Powód, który nie był autorem zdjęć wykorzystanych w wydanym przez pozwanego folderze reklamowym oraz na jego stronie internetowej, ale co do których wykonał czynności techniczne: retusze oraz naprawy zniszczonych i uszkodzonych zdjęć, wniósł powództwo o naruszenie przez pozwanego praw autorskich żądając odszkodowania i zadośćuczynienia. Pozwany, który wykorzystał również zdjęcia map, dokumentów, tablic pamiątkowych i medali wykonanych przez powoda, nie miał zgody powoda na ich użycie.

Techniczne zabiegi przy ulepszaniu fotografii to nie twórczość

Rozpoznając apelację od wyroku Sądu Okręgowego, który powództwo uwzględnił w niewielkim zakresie, Sąd Odwoławczy podkreślił, że powód nie może być uznany za twórcę wykorzystanych przez pozwanego zdjęć, któremu przysługiwałyby do nich jakiegokolwiek rodzaju prawa autorskie. W dziedzinie fotografii za twórczość w rozumieniu ustawy o prawie autorskim, można bowiem uznać takie elementy jak świadomy wybór momentu fotografowania, punktu widzenia, kompozycji obrazu, oświetlenia, które to działania nadają fotografii indywidualne piętno. Żaden natomiast z tych elementów twórczych nie zależał od decyzji lub wyboru powoda, który w ocenie Sądu wykonywał obsługę sprzętu technicznego, przy retuszowaniu i naprawianiu zdjęć. Nawet najlepsze umiejętności i wiedza powoda nie decydowała o ostatecznym kształcie dzieła. Wykonane przez niego czynności mógł bowiem wykonać ktoś inny z takim samym skutkiem dla efektu końcowego.

Pomoc techniczna potrzebna, ale nie czyni współtwórcą fotografii

Sąd Apelacyjny nie uznał również powoda za współtwórcę spornych zdjęć. Współtwórczość w rozumieniu prawa autorskiego istnieje tylko wtedy, gdy współpraca określonej osoby ma charakter twórczy, a nie tylko pomocniczy, chociażby czynności te wymagały wysokiego stopnia wiedzy fachowej, zręczności i inicjatywy osobistej. Udział powoda w powstaniu spornych dzieł, który Sąd uznał za znaczny i wysoce profesjonalny, nie był zatem udziałem twórczym w rozumieniu art. 9 ust. 1 w zw. z art. 1 ustawy - Prawo autorskie, któremu przysługiwałaby ochrona.

Nie każda fotografia jest chroniona prawem autorskim

Sąd zaznaczył, że nie każda fotografia jest utworem w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 3 ustawy - Prawo autorskie. Zdjęcie będzie chronione tylko wtedy, gdy jest rezultatem pracy twórczej, a cechuje ją inwencja i samodzielność artystyczna. Nie są zatem chronione fotografie czysto rejestracyjne oraz fotografie nastawione na wierne odtworzenie oryginału np. dzieł sztuki, biżuterii, elementów konstrukcyjnych budynku. W przypadku zdjęć dokumentów i rysunków, ich przedmiot i funkcja fotografii zbliżają je do zdjęć technicznych, gdyż nie pozwalają na wybór ujęcia przez fotografującego. Za chroniony przez prawo autorskie utwór nie mogły być zatem uznane wykonane przez powoda zdjęcia dokumentów, map, tablic pamiątkowych i medali. Dotyczyło to również zdjęcia mapy, którą powód wykonał na potrzeby swojej książki. O ile bowiem mapa zawierała elementy twórcze i podlegała ochronie prawno-autorskiej, to jej zdjęcie już nie.

Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 12 września 2016 r. sygn. akt I ACa 942/15.

Opracowanie: Marek Sondej