W parlamencie zakończyły się prace nad tzw. ustawą antyprzemocową 2.0 - Lex Romanowski (pakiet zmian w ustawach o Policji, Żandarmerii Wojskowej i procedurze cywilnej), która wprowadza m.in. trzy nowe narzędzia dla policjantów i żandarmów wojskowych do natychmiastowej izolacji sprawców przemocy. Chodził o zakaz zbliżania się, kontaktowania i przebywania w miejscach, w których pracuje lub uczy się osoba pokrzywdzona.

Patrycja Rojek-Socha: Czy można powiedzieć, że Ustawa antyprzemocowa 2.0 (Lex Romanowski), która trafiła do podpisu prezydenta jest dopełnieniem ochrony dla osób pokrzywdzonych przemocą domową?

Marcin Romanowski: Ustawa antyprzemocowa 2.0 bez wątpienia wzmocni system ochrony osób dotkniętych problemem przemocy domowej. Uzupełnienie dotychczasowych rozwiązań, które okazały się dużym sukcesem, było motywem przewodnim nowelizacji. Koncepcja niektórych nowych przepisów powstała w Ministerstwie Sprawiedliwości już w czasie prac nad ustawą z 2020 r. Teraz po upływie ponad 2 lat i ulepszeniach opartych na pogłębionej analizie działającej w tym czasie ustawy antyprzemocowej, postanowiliśmy wcielić je w życie. Domykając w pewnym sensie zestaw narzędzi do walki z przemocą domową. Uważam, że nakazy i zakazy dotyczące wstępu i przebywania w mieszkaniu wraz z zakazem zbliżania oraz kontaktowania się sprawcy z ofiarami stworzą kompletny, skuteczny system. Nasze rozwiązania wychodzą poza postępowanie karne, umożliwiając natychmiastową reakcję i pomoc pokrzywdzonym. Co więcej, jest ona dostosowana do indywidualnej sytuacji i okoliczności danej sprawy.

Czytaj: Policja zakaże zbliżania się i kontaktowania "przemocowca" z osobą, którą krzywdzi>>

Zobacz PROCEDURĘ: Postępowanie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia >

Zobacz PROCEDURĘ: Postępowanie apelacyjne w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia >

Co dalej?

W kwestii kolejnych projektowanych zmian, stale śledzimy skuteczność i okoliczności stosowania przepisów antyprzemocowych, pracując nad ich dalszym udoskonaleniem. W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają obecnie prace analityczno-koncepcyjne nad kolejnymi krokami mającymi w szerszym aspekcie wzmocnić ochronę małoletnich. Wśród stojących przed nami wyzwań wskazałbym też podniesienie poziomu świadomości o potrzebach osób z niepełnosprawnościami w sądzie. Ludzie o szczególnych potrzebach wymagają także szczególnej ochrony, a na tym polu jest jeszcze sporo do zrobienia. Mam tu na myśli m.in. poprawę komunikacji między osobami niepełnosprawnymi a funkcjonariuszami wymiaru sprawiedliwości.

Czytaj w LEX: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w orzecznictwie sądów administracyjnych >>>

Czytaj w LEX: Stosowanie zakazu zbliżania się >>>

 

Na jakim etapie są szkolenia funkcjonariuszy Policji, Żandarmerii Wojskowej jeśli chodzi o stosowanie nowych narzędzi?

Prowadzona przez nas ewaluacja skutków ustawy antyprzemocowej pozwala stwierdzić, że służby mundurowe i sędziowie postępują bardzo sprawnie w sprawach dotyczących zastosowania mechanizmów antyprzemocowych. Nota bene, był to dla nas ważny sygnał i impuls do dalszych zmian. Nawet najlepiej napisana ustawa zależy od jej ewentualnych „realizatorów”. Gdybyśmy mieli wątpliwości co do wydolności systemu w tym zakresie, decyzja o rozszerzeniu katalogu zakazów z pewnością zostałaby odłożona w czasie. Podstawą jest komunikacja, dlatego od początku prac nad pierwszą ustawą antyprzemocową pozostajemy w stałym kontakcie z Komendą Główną Policji, Komendą Główną Żandarmerii Wojskowej oraz Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej. W trakcie regularnych spotkań omawiamy trudności jakie napotykają służby przy stosowaniu przepisów. Od listopada ubiegłego roku stałym tematem rozmów pozostaje kwestia szkoleń dla funkcjonariuszy, które pozwolą wdrożyć ich w przepisy ustawy antyprzemocowej 2.0. Ministerstwo Sprawiedliwości przykłada dużą wagę do odpowiedniego merytorycznego przygotowania funkcjonariuszy. Dzięki solidnemu przygotowaniu pierwsza ustawa antyprzemocowa okazała się sukcesem. Przypadki uchylania nakazów i zakazów przez sądy są do dziś marginalne a to świadczy o wysokim poziomie przeszkolenia służb. Chcemy to powtórzyć w najbliższych tygodniach.

WZORY dokumentów w LEX:

 

W jaki sposób będą przeprowadzane?

Tak jak w 2020 r. system szkoleń będzie odbywać się w drodze wideokonferencji. Ustalono już ich zakres tematyczny, wiemy też, że będą dzielić się na część prawną i psychologiczną. Pierwsza z nich będzie poświęcona nowym rozwiązaniom, a więc prezentacji zmian prawnych, a także praktycznym aspektom stosowania nowych środków. Ze zrozumiałych względów tą część szkoleń poprowadzą przedstawiciele policji. W trakcie drugiej części, zgodnie z prośbą funkcjonariuszy, przewidujemy zajęcia dotyczące metodyki oceny ryzyka dla życia lub zdrowia co pozwala na indywidualnie i precyzyjnie ocenić sytuacje, z którymi spotykają się funkcjonariusze. Ważną częścią szkolenia będzie również zapoznanie z metodami komunikacji z osobami pochodzącymi z odmiennych kręgów kulturowych. Mam tu na myśli przede wszystkim społeczność Romską. Często docierają do nas sygnały od służb, że kontakt z osobami pokrzywdzonymi jest tam niezwykle trudny. Osoby z tego rodzaju społeczności często kierują się lojalnością wobec wspólnoty, negując jakiekolwiek akty przemocy. Jeśli zaś chodzi o stosowanie ustawy przez sędziów, to uważam, że nowe rozwiązania nie będą dla nich merytorycznym wyzwaniem. Dzięki ustawie antyprzemocowej 2.0 uzyskają możliwość orzekania trzech dodatkowych zakazów. Pozwali to na większą elastyczność ze strony sądu, a co za tym idzie – lepsze dostosowanie środków do indywidualnej sytuacji wnioskodawcy.

W tym miejscu chciałbym przypomnieć o bliskiej współpracy nawiązanej niedawno między Ministerstwem Sprawiedliwości a UNICEF. Dzięki podpisanemu we wrześniu ubiegłego roku memorandum, Fundusz Narodów Zjednoczonych podejmie się współorganizacji i pomocy finansowej w przeprowadzeniu szkoleń funkcjonariuszy m.in. w zakresie wcielania w życie ustaw antyprzemocowych. To nie tylko znaczące wsparcie organizacyjne, lecz uznanie społeczności międzynarodowej dla naszych starań w zwalczaniu przemocy wobec dzieci.

Czytaj w LEX: Nowa procedura szybkiego reagowania wobec sprawców przemocy domowej >>>

To dopytam, jak sprawdzają się dotychczasowe narzędzia natychmiastowej izolacji sprawców przemocy domowej?

Mogę z zadowoleniem przyznać, że dotychczasowe narzędzia natychmiastowej izolacji wprowadzone ustawą antyprzemocową z 2020 r. okazały się skutecznym środkiem ochrony życia i zdrowia osób dotkniętych przemocą domową. Z informacji gromadzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości wynika, że od początku obowiązywania ustawy tj. od 30 listopada 2020 r. do końca ubiegłego roku wobec sprawców przemocy domowej zostało wydanych 8723 nakazów lub zakazów. Co istotne, według statystyk zapotrzebowanie na ich stosowanie stale wzrasta. W 2021 r. wydano ich 3531, zaś w roku 2022 r. było ich już blisko 5 tysięcy (4 960). To wzrost o niemal półtora tysiąca przypadków. Każdy z nich to kolejna rodzina uwolniona od przemocy. Aktualna tendencja pokazuje, że potencjał stosowania rozwiązań ustaw antyprzemocowych jest duży. Nie ukrywam, że wiążemy z nowymi przepisami duże nadzieje. Skuteczna separacja sprawców nie tylko zabezpieczy pokrzywdzonych, ale zachęci także te osoby, które obawiały się nękania i zemsty do wezwanie pomocy.

 

Potrzebna jest większa edukacja?

Akcje społeczne przynoszą skutki, ponieważ rośnie świadomość społeczna co do nowych metod walki z przemocą domową. Czasy, gdy wszystkie problemy miała rozwiązać dalece niedoskonała procedura „Niebieskich Kart” przechodzą do historii. Państwo przestało bezczynnie przyglądać się przemocy domowej skupiając się jedynie na ukaraniu sprawcy, stawiając w centrum uwagi osoby dotknięte przemocą domową skupiając się na zapobieganiu jej. Zgłoszenia coraz częściej są przyjmowane od kobiet, według statystyk najbardziej narażonych na przemoc. Młodzi ludzie dzięki akcjom promocyjnym prowadzonym w szkołach czy internecie mają coraz większą świadomość przysługujących im praw niż w latach ubiegłych. Wraz z wejściem w życie ustawy antyprzemocowej 2.0 chcemy zintensyfikować te działania. Myślę, że dzięki temu w 2023 r. jeszcze więcej rodzin w Polsce zostanie uwolnionych od oprawców.

Czytaj w LEX: Przemoc domowa – oddziaływanie na stosunki w pracy >>>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.