Powódka wniosła o nakazanie pozwanemu – swojemu synowi złożenia oświadczenia o przeniesieniu na nią przedmiotu darowizny – własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu, wobec odwołania darowizny z powodu jego rażącej niewdzięczności. Sąd Okręgowy nie uwzględnił powództwa, nie dostrzegając w zachowaniu pozwanego względem pozwanej cech niewdzięczności o znacznym nasileniu złej woli. Za takie nie uznał w szczególności, mocno eksponowanego w pozwie, wyjazdu pozwanego na narty, w okresie pobytu w szpitalu śmiertelnie chorej powódki.

Niewdzięczne ma być zachowanie po dokonaniu darowizny
Rozpoznając apelację powódki Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że przedmiotem rozważań sądu w sprawie o odwołanie darowizny może być zachowanie obdarowanego po zawarciu umowy darowizny, a nie przed tym zdarzeniem. Jeżeli zatem strona powodowa nie kwestionowała ważności umowy darowizny z powodu wady oświadczenia woli, bez znaczenia dla sprawy były okoliczności towarzyszące zawarciu umowy darowizny lub ją poprzedzające. Twierdzenia powódki, że pozwany nakłonił ją podstępnie do przeniesienia na niego lokalu w drodze darowizny nie mogły zatem z tego powodu świadczyć o stosunku obdarowanego do powódki.

LEX Linie Orzecznicze
Artykuł pochodzi z programu LEX Linie Orzecznicze
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami


Trzeba ocenić zachowanie darczyńcy i obdarowanego
Niewdzięczność, zdaniem Sądu Apelacyjnego mogła być stwierdzona dopiero po uwzględnieniu całokształtu okoliczności dotyczących zarówno obdarowanego, jak i darczyńcy po wykonaniu darowizny. Zachowanie darczyńcy mogło mieć natomiast istotne znaczenie dla ustalenia, czy w sprawie doszło do „niewdzięczności", w szczególności wtedy, gdy darczyńca prowokował obdarowanego do określonych zachowań, które stanowiły następnie faktyczną podstawę dla odwołania darowizny. W tej sprawie konflikt między stronami wynikał z decyzji pozwanego, który mimo prośby matki, chciał zatrzymać dla siebie otrzymane od niej mieszkanie. Powódka chciała je natomiast podarować swojej wnuczce. W związku z tym zachowanie powódki tj. unikanie wizyt syna czy też odmowa przyjęcia pomocy od niego były pokłosiem tej decyzji i próbą wpłynięcia na jej zmianę. Zachowaniu pozwanego, który w związku z tym rzadko odwiedzał matkę w szpitalu, nie można było, zdaniem Sądu, przypisać niewdzięczności.

Odmowa zwrotu darowizny to nie jest niewdzięczność
Sąd podkreślił, że nieodpłatne świadczenie darczyńcy nakłada na obdarowanego etyczny obowiązek wdzięczności. Obowiązek ten nie sięga jednak tak daleko, aby obejmował zobowiązanie do zwrotu podarowanej rzeczy na każde żądanie darczyńcy. Natomiast fakt, że po dokonaniu darowizny darczyńca doszedł do wniosku, że wolałby w inny sposób rozporządzić rzeczą lub prawem, które wyszło już z jego majątku, jest prawnie obojętny i nie kreuje roszczenia wobec obdarowanego.

Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 grudnia 2016 r. sygn. akt I ACa 2058/15.

 

Opracowanie: Marek Sondej