Propozycje zmian w ośrodkach to efekt kontroli przeprowadzonych przez ministerstwo w tych placówkach. Raport pokontrolny MSW zostanie udostępniony opinii publicznej do końca grudnia.
Kontrole były prowadzone w listopadzie br., a w wizytach brali udział także przedstawiciele Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Stowarzyszenia Interwencji Prawnej. Zespół kontrolny, oprócz przestrzegania praw cudzoziemców w ośrodkach, sprawdzał także m.in. sytuację dzieci tam przebywających, w tym dostęp do edukacji, kontakt cudzoziemców z bliskimi, czy korzystanie m.in. z telefonów komórkowych. Po kontrolach ministerstwo przygotowało specjalny raport.
Jak informuje MSW, sprawozdanie z raportu w tym tygodniu zostanie przekazane do Straży Granicznej, aby formacja, która prowadzi ośrodki strzeżone dla cudzoziemców, mogła się z nim wcześniej zapoznać. Również przedstawiciele organizacji pozarządowych przygotowali własny raport. Szef MSW Jacek Cichocki chce w połowie stycznia spotkać się z przedstawicielami organizacji pozarządowych i porozmawiać o sytuacji cudzoziemców przebywających w ośrodkach strzeżonych.

Propozycje ministerstwa zakładają m.in. ograniczenie liczby krat w ośrodkach i możliwość swobodnego przemieszczania się cudzoziemca wewnątrz budynku, oczywiście przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Zgodnie z propozycjami MSW, dzieci będą umieszczane tylko w dwóch specjalnie do tego przystosowanych ośrodkach - w Kętrzynie i Białej Podlaskiej. Dzieci, które trafią do tych placówek będą miały zapewniony szeroki pakiet zajęć dydaktycznych, które będą prowadzone przez wykwalifikowaną i znającą odpowiednie języki obce kadrę.
Ośrodek w Lesznowoli zostanie gruntownie wyremontowany i przebudowany. W obecnym stanie obiekt ten nie spełnia warunków pod kątem pobytu rodzin z dziećmi, dlatego nie będą one tam kierowane.
Jak czytamy w komunikacie  MSW, priorytetem resortu jest skrócenie do niezbędnego minimum okresu, w którym dzieci będą przebywały w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców. Dlatego postępowania, które dotyczą rodzin z dziećmi będą prowadzone w pierwszej kolejności tak, aby jak najszybciej można było podjąć decyzję dotyczącą statusu cudzoziemców.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowało również projektnowelizacji ustawy o cudzoziemcach, który przewiduje, że dzieci do 13 roku życia nie będą umieszczane w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców.
Ze statystyk wynika, że liczba dzieci umieszczanych w ośrodkach strzeżonych systematycznie spada. W 2010 r. przebywało w nich 269 dzieci, a w 2011 r. 187. Natomiast do listopada tego roku w ośrodkach było 121 dzieci.
Resort spraw wewnętrznych informuje, że zamierza również przeanalizować wewnętrzne przepisy obowiązujące w ośrodkach, które do tej pory opierały się o tzw. reżim aresztu. Po analizie przepisy zostaną uporządkowane i ujednolicone tak, aby ośrodki były jak najbardziej przyjazne cudzoziemcom przy jednoczesnym zachowaniu zasad bezpieczeństwa.
- Mając na względzie dobro cudzoziemców oraz chcąc polepszyć relacje pomiędzy osobami przebywającymi w ośrodkach a funkcjonariuszami Straży Granicznej i personelem cywilnym, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych chce położyć większy nacisk na odpowiednie kwalifikacje, przygotowanie i szkolenia strażników granicznych i pracowników ośrodka - czytamy w komunikacie. Propozycja MSW zakłada przygotowanie pakietu szkoleń dla funkcjonariuszy Straży Granicznej pełniących służbę w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców. Szkolenia te mają na celu podniesienie kompetencji strażników granicznych w kwestiach wielokulturowości oraz zwiększyć ich wrażliwość w kontaktach z cudzoziemcami. Funkcjonariusze zostaną również objęci szkoleniami językowymi. MSW do opracowania takiego pakietu szkoleń chce zaprosić organizacje pozarządowe. Celem jest odpowiednie przygotowanie funkcjonariuszy do dobrej współpracy z cudzoziemcami, znajdującymi się w różnej, niekiedy trudnej sytuacji życiowej.
Ministerstwo planuje też wizyty studyjne funkcjonariuszy Straży Granicznej w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców w innych krajach. Wizyty te będą miały na celu tzw. wymianę dobrych praktyk i następnie zastosowanie ich w polskich placówkach.
Zgodnie z planami MSW, za sprzątanie i utrzymanie czystości w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców będą odpowiedzialne osoby zatrudnione w ośrodku lub zewnętrzne firmy sprzątające. Na przykład firmy sprzątające będą odpowiedzialne za utrzymanie czystości w toaletach. Do tej pory kwestia ta mogła budzić zastrzeżenia, biorąc pod uwagę zróżnicowanie kulturowe cudzoziemców przebywających w ośrodkach i fakt, że w niektórych kulturach sprzątanie toalet przez mężczyzn jest niezgodne z ich systemem wartości.
Z informacji MSW wynika, że aktualnie w sześciu ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców (w Kętrzynie, Białymstoku, Przemyślu, Białej Podlaskiej, Lesznowoli i Krośnie) przebywa 401 cudzoziemców, w tym 47 to osoby nieletnie.