- Sześć lat po podpisaniu Konwencji stambulskiej, pierwszego prawnie wiążącego instrumentu międzynarodowego dotyczącego zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt, UE nadal nie ratyfikowała jej z powodu odmowy kilku państw członkowskich, pomimo wielokrotnych wezwań parlamentu. Opinia Trybunału Sprawiedliwości UE z 6 października 2021 r. potwierdziła jednak, że Unia Europejska może ratyfikować Konwencję stambulską bez zgody wszystkich państw członkowskich - podał PE w komunikacie. I wskazał, że przystąpienie UE do Konwencji stambulskiej nie zwalnia państw członkowskich z samodzielnej jej ratyfikacji - podkreślili posłowie, wzywając pozostałe sześć państw - Bułgarię, Czechy, Węgry, Łotwę, Litwę i Słowację - do niezwłocznej ratyfikacji konwencji, tak aby mogła ona chronić kobiety w pełnym zakresie przewidzianym przez konwencję. 

Czytaj: Policja zakaże zbliżania się i kontaktowania "przemocowca" z osobą, którą krzywdzi>>

Przemoc ze względu na płeć największym problemem 

- Przemoc ze względu na płeć jest największym nierozwiązanym, codziennym problemem w Europie. Jedna na trzy kobiety w UE doświadczyła przemocy fizycznej i/lub seksualnej. To około 62 miliony kobiet. Dość tego! Konwencję Stambulską uznaje się za najskuteczniejsze narzędzie walki z przemocą uwarunkowaną płcią, ponieważ nakłada ona konkretne zobowiązania. Europejski parasol prawny przeciwko przemocy będzie chronił kobiety i dziewczęta w Europie dzięki przystąpieniu UE do Konwencji stambulskiej" - powiedział po głosowaniu Łukasz Kohut (Socjaliści i Demokraci), reprezentujący w pracach w PE Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Przeciwdziałanie przemocy domowej – rewolucyjne zmiany 2023 >

Tymczasem europoseł Patryk Jaki (EKR) stwierdził, że w konwencji znajdują się również niepotrzebne przepisy. - Wy w każdym, nawet najbardziej potrzebnym dokumencie musicie forsować ideologię – powiedział eurodeputowany na sali plenarnej. Odniósł się do "kwestii zmuszania do uznawania płci społeczno-kulturowej". Jak wskazał, "tego typu insynuacje i zachęcanie dzieci do zmiany płci już skończyło się wieloma nieodwracalnymi tragediami". Polski polityk wspomniał o historii chłopca, "który popełnił samobójstwo, bo prekursor wspomnianego nurtu dr John Money zachęcał go do zmiany płci, uzasadniając, że to nie biologia, a kultura decyduje o tym, kto jest chłopcem, a kto dziewczynką".

W kolejnym kroku Rada UE może przystąpić do zakończenia procesu przystępowania UE do konwencji.

Czytaj: Konwencja antyprzemocowa - nie do końca przestrzegamy, a chcemy wypowiadać>>   

W Polsce rozważano wypowiedzenie Konwencji

W Polsce o możliwym wypowiedzeniu Konwencji jest głośno od połowy 2020 r. Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro - 27 lipca skierował wniosek w tej sprawie do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które posiada kompetencje do przygotowania wniosku o wypowiedzenie tej umowy międzynarodowej. Przy czym cała procedura związana z wypowiedzeniem konwencji stambulskiej trwać może i rok. Wiąże się bowiem z kilkoma etapami, w których istotną rolę odgrywałby prezydent Andrzej Duda. Sam wniosek do sekretarza generalnego Rady Europy musi być wyczerpująco uzasadniony. Nie zmienia to jednak faktu, że w Sejmie trwają obecnie prace nad obywatelskim projektem wypowiedzenie konwencji stambulskiej. 

Czytaj w LEX: Przeciwdziałanie przemocy domowej >

Z samej konwencji, nazywanej antyprzemocową - przypomnijmy - wynika jedynie, że każda strona może w dowolnym czasie ją wypowiedzieć, w drodze notyfikacji skierowanej do sekretarza generalnego Rady Europy. Wypowiedzenie staje się skuteczne pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od dnia otrzymania notyfikacji. Zgodnie z art. 133 pkt 1 konstytucji, wypowiadanie umów międzynarodowych stanowi z kolei kompetencję prezydenta, a przebieg zależy od tego z jaką umową mamy do czynienia. W tym przypadku konwencja została ratyfikowana za uprzednią zgodą ustawową, czyli zgoda wyrażona w ustawie potrzebna jest do jej wypowiedzenia.

Sprawdź w LEX: Jak procedować Niebieską Kartę jeżeli w rodzinie jest jeden pokrzywdzony i dwóch sprawców przemocy? >

Jak mówił w rozmowie z Prawo.pl Marcin Szwed, prawnik w Programie Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, proces wypowiadania konwencji będzie kilkuetapowy. 

- W pierwszej kolejności np. Rada Ministrów będzie musiała zadecydować, czy w ogóle wszczynać procedurę w sprawie wypowiedzenia umowy. Jeśli uzna, że tak, składa do Sejmu projekt ustawy o zgodzie na wypowiedzenie umowy międzynarodowej. Projekt taki rozpatrywany jest w Sejmie i Senacie, tak jak każdy inny projekt ustawy - mówił ekspert. 

I dodawał, że jeśli ustawa przejdzie przez prace w parlamencie i zostanie przyjęta, prezydent będzie miał 21 dni na jej podpisanie. Będzie też mógł skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej lub skorzystać z prawa weta. 

Sprawdź w LEX: Co OPS może zrobić w sytuacji, gdy matka pije i zaniedbuje dzieci, może dochodzić do przemocy, a dobro dzieci jest zagrożone? >

- Po podpisaniu przez prezydenta, nastąpi publikacja w Dzienniku Ustaw. Należy jednak pamiętać, że tak uchwalona i opublikowana ustawa dotyczy jedynie zgody na wypowiedzenie umowy - sama w sobie nie wywołuje zatem skutku w postaci wypowiedzenia. Do tego potrzebny jest jeszcze akt wypowiedzenia ze strony prezydenta - wskazywał Szwed.

Sprawdź w LEX: Na jakiej podstawie OPS może zbierać informacje o dziecku np. ze szkoły, gdy jego sytuacja w rodzinie jest prawdopodobnie trudna? >

Nie" dla konwencji, powód - ideologia 

Ministerstwo Sprawiedliwości uzasadniało wystąpienie z inicjatywą wypowiedzenia konwencji stambulskiej zawartymi w niej - jak wskazało - "szkodliwymi rozwiązaniami ideologicznymi". Jednym z nich - wymieniało - jest pojęcie tzw. płci społeczno-kulturowej stawiane w opozycji do płci biologicznej. - Wedle tej koncepcji, biologia nie determinuje tego, czy ktoś jest kobietą, czy mężczyzną, tylko jest to kwestią wyboru społeczno-kulturowego, którego każdy może dokonać. Wiąże się z tym założenie, że należy zmieniać edukację dzieci w szkołach - informowało MS.

- Konwencja pod względem ścigania sprawców przestępstw jest zbędna. Pozostaje w sprzeczności nie tylko z pewnym systemem wartości, ale również z konkretnymi prawami konstytucyjnymi oraz zobowiązaniami międzynarodowymi, m.in. Konwencją Praw Dziecka. Właśnie dlatego powinna zostać wypowiedziana – mówił wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski, prezentując wniosek. Zaznaczał też, że zapisy konwencji stambulskiej promują ideologię gender i są sprzeczne m.in. z zapisanym w konstytucji prawem rodziców do wychowania dzieci, zapewnienia im wychowania moralnego czy religijnego zgodnie z własnymi przekonaniami.

Sprawdź w LEX: Kto ma zapewnić mieszkanie sprawcy przemocy, który ma nakaz opuszczenia mieszkania i zakaz zbliżania się do rodziny na 3 miesiące? >

Szereg zmian dotyczących przemocy domowej 

Równocześnie w ostatnich latach wprowadzono w Polsce szereg regulacji, które mają zwiększyć ochronę osób pokrzywdzonych przemocą domową. Policjanci i Żandarmeria Wojskowa zyskali nowe narzędzia związane z natychmiastową izolacją sprawcy przemocy, zmieniono definicję z przemocy w rodzinie na przemoc domową. Objętą nią też np. przemoc ekonomiczną. 

Czytaj: Przemoc domowa nie tylko w rodzinie - nowelizacja opublikowana>>

Nadal natomiast brakuje - jak podkreślają prawnicy - zmiany dotyczącej choćby definciji gwałtu. W myśl Konwencji za gwałt uznawany jest kontakt seksualny bez uzyskanej świadomej i dobrowolnej zgody, tak definicję gwałtu zmieniło część krajów europejskich, m.in. Niemcy, Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Płn., Belgia, Szwecja, a w ubiegłym roku także hiszpański Kongres Deputowanych. 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.