Powód - spółka handlowa, w ramach umowy ramowej dostarczyła swojemu kontrahentowi - spółce akcyjnej towary, określając termin zapłaty za nie. Wobec uchybienia terminowi zapłaty, strony zawarły porozumienie, którego zabezpieczeniem był złożony do dyspozycji powodowej spółki weksel in blanco, poręczony także przez żonę członka zarządu pozwanej spółki. Kiedy warunki porozumienia zostały naruszone, powodowa spółka wypowiedziała je, a następnie wypełniła weksel i wezwała spółkę i poręczającą do dobrowolnego spełnienia świadczenia. Pozwani nie odpowiedzieli na powyższe wezwanie, jak też nie wykupili weksla. Sąd Okręgowy na żądanie powodowej spółki wydał wówczas nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, polecając pozwanej spółce akcyjnej i poręczającej weksel solidarną zapłatę na rzecz powodowej spółki kwoty, na którą opiewał weksel.

Weksel został wypełniony, bo dłużnik naruszył warunki umowy

Sąd Okręgowy po rozpoznaniu wniesionych przez pozwanych zarzutów, koncentrujących się na braku upoważnienia powodowej spółki do wypełnienia weksla wobec jego wygaśnięcia, utrzymał w mocy nakaz zapłaty. Wskazał, że zgodnie z treścią porozumienia, wierzyciel mógł wypełnić weksel na sumę odpowiadającą całości zadłużenia dłużnika, jednocześnie z odstąpieniem od umowy w razie nienależytego wywiązywania się dłużnika z przyjętych na siebie zobowiązań. Pozwana spółka zaprzestała spłat zadłużenia, co upoważniało powodową spółkę do odstąpienia od umowy, wypełnienia weksla i wezwania dłużnika i poręczającego weksel do jego wykupu, a dopiero później wystąpiła do sądu o wydanie nakazu zapłaty z weksla.

Odstąpienie od umowy warunkiem wypełnienia weksla

Powodowa spółka, zdaniem Sądu, nie naruszyła porozumienia wekslowego wypełniając weksel in blanco, gdyż zrobiła to dopiero w momencie niedotrzymania terminów spłaty przez dłużnika. To zaś było natomiast równoważne z uprawnieniem powodowej spółki do odstąpienia od porozumienia. Spółka nie mogłaby zatem wypełnić weksla, gdyby od umowy nie odstąpiła.

Dłużnik wekslowy odpowiada abstrakcyjnie

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny podkreślił, że zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny, co oznacza, że obowiązek zapłaty sumy wekslowej jest niezależny od istnienia i ważności zobowiązania podstawowego, leżącego u podstaw zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Dłużnik nie może więc podnosić zarzutów z tego stosunku, ponieważ zobowiązanie wekslowe istnieje niezależnie od niego, a ewentualne wady tego stosunku nie wpływają na możliwość dochodzenia roszczeń z weksla.

Poręczyciel weksla własnego jest głównym dłużnikiem wekslowym

Poręczyciel wekslowy przyjmuje na siebie abstrakcyjną odpowiedzialność wekslową za dług osoby podpisanej na wekslu. Poręczenie wekslowe jest z ustawy zobowiązaniem solidarnym (art. 47 Prawa wekslowego). Jeżeli poręczyciel wekslowy poręczył za wystawcę weksla własnego, jest głównym dłużnikiem wekslowym i odpowiada jak główny dłużnik wekslowy. Wierzyciel może więc dochodzić całości lub części długu, zależnie od swej woli, albo od wszystkich dłużników solidarnych łącznie, albo od kilku, albo od każdego z osobna, bez zachowania porządku, w jakim się zobowiązali lub też charakteru głównego, subsydiarnego (akcesoryjnego) ich zobowiązania.

Weksel został wypełniony we właściwym czasie

Sąd Apelacyjny wskazał, że sekwencja działań powodowej spółki była właściwa i zgodna z przyjętym przez stronę pozwaną porozumieniem. Weksel został wypełniony przez nią we właściwym czasie, po odstąpieniu od umowy ze stroną pozwaną, wobec czego nieskuteczny byłby zarzut o przedwczesności, bądź spóźnionym jego wypełnieniu. Sąd podkreślił, że pozwani, tj. wystawca weksla i poręczyciel wekslowy, nie wywiązali się z porozumienia w żadnym zakresie i to uprawniało powoda do podjętych działań. Powód nie był natomiast ograniczony w dochodzeniu powództwa tylko od jednego ze zobowiązanych. Solidarność zobowiązania wekslowego oznaczała, że od powoda zależało, czy będzie żądał zapłaty od nich łącznie czy też od każdego z nich z osobna.

Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 21 października 2016 r., sygn. akt I ACa 660/16.

Opracowanie: Marek Sondej