Sprawa jest nietypowa, bo chodzi o rzadki występek, a co więcej, popełniony w czasie pandemii Covid-19. Marek Ż. został obwiniony o to, że umyślnie w celu wykonania samowolnej i nieuprawnionej regulacji poziomu wody w rzece na potrzeby własnej elektrowni wodnej, dokonał uszkodzenia mechanizmu działania obiektu hydrotechnicznego.
Po uprzednim zerwaniu kłódek w bramkach zamykających wejście do obiektu hydrotechnicznego, zerwał też kłódki zabezpieczające pokrywę mechanizmu jazu i zdemontował ją. Następnie przy użyciu własnych narzędzi dokonał nieuprawnionej ingerencji w mechanizm jazu poprzez wygięcie kół zębatych oraz przerzucenie łańcuchów opuszczających klapy jazu. Doprowadził tym działaniem do spiętrzenia wody, przez które to działanie uszkodził mechanizm, powodując straty w wysokości 40 171,80 zł brutto na szkodę Państwowego Gospodarstwa Wodnego "W." Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.
Na mocy art. 477 ust. 7 ustawy Prawo wodne sąd I instancji wymierzył Markowi Ż. karę grzywny w wysokości 2 tys. zł. Ponadto, zasądził od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa 200 zł tytułem opłaty i obciążył go pozostałymi kosztami sądowymi.
Przedawnienie karalności?
Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca obwinionego, zarzucając mu naruszenie prawa procesowego, błędy w ustaleniach faktycznych oraz obrazę art. 477 ust. 7 ustawy Prawo wodne. W toku rozprawy przed sądem odwoławczym obrońca obwinionego wniósł o umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie karalności.
Sąd Okręgowy w Białymstoku 20 października 2023 r., utrzymał w mocy zaskarżony wyrok. Jednak kasację od tego orzeczenia wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich, zarzucając rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, polegające na wydaniu orzeczenia o utrzymaniu w mocy całości wyroku sądu I instancji, pomimo przedawnienia karalności wykroczenia.
W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący wniósł o uchylenie wyroku sądu II instancji i umorzenie postępowania.
Czytaj w LEX: Przedawnienie karalności wykroczenia a uchylenie prawomocnego wyroku >
Uchylenie wyroku, kasacja RPO - zasadna
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście zasadna i podlega uwzględnieniu w całości.
Zgodnie z art. 45 par. 1 kodeksu wykroczeń karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, natomiast jeżeli w okresie tym wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem dwóch lat od zakończenia tego okresu.
W tej sprawie obwinionemu przypisano popełnienie dwóch wykroczeń, tj.
- popełniono je 10 września 2020 roku oraz od 18 września do 31 października 2020 roku. W okolicznościach sprawy postępowanie toczyło się początkowo jako dochodzenie w sprawie o przestępstwo. Po przedstawieniu podejrzanemu zarzutów 14 grudnia 2020 r., dochodzenie zostało umorzone, ponieważ zarzucane mu czyny nie stanowią przestępstwa, a postępowanie powinno toczyć się na zasadach i w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W tej sytuacji doszło do przedłużenia okresu przedawnienia karalności wskazanych wykroczeń o dalsze dwa lata;
- przedawnienie karalności przypisanego obwinionemu wyrokiem Sądu I instancji pierwszego z zarzuconych mu wykroczeń nastąpiło po upływie trzech lat od daty jego popełnienia, tj. 10 września 2023 r.
To oznacza, iż w dacie orzekania Sądu Okręgowego 20 października 2023 roku - co do pierwszego z przypisanych przez Sąd I instancji wykroczeń - wystąpiła negatywna przesłanka procesowa - nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy nastąpiło przedawnienie orzekania.
Zobacz też w LEX: IV KK 490/18; Sposób liczenia okresu przedawnienia karalności wykroczenia po nowelizacji kodeksu wykroczeń >
Przepisy covidowe przestały działać
- Jak słusznie dostrzega Rzecznik Praw Obywatelskich, wbrew twierdzeniom sądu odwoławczego, w tej sprawie nie znajdował zastosowania przepis art. 15zzr ust. 1 i 6 ustawy z 31 marca 2020 roku nowelizującej ustawę z 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 - wskazał Sąd Najwyższy.
Zaznaczył, że przepis ten stanowił, że w okresie obwiązywania stanu zagrożenia epidemiologicznego albo stanu epidemii z powodu Covid-19 nie biegnie przedawnienie karalności albo przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia. Został on uchylony 16 maja 2020 r. na mocy ustawy z 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV- 2. Wykroczenie przypisane obwinionemu zostało zaś popełnione 10 września 2020 r., zatem po okresie wyznaczonym powyższymi przepisami, tj. od dnia 31 marca do 16 maja 2020 roku, kiedy to wstrzymany został bieg przedawnienia wykroczeń.
- Karalność przypisanego obwinionemu wykroczenia ustała zatem 10 września 2023 r. Wobec wystąpienia tej przesłanki wyłączającej ściganie, Sąd Okręgowy w Białymstoku nie mógł orzekać 20 października 2023 r. merytorycznie w przedmiocie apelacji, lecz powinien był uchylić wyrok Sądu Rejonowego i umorzyć postępowanie w określonym zakresie – stwierdził Sąd Najwyższy.
Zaskarżony wyrok został więc wydany, mimo istnienia procesowej przeszkody do orzekania, stanowiącej bezwzględną przyczynę odwoławczą. W konsekwencji, niezbędne stało się uchylenie wyroku sądu odwoławczego oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku i umorzenie w tej części postępowania.
W składzie orzekającym zasiadali: SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący), SSN Jacek Błaszczyk (sprawozdawca) oraz SSN Michał Laskowski
Wyrok Izby Karnej SN z 28 sierpnia 2024 r, sygn. akt z IV KK 42/24
![[E-book] Prawo wodne. Gospodarowanie wodami. Komentarz [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/81797/978-83-8358-629-8_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
