Administracja zdalnie, sądy - nie. Iustitia: to zagrożenie dla obywateli

Dyskryminacyjne wyłączenie z możliwości pracy zdalnej sądów i prokuratur naraża na poważne i coraz większe niebezpieczeństwo epidemiczne nie tylko pracowników tych instytucji, ale przede wszystkim obywateli masowo wzywanych na rozprawy i posiedzenia - alarmuje Stowarzyszenie Sędziów Polskich, odnosząc się do decyzji rządu o wprowadzeniu zdalnej pracy w administracji.

Zgodnie ze zmianą rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, opublikowanym 2 listopada, rozwiązanie to ma obowiązywać do 4 grudnia, z wyjątkiem "jednostek organizacyjnych sądów i prokuratury”.

- Możliwości techniczne polskich sądów i prokuratur wciąż nie pozwalają na zdalne przeprowadzanie większości czynności procesowych. To Minister Sprawiedliwości jest odpowiedzialny za stworzenie bezpiecznych warunków funkcjonowania sądów. Odpowiedzialności tej nie może przerzucać na reprezentujących go w sądach prezesów. Zarząd SSP „Iustitia” apeluje do rządzących o zapewnienie bezpiecznych warunków funkcjonowania wszystkich instytucji państwowych, w tym sądów i prokuratur. Dalsze zaniechania w tym zakresie mogą rodzić odpowiedzialność prawną, w tym Skarbu Państwa - wskazuje Stowarzyszenie. 

Czytaj: COVID-owy miecz Damoklesa wisi nad sądami - zaległości nieuniknione>>

Część sądów prace mocno ogranicza

Przypomnijmy ostatnio ograniczona była praca m.in. Sądu Okręgowego w Kielcach i Sądu Okręgowego w Szczecinie. Początkowo w przypadku Kielc odwołane zostały wszystkie rozprawy i posiedzenia wyznaczone w I Wydziale Cywilnym Sądu Okręgowego - od 20 października do 26 października 2020 roku, a w Szczecinie od 20 do 23 października wszystkie rozprawy i posiedzenia w I Wydziale Cywilnym i II Wydziale Cywilnym. Następnie na stronie szczecińskiego sądu pojawiła się informacja o odwołaniu wszystkich  rozpraw i posiedzeń zaplanowanych w III Wydziale Karnym w okresie 26-30.10.2020r. W Kielcach z kolei w okresie od 29 października 2020 roku do 4 listopada 2020 roku odwołano wszystkie rozprawy i posiedzenia w II Wydziale Cywilnym  Odwoławczym.

Czytaj w LEX: Funkcjonowanie sądów i wymiaru sprawiedliwości w obliczu koronawirusa >

Także na stronie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieście pojawiła się informacja, że od 9 do 27 listopada 2020 roku, przeprowadzane będę jedynie najpilniejsze rozprawy. - Ograniczenia mają na celu ochronę zdrowia i życia ludzi, a także utrzymanie funkcjonowania sądu. Biuro Obsługi Interesanta odpowie na wszystkie wątpliwości i pytania związane z odwoływanymi sprawami mailem, telefonicznie, lub przez czat - wskazano. 

Z kolei w warszawskim sądzie okręgowym - w dniach 2 i 3 listopada zdjęto z wokand wszystkie sprawy rozwodowe i o separację. To z kolei może mieć związek nie tylko z koronawirusem ale i trwającymi manifestacjami po wyroku TK wyłączającym jedną z przesłanek legalnego przerywania ciąży.

Czytaj w LEX: Wpływ Covid-19 na postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe >

Część sądów ponawia również zarządzenia wprowadzające bardzo restrykcyjne zasady wstępu do sądów i ogranicza "osoby postronne". W innych zmienione zostały m.in. godziny pracy sekretariatów i zasady obsługi interesantów.  Choćby w warszawskim sądzie okręgowym skrócono do 14.30 godziny przyjęcia interesantów. 

Czytaj: Koronawirus "zamraża" coraz więcej sądów - sprawy spadają z wokand do końca listopada>>

Pierwsza fala COVID-19 - masowe odwoływanie spraw

Helsińska Fundacja Praw Człowieka opublikowała w październiku raport, który miał pokazać jak wiosenny lockdown wpłynął na pracę wybranych 10 sądów okręgowych: w Białymstoku, w Gdańsku, w Katowicach, w Krakowie, w Łodzi, w Poznaniu, w Rzeszowie, w Warszawie, dla Warszawy-Pragi w Warszawie, we Wrocławiu. I tak z uzyskanych danych wynika, że już w marcu 2020 roku liczba rozpraw/posiedzeń była niższa względem marca 2019 roku. Przykładowo w samym Sądzie Okręgowym w Warszawie w sprawach cywilnych odbyło się w marcu 2020 roku 1 160 rozpraw/posiedzeń, podczas gdy w marcu 2019 roku było ich 2 863 - odnotowano więc ponad dwukrotny spadek. Podobna sytuacja miała miejsce w Sądzie Okręgowym w Poznaniu - w marcu 2020 roku odbyło się tam 824 rozpraw/posiedzeń w sprawach cywilnych, a rok wcześniej w tym samym okresie 2 057. 

Czytaj w LEX: Odpowiedzialność cywilna i karna za zarażenie koronawirusem >

Najlepsza sytuacja była w sprawach karnych, ale w ocenie autorów raportu to efekt tego, że wiele spraw z tej kategorii znalazło się w katalogu spraw pilnych (rozpatrywanych mimo zamrożenia pracy sądów). Tylko w Sądzie Okręgowym w Warszawie przeprowadzono ich w kwietniu 2020 roku 381, a w Sądzie Okręgowym w Rzeszowie w tym samym okresie 586. 

"Liderami" wśród odwoływanych były sprawy gospodarcze i z zakresu prawa pracy. Z przeprowadzonych analiz wynika m.in., że najwięcej rozpraw/posiedzeń odwoływano w okresie kwiecień-maj 2020. W marcu 2020 roku w Sądzie Okręgowym w Katowicach odwołano 868 rozpraw/posiedzeń w sprawach cywilnych, podczas gdy w kwietniu 2020 roku już 1139. W Sądzie Okręgowym w Warszawie - w marcu odwołano 1882 spraw, w kwietniu już 2583 (kwiecień 2020). 

Kolejną ciekawą kwestią jest to, że w wielu sądach okręgowych w tym okresie odwoływano w znacznej liczbie rozprawy/posiedzenia w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz sprawach gospodarczych. Przykładem takich sądów są: Sąd Okręgowy w Warszawie (w samym kwietniu 2020 roku odwołano 1047 rozpraw/posiedzeń w sprawach gospodarczych) czy Sąd Okręgowy w Krakowie. Z kolei w czerwcu rozpoczęło się nadrabianie zaległości. 

Czytaj w LEX: Mediacja w erze Covid-19 (koronawirusa) >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.