Sąd I instancji uwzględnił powództwo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i uznał za bezskuteczną w stosunku do niego umowę darowizny, na mocy której jego dłużnik przeniósł na stronę pozwaną własność nieruchomości. Wziął jednak pod uwagę, że tylko jedno z małżonków - darczyńców było dłużnikiem, zatem orzekł, że darowizna była bezskuteczna względem wierzyciela tylko co do udziału w wysokości 1/2 części. W apelacji pozwana podniosła, że Sąd nie odrzucił pozwu, mimo niedopuszczalności drogi sądowej.
Ochronie podlegają również należności publicznoprawne
Sąd Apelacyjny w Poznaniu, mimo iż nie uznał zarzutów apelacji za trafne, zaskarżony wyrok zmienił i powództwo oddalił. W pierwszej kolejności przypomniał jednak, że począwszy od uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12.03.2003 r. sygn. akt III CZP 85/02, powszechnie akceptowane jest w judykaturze stanowisko, zgodnie z którym skarga pauliańska (art. 527 k.c.) może służyć ochronie należności publicznoprawnych.
Bezskuteczna może być tylko cała umowa
Odmienny pogląd od wyrażonego w zaskarżonym wyroku Sąd Apelacyjny zaprezentował natomiast w kwestii uznania darowizny za bezskuteczną jedynie co do udziału wynoszącego 1/2 części w darowanej nieruchomości. Przyjął bowiem, że podobnie jak nie można uznać za nieważną czynności prawnej tylko w stosunku do jednej z osób, których oświadczenia woli są konieczne dla ważnego dokonania czynności, to również skutków bezskuteczności nie można ograniczyć tylko do jednego z małżonków. Istniałaby też wówczas trudność w ustaleniu, w jakiej części czynność miałaby zostać uznana za bezskuteczną w stosunku do jednego z małżonków, jako że w chwili dokonywania darowizny jej przedmiot wchodził do majątku wspólnego. Nie ma wobec tego żadnych podstaw, aby w sprawie ze skargi pauliańskiej przesądzić, w jakiej części czynność powinna być uznana za bezskuteczną w stosunku do małżonka będącego dłużnikiem.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18.04.2017 r., sygn. akt I ACa 1291/16 LEX nr 2287439
Opracowanie: Marek Sondej
