Problem prawny wynikał z dramatycznych wydarzeń w szpitalu powiatowym w Wołominie. Na izbie porodowej, 20 stycznia 2008 r., rozpoczęła się akcja porodowa. Ale drastyczne zaniedbania lekarzy w czasie porodu, w tym zaniechanie natychmiastowego przeprowadzenia cesarskiego cięcia, doprowadziły do ciężkiego uszkodzenia dziecka. Obecnie dziewczynka ma 10 lat i nie mówi ani nie chodzi, wymaga stałej opieki.
Zadośćuczynienie od szpitala
Rodzice wystąpili do sądu o ustalenie, odszkodowanie i zadośćuczynienie od szpitala. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz małoletniej zadośćuczynienie w kwocie 400 tys. zł, a Sąd Apelacyjny podwyższył tę kwotę o dalsze 800 tys. zł, łącznie do wysokości 1 mln 200 tys. zł.
Zasądzono także na rzecz małoletniej odszkodowania i renty z tytułu zwiększonych potrzeb (na podstawie art. 444 kc).
Ponadto, sądy obu instancji przyjęły, że rodzice małoletniej powódki mogą skutecznie, każdy na swoją rzecz, domagać się, na podstawie art. 23, art. 24 i art. 448 kc, zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie ich dobra osobistego w postaci więzi rodzinnych, które w tym wypadku nie zostały co prawda zerwane, ale uwzględniając stan zdrowia małoletniej powódki, powodowie zostali pozbawieni realnej możliwości kształtowania prawidłowych relacji rodzinnych z ich dzieckiem.
Wątpliwości sądu
Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną pozwanej powziął wątpliwość co do wykładni przepisów, formułując w związku z tym zagadnienie prawne: „czy roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 kc w związku z roszczeniem o ochronę dóbr osobistych przysługuje osobom bliskim poszkodowanego także wtedy, gdy na skutek czynu niedozwolonego poszkodowany doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu?”.
W czasie rozprawy przed Sądem Najwyższym 27 marca br. pełnomocnik szpitala radca prawny Anna Płatkowska stwierdziła, że nie można wypłacić zadośćuczynienia rodzicom niepełnosprawnej dziewczynki z tego powodu, że nie został spełniony warunek z art. 448 § 4 kc ( śmierć poszkodowanego). Według tego przepisu sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Dopuszczalność przyznania zadośćuczynienia osobom bliskim poszkodowanemu na skutek zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi osoba trzecia >
Więź rodzinna gwarantowana czy nie?
- "Dobre" życie rodzinne nie jest prawem chronione - przekonywała sąd radca prawny Płatkowska. - Ból rodziców z powodu urodzenia się niepełnosprawnego dziecka nie równa się szkodzie - dodała.
Według pełnomocników powodów, rodziców 10-letniej Semiry, więź rodzinną należy zaliczyć do dóbr osobistych, gdyż katalog z art. 23 kc jest otwarty.
- Jeśli chronimy takie dobra jak prawo do wypoczynku, prawo do życia bez hałasu, czy tradycje rodzinne naszych przodków, to tym bardziej trzeba chronić więź z osobami żyjącymi. Zwłaszcza, gdy szkoda związana jest z błędem lekarskim w czasie porodu. Prawo do życia rodzinnego i prawo do prywatności są dobrami osobistymi - akcentowały radca prawny Karolina Kolary i radca prawny Jolanta Budzowska.
Podobnego zdania był prokurator Prokuratury Krajowej Wojciech Kasztelan, który uznał, że przeważają argumenty słusznościowe, oparte na zasadzie ochrony rodziny (art. 18 Konstytucji) i zasadzie dobra rodziny (art. 71 Konstytucji).
Rodzice mogą domagać się zadośćuczynienia
Sąd Najwyższy w środę 27 marca br. podjął uchwałę, zgodnie z którą sąd może przyznać zadośćuczynienie osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.
SN nie przedstawił ustnego uzasadnienia, pisemne nastąpi w późniejszym terminie - zapewnił sędzia przewodniczący Dariusz Zawistowski.
Dwie kolejne, identyczne uchwały
Rzecznik Finansowy Aleksandra Wiktorow również zauważyła rozbieżność stanowisk w wyrokach sądowych, które były związane z roszczeniami osób najbliższych poszkodowanym. Domagali się oni odszkodowań z tytułu naruszenia ich dóbr osobistych spowodowanych uszkodzeniem ciała i rozstrojem zdrowia członka rodziny.
Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym podjął uchwałę jak powyżej, w odpowiedzi na zagadnienie Rzecznika: Czy w razie poważnego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia osobom najbliższym poszkodowanego może przysługiwać na podstawie art. 448 kc roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne z tytułu naruszenia ich własnego dobra osobistego?
A na wypadek udzielenia pozytywnej odpowiedzi na to pytanie:
Czy w świetle art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych świadczenie ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę z tytułu naruszenia dóbr osobistych osób najbliższych poszkodowanego?
Podobne pytanie prawne zadała także Komisja Nadzoru Finansowego.
Sygnatura akt III CZP 69/17, III CZP 36/17, III CZP 60/17 uchwały 7 sędziów z 27 marca 2018 r.
