SA: Fundusz Hipoteczny Dom utrudniał odstąpienie od umowy

Tylko 7 dni na doręczenie wypowiedzenia albo wysokie odstępne to warunki utrudniające seniorom odstąpienie od umowy renty dożywotniej - uznał Sąd Apelacyjny, który potwierdził tym samym opinię UOKiK w tej spawie. Trzy postanowienia stosowane przez Fundusz Hipoteczny Dom znajdą się w Rejestrze klauzul niedozwolonych.

Fundusz Hipoteczny Dom oferuje umowy o rentę dożywotnią. Tego typu oferty kierowane są do osób starszych, które w zamian za przeniesienie prawa własności do nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy otrzymują świadczenie pieniężne, wypłacane najczęściej co miesiąc, wraz z możliwością dożywotniego pozostania w dotychczas zamieszkałym lokalu. W sierpniu 2011 r. Prezes UOKiK złożyła do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozew o uznanie za niedozwolone klauzul z wzorców umownych tej spółki.
W styczniu 2013 r. SOKiK uznał za niedozwolone 3 postanowienia zakwestionowane przez Urząd. Wyrok ten potwierdził Sąd Apelacyjny. Postanowienia tożsame z tymi, które znajdują się w rejestrze klauzul niedozwolonych nie wiążą konsumenta z mocy prawa a stosowanie ich we wzorcach umownych jest uznawane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
Jedna z klauzul umożliwia konsumentowi na bezkosztowe odstąpienie od umowy przedwstępnej jedynie w ciągu 7 dni od dni dostarczenia Raportu opisującego stan mieszkania uznając, że przedsiębiorca ma na to 31 dni. Po upływie 7 dni konsument mógłby odstąpić od umowy pod warunkiem zapłaty odstępnego w wysokości 3 tys. zł. Sąd zgodził się z argumentem UOKiK, że niedopuszczalne są postanowienia, które w przypadku rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy nakładają obowiązek zapłaty ustalonej sumy wyłącznie na konsumenta. Ponadto Urząd podkreślił, że umowy renty dożywotniej zawierają zwykle osoby, w podeszłym wieku, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. Nałożenie na nich obowiązku zapłaty odstępnego w wysokości 3 tys. zł może w praktyce zamknąć drogę do wycofania się z umowy dotyczącej dorobku ich życia. W opinii UOKiK takie postępowanie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i tym samym niezgodne z prawem.
Kolejne postanowienie zastrzega, że osoba trzecia – inna niż małżonek i małoletnie dziecko – może zamieszkać u osoby, której przysługuje służebność mieszkania tylko wtedy gdy jest przez niego utrzymywana i zarazem niezbędna dla właściwego prowadzenia gospodarstwa. Tymczasem zgodnie z prawem wystarczy, że osoba przyjmowana na mieszkanie spełnia tylko jeden ze wspomnianych warunków. W opinii UOKiK stosowanie klauzuli umożliwia bezpodstawne odmawianie zgody na zamieszkanie z konsumentem innych osób.
Za niedozwolone uznane zostało też postanowienie nakładające na konsumenta karę pieniężną za niedotrzymanie umowy o rentę dożywotnią bez względu na to czy spółka poniosła w związku z tym jakiekolwiek straty. Jednocześnie przedsiębiorca zastrzegł sobie prawo dochodzenia innych roszczeń odszkodowawczych z tytułu nieprzestrzegania przez kontrahenta warunków kontraktu. Tymczasem zgodnie z prawem w umowie konsumenckiej wysokość kary umownej musi być współmierna do ponoszonej szkody a ponadto nie może ona ustanawiać dodatkowej dolegliwości za jej niedotrzymanie.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wyrok z 12 grudnia 2013 r. (VI ACa 817/13) jest prawomocny, klauzule zostaną wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezes UOKiK.