów prawa umów za pomocą dyrektywy UE.
VI. Pełna harmonizacja krajowych systemów prawa umów za pomocą rozporządzenia UE.
VII. Utworzenie europejskiego kodeksu cywilnego, który zastąpiłby wszystkie krajowe przepisy dotyczące umów.

Obecnie Komisja Europejska w dużym stopniu przychyla się do pomysłu wydania rozporządzenia ustanawiającego tzw. opcjonalny instrument europejskiego prawa umów (pkt IV). Zgodnie z założeniami zielonej księgi system ten stanowiłby możliwie niezależny zestaw przepisów prawa, które strony mogłyby wybierać jako prawo właściwe dla danej umowy. Tym samym strony miałyby wybór, czy zawierając umowę skorzystać z jednego z krajowych porządków prawnych czy też z alternatywnego - europejskiego prawa umów. Jednakże atrakcyjność tego systemu wymaga, ażeby był on jasny dla przeciętnego użytkownika i gwarantował pewność prawa. Podkreśla się jednocześnie, iż instrument musiałby zapewnić wysoki poziom ochrony konsumentów.

Kolejnymi zagadnieniami, rozważanymi przez Komisję jest po pierwsze kwestia, czy europejskie prawo umów, niezależnie od tego w jakiej formie prawnej by powstało, ma dotyczyć wyłącznie stosunków między przedsiębiorcami i konsumentami, czy także stosunków między przedsiębiorcami. Ponadto powstaje pytanie, czy instrument w postaci prawa umów winien obejmować zarówno umowy transgraniczne i krajowe, czy też tylko te, w których występuje element transgraniczności.

Źródło: PKPP Lewiatan