Chodzi oczywiście o zmiany w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Obecnie zgodnie z art.  89c. ust. 1. Jeżeli opinia jest nierzetelna lub została sporządzona lub złożona ze znacznym nieusprawiedliwionym opóźnieniem, wynagrodzenie lub zwrot wydatków ulega odpowiedniemu obniżeniu; w szczególnie rażących przypadkach sąd może odmówić przyznania wynagrodzenia lub zwrotu wydatków, z kolei zgodnie z ust. 2 jeżeli opinia jest fałszywa, wynagrodzenie ani zwrot wydatków nie przysługują. I właśnie drugi ustęp został zmieniony. Zgodnie z nowym jego brzmieniem, jeżeli opinia zawiera rażące błędy albo nie odpowiada treści zlecenia, wynagrodzenie ani zwrot wydatków biegłemu nie będą przysługiwać. Nowelizacja w tym zakresie wchodzi w życie za trzy miesiące.

Czytaj w LEX: Kompetencje biegłych sądowych - narzędzia oceny, ocena narzędzi >>>

Czytaj: Dobry biegły pilnie poszukiwany, dobra ustawa pilnie potrzebna >>

Po pierwsze - bez szkoleń dla sędziów się nie obejdzie

Na zmianę zwrócił uwagę Prawo.pl sędzia Zbigniew Miczek z Sądu Rejonowego w Tarnowie. -  O ile samo rozwiązanie wydaje się pozytywne, to jednak winno wiązać się z działaniami wizytacyjnymi i szkoleniowymi dotyczącymi prawidłowego formułowania postanowień dowodowych. Oprócz poprawnych sytuacji, w których w treści postanowienia dowodowego znajdują prawidłowo sformułowane zagadnienia dotyczące przedmiotu opinii, to dalej zdarzają się postanowienia dowodowe albo co więcej zlecenia wykonania opinii lub odezwy do biegłego, w których powielane są – bez żadnego usystematyzowania – zagadnienia lub pytania przedstawione przez strony - mówi.

Sprawdź w LEX: Kto może zostać biegłym w dziedzinie bhp? >

I dodaje, że w skrajnych, ale niestety nierzadkich przypadkach, postanowienia lub zlecenia dowodowe nie zawierają nawet takiej treści, ale każą odpowiadać na szereg powtarzających się, a niekiedy wykluczających, pytań wystosowanych przez strony. - Czy biegły w takiej sytuacji – aby nie narazić się na zarzut braku odpowiedniości treści zlecenia – ma się ustosunkować do wszystkich takich pytań? Zrozumiały postulat procesjonalnego działania biegłego nie może być rozpatrywany bez oczekiwania, że sąd na każdym etapie przeprowadzania dowodu z opinii biegłego będzie również postępował w sposób profesjonalny - wskazuje. 

Artykuł sędziego Miczka na ten temat opublikujemy w Prawo.pl jutro. 

Zobacz procedurę w LEX: Powoływanie biegłych sądowych z dziedzin medycyny >

W podobnym tonie wypowiada się biegła sądowa Ewa Gruza, profesor w Katedrze Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. - Taki przepis byłby weryfikowany wtedy gdyby sędzia był dobrze merytorycznie przygotowany do oceny opinii, nie jej elementów czysto formalnoprawnych czyli czy zawiera to co powinna zawierać ale do oceny merytorycznej. Bo niestety to co zaczyna być coraz częstsze, a co jest pokłosiem braku odpowiednio wysokich kryteriów przy wpisie na listę biegłych sądowych, że poziom opiniowania obniża się. Z jednej strony technika, technologia, osiągnięcia naukowe dają nam coraz więcej możliwości więc opiniowanie powinno być na coraz wyższym poziomie, a w praktyce jest na coraz niższym poziomie bo problem jest ze źródłem dowodowym czyli przygotowaniem osób wydających opinie - wskazuje. 

Sprawdź w LEX: Czy biegły sądowy może recenzować prywatne opinie innych autorów na ten sam temat? >

Czytaj: Sądy borykają się z biegłymi, a ustawy jak nie było, tak nie ma>>

Dyscyplina i motywacja

Dr Aleksandra Kluczewska, prowadząca Kancelarię Adwokacką w Krakowie i Olkuszu nie ma wątpliwości, że taka zmiana ma za zadanie dyscyplinować biegłych, aby przygotowana przez nich opinia była rzetelna i solidna. Przypomina, że art. 89c ust. 1 ma również zapobiegać nadmiernemu przewlekaniu terminu przekazania opinii.

Sprawdź w LEX: Czy ustanowienie urzędnika biegłym sądowym stanowi podstawę do odmowy udzielenia zgody na dodatkowe zatrudnienie? >

- Biegły powinien mieć świadomość jak ważną przyjmuje na siebie rolę i, że od wniosków jego opinii zależeć może rozstrzygnięcie w sprawie. Wprowadzona regulacja umożliwiająca obniżenie lub zwrot wydatków od biegłego nie jest instytucją nową. Już w rozporządzeniu z  18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym istniała możliwość obniżenia wynagrodzenia biegłego jeżeli jego opinia była wadliwa, niezgodna z zaleceniem sądu lub przygotowana ze znacznym opóźnieniem. Takie rozwiązanie przypomina mi odpowiedzialność kontraktową, w tym rękojmię za wadę produktu  - wskazuje. 

Czytaj omówienie w LEX: Ocena opinii biegłego sądowego nie może być dowolna >

I wyjaśnia: Wierzyciel (w tym przypadku organ zlecający biegłemu przygotowanie opinii) ma roszczenie do dłużnika (biegłego) w związku z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez dłużnika. Wierzyciel ma prawo żądać obniżenia ceny lub nawet odstąpienia od umowy i zwrotu poniesionych kosztów - podkreśla dr Kluczewska. Jej zdaniem wprowadzone w art. 89c rozwiązanie ocenić należy pozytywnie, tak aby biegły mógł prawidłowo „wykonać swoje zobowiązanie” i miał dzięki temu lepszą motywację.

Zobacz procedurę w LEX: Przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego >

 

Sąd może się potknąć na znaczenie "rażącego błędu"  

Sami biegli komentują zmianę dość ostrożnie. - Jak chodzi o przekroczenie czasu na sporządzenie opinii, to uważam regulację za słuszną. Biegły ma trzymać się terminu, a jeśli nie, to powinien wyjaśniać, czemu się opóźnił - mówi anonimowo lekarz, który przygotowywał szereg opinii z zakresu medycyny. Jego zdaniem kłopotliwy będzie natomiast druga część przepisu. - Biegły kieruje się aktualną wiedzą, dokumentacją. Ja zajmowałem się też badaniami pacjentów. Kto miałby to weryfikować, że opinia jest nierzetelna, narusza procedury? - zastanawia się biegły.

Sprawdź w LEX: Przez jak długi czas zachowuje swoją aktualność opinia biegłego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu? >

Profesor Gruza przypomina, że mowa o kosztach postępowania w sprawach cywilnych, gdzie to uczestnicy postępowania płacą za opinię. - Najpierw zaliczkują jeżeli dowód jest dopuszczony, a następnie sąd rozliczając postępowanie przypisuje te koszty którejś ze stron. Więc jeśli rzeczywiście te błędy są rażące, czyli takie w których sędzia będzie mógł wyraźnie wskazać co było źle, czy były to np. błędnie wykonane badania, czy brak badań i powołanie się na przeprowadzenie procedur badawczych, których nie zrobiono - to wynagrodzenie nie powinno się należeć. Przecież zdarzały się przypadki kiedy biegły nie pofatygował się nawet na miejsce gdzie miał sprawdzić prawidłowość wykonania prac budowlanych i mimo to wydał opinie. Dla mnie jest to rażący błąd, polegający na faktycznym niewykonaniu badań. Jeśli sędzia będzie miał odpowiednie merytoryczne przygotowanie by wychwycić ten rażący błąd to nie powinien za taką opinię zapłacić, bo nie dostał opinii tylko bubel prawny - dodaje profesor.

Czytaj omówienie w LEX: Biegli sądowi nie są nieusuwalni >

W jej ocenie to, czy opinia odpowiada czy nie treści zlecenia, również powinno być kontrolowane przez sąd i oczywiście też może być podstawą odmowy wynagrodzenia. - Bo jeśli sąd w postanowieniu wyraźnie wskazuje jaki jest przedmiot i zakres opiniowania, a zakres wyznaczają pytania i biegły się do tego nie stosuje, czyli robi coś, o co go nie pytano, na co nie miał zlecenia, to tak naprawdę nie realizuje postanowienia sądu - zaznacza.

Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Merytoryczna zawartość opinii biegłego, a wysokość należnego biegłemu wynagrodzenia >

Profesor wskazuje równocześnie, że sama ocena czy doszło do rażącego błędu może być problematyczna. - Pytanie co jest rażącym błędem, to jest rzecz bardzo ocenna. Rażące jest niewykonanie badań, rażącym błędem będzie też np. wykorzystanie określonego narzędzia, do którego biegły nie miał dostępu ale opisał takie badanie w opinii bo stała się dzięki temu bardziej wiarygodna. Rażącym błędem będą również badania pobieżne, pozorujące. Natomiast - trzeba zaznaczyć - że my generalnie mamy problem z tym by sądy płaciły biegłym tyle ile jest wykazane w rachunkach, referendarze, którzy najczęściej te rachunki eksperckie zatwierdzają, bardzo często ścinają wszelkiego rodzaju koszty nawet nie uwzględniając tego co wynika z przepisów, jak np. kosztów zużytych materiałów - podsumowuje.

Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Przesłanki dopuszczenia opinii innych biegłych lub instytutu >

WZORY dokumentów w LEX:

 

Czy wiesz, że użytkownicy zalogowani do Moje Prawo.pl korzystają z dodatkowych newsów prawnych tylko dla nich?

Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl i zyskaj unikalne funkcjonalności >>>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.