Możliwe wezwanie do próby ugodowej podmiotu zagranicznego

Zawezwanie do próby ugodowej złożone w sądzie jest interesującym sposobem na zainicjowanie rozmowy ostatniej szansy z kontrahentem czy osobą prywatną, w stosunku do których przysługują nam roszczenia cywilne - pisze apl. adw. Piotr Otyszecki z Kancelarii Mamiński i Wspólnicy.

Co więcej zawezwanie do próby ugodowej przerywa także bieg terminu przedawnienia roszczenia, co często stanowi o atrakcyjności i motywie skorzystania z tej instytucji. Czy można jednak bez żadnych problemów zgodnie z polskimi przepisami procedury cywilnej zawezwać do próby ugodowej podmiot który nie jest zarejestrowany w Polsce?

Przewidziane w art. 185 kodeksu postępowania cywilnego zawezwanie do próby ugodowej należy skierować do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika, a więc podmiotu, który wzywamy. Co więcej, wskazana właściwość rzeczowa sądu rejonowego niezależna jest od wartości przedmiotu sporu, co  oznacza, że właściwym rzeczowo będzie zawsze sąd rejonowy. Odnosząc się zaś do właściwości miejscowej, ogólnie właściwy dla przeciwnika sąd określany będzie na podstawie art. 27–30 w zw. z art. 185 § 1 kpc i to także wtedy, gdy strony umówiły się na piśmie o poddanie innemu sądowi pierwszej instancji sporu wynikłego lub mogącego w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego.

W tym kontekście problem pojawia się z właściwością miejscową, a więc z wyborem sądu ogólnie właściwego dla przeciwnika w momencie potrzeby zawezwania do próby ugodowej podmiotu mającego swoją siedzibę w innym państwie. Doniosła i mająca niebagatelne znaczenie dla praktyki orzeczniczej jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r. (sygn. akt III CZP 3/14) zgodnie z którą „przepisy o jurysdykcji krajowej mają zastosowanie w postępowaniu o zawezwanie do próby ugodowej”. Oznacza to, że jeżeli spór z zagranicznym kontrahentem będzie mógł być poddany pod jurysdykcję sądów polskich – z jakiejkolwiek przyczyny i na jakiejkolwiek podstawie – także zawezwanie do próby ugodowej podmiotu zagranicznego jest dopuszczalne. Zdaniem autora niedopuszczalna bowiem byłaby taka sytuacja, w której – w perspektywie – dany podmiot uprawniony byłby do wytoczenia powództwa podmiotowi zagranicznemu, natomiast pozbawiony byłby możliwości skorzystania z dobrodziejstw jakie daje instytucja zawezwania do próby ugodowej.

Właściwości miejscowej należy zatem poszukiwać – zdaniem autora – zgodnie z tym jaki sąd byłby właściwy przy wytaczaniu powództwa, uwzględniając przy tym właściwość rzeczową sądów rejonowych, na podstawie przepisów tytułu III części IV kodeksu cywilnego regulujących jurysdykcję krajową w procesie w związku z odpowiednimi przepisami regulującymi właściwość miejscową tj. art. 27 - 46 kpc.

I tak dla przykładu, jeżeli strony umowy wiązała umowa prorogacyjna uregulowana w art. 1104 kpc, a strony nie wskazały sądu właściwego dla mogącego powstać sporu (jeśli wskazały, właściwy będzie ten sąd rejonowy), poprzestając jedynie na klauzuli poddania pod rozstrzygnięcie sądom polskim, zdaniem autora można na podstawie art. 43 § 1 kpc wybrać właściwy sąd rejonowy, gdyż uzasadniona w w.w. przykładzie byłaby właściwość wszystkich sądów rejonowych na terenie polski.

Przy braku klauzuli prorogacyjnej, powstały spór z zagranicznym kontrahentem może być także poddany pod rozstrzygnięcie sądom polskim na podstawie art. 11037 kpc o ile spełniona będzie jedna z wymienionych w pkt 1 – 6 tego przepisu przesłanek. W konsekwencji, jeżeli na przykład gdy roszczenie mające być przedmiotem zawezwania do próby ugodowej dotyczy zobowiązania wynikającego z czynności prawnej, które zostało wykonane albo ma lub miało być wykonane w Rzeczypospolitej Polskiej, w takim przypadku można na podstawie art. 34 kpc zawezwać przeciwnika przed sąd właściwy dla miejsca wykonania umowy, o ile umowa była wykonywana w Polsce.

Ostatecznie, gdy mamy problem ze wskazaniem sądu rejonowego właściwego miejscowo lub też z ostrożności, chcemy się zabezpieczyć przed negatywnymi konsekwencjami odrzucenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, gdyby sąd do którego skierowaliśmy wniosek uznał się za niewłaściwy, zdaniem autora warto zwrócić się do sądu o zwrócenie się do Sądu Najwyższego w oparciu o art. 45 kpc o wyznaczenie sądu właściwego. Zgodnie bowiem z postanowieniem Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 1 czerwca 2015 r. (sygn. akt III CO 37/15) sąd rejonowy ogólnie właściwy dla przeciwnika (art. 27-30 w związku z art. 185 § 1 KPC) jest właściwy w sprawie o zawezwanie do próby ugodowej także wtedy, gdy strony umówiły się na piśmie o poddanie innemu sądowi pierwszej instancji sporu wynikłego lub mogącego w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Jeżeli w myśl wymienionych przepisów nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić sądu właściwego, Sąd Najwyższy oznacza sąd, do którego należy złożyć wniosek o zawezwanie do próby ugodowej (art. 45 KPC).

Do Sądu Najwyższego w oparciu o art. 45 kpc możemy zwrócić się także sami, jednak z uwagi na to, że podejmując się skorzystania z omawianej instytucji często jest się pod presją czasu wynikającą ze zbliżającego się terminu przedawnienia roszczenia, ryzykowne byłoby oczekiwanie na wyznaczenie przez Sąd Najwyższy sądu właściwego bez uprzedniego złożenia wniosku. Dla porządku autor wskazuje, że sąd do którego skierowano wniosek o zawezwanie do próby ugodowej jeżeli nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić sądu właściwego, może z własnej inicjatywy zwrócić się w tym trybie do Sądu Najwyższego.