To w pewnym zakresie powrót do propozycji zawartej w noweli, którą w czerwcu 2019 r. prezydent Andrzej Duda skierował do Trybunału Konstytucyjnego. Wskazywał wówczas na wątpliwości związane z procedowaniem nad zmianami, a TK to potwierdził.
Projekt nowelizacji jest obszerny. Zmieniony zostaje m.in. art. 197 dotyczący zgwałceń i wymuszeń czynności seksulanej. - Nie ulega wątpliwości, że zgwałcenia są przestępstwami o dużym ciężarze gatunkowym, godzą one w wolność człowieka w zakresie najbardziej intymnej sfery jego życia. Wysoka liczba tych przestępstw, często bardzo drastyczne formy ich popełniania, wywołują – niezależnie od konieczności podjęcia działań zmierzających do skutecznego i sprawnego egzekwowania odpowiedzialności karnej sprawców – potrzebę skuteczniejszego zwalczania tego typu przestępczości przez zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów w zakresie właściwej polityki kryminalnej - wskazano w uzasadnieniu.
Skutkiem śmierć? Możliwe dożywocie
Projektodawca rozszerza i zmienia art. 197. W uzasadnieniu wskazuje przy tym, że jest to konieczne, bo społeczna szkodliwość tego typu przestępstw "jest często nieuwzględniana przez sądy, a rozbieżności w ocenie okoliczności wpływających na wymiar kary są znaczne, przy czym nawet w najdrastyczniejszych wypadkach nie są na ogół wymierzane kary zbliżone do górnej granicy ustawowego zagrożenia". Proponuje więc zwiększenie ustawowego zagrożenie przy typach kwalifikowanych, wprowadza się również typ kwalifikowany zgwałcenia przez następstwo w postaci śmierci pokrzywdzonego. W takich sytuacjach sprawca będzie podlegał karze nie krótszej niż 8 lat pozbawienia wolności, albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Kwalifikacja prawna samej obecności przy zgwałceniu dokonywanym przez inną osobę >
W par. 4 wskazano, że jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia wobec małoletniego poniżej lat 15 lub w pozostałych przypadkach działa ze szczególnym okrucieństwem lub następstwem popełnionego czynu jest ciężki uszczerbek na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo również karze dożywotniego pozbawienia wolności.
W proponowanym artykule 197 podwyższono górną granicę kary za doprowadzenie przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem do obcowania płciowego z 12 do 15 lat. Zmieniono też par. 3 i 4 dotyczące gwałtów. I tak w projektowanej zmianie jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia:
- wspólnie z inną osobą,
- wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry,
- posługując się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działając w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu,
- wobec kobiety ciężarnej,
- utrwalając obraz lub dźwięk z przebiegu czynu, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Zbieg przepisów: zgwałcenie i seksualne wykorzystanie bezradności >
Wyższe kary za wykorzystanie seksualne dziecka
Zmiany mają nastąpić także w art. 200. I tak zgodnie z nim kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec
takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 (obecnie górna granica to 12 lat).
Czytaj w LEX: Rozmiar, dynamika i struktura przestępczości seksualnej w Polsce, w latach 1989-2017 >
W przypadku stosunku zależności od sprawcy, w szczególności gdy małoletni jest pod jego pieczą, lub z wykorzystaniem krytycznego położenia małoletniego sąd ma orzekać karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Czytaj: MS: Wyższe kary dla zabójców, pedofilów i... nieletnich>>
Wyłączenie przedawnienia m.in. przy gwałcie na dziecku
Projekt wyłącza przedawnienie karalności w szeregu przestępstw. M.in. w przypadku art. 197 par. 4 lub 5, popełnionych na szkodę małoletniego poniżej 15 lat - chodzi o gwałty ze szczególnym okrucieństwem, których następstwem jest ciężki uszczerbek na zdrowiu lub śmierć dziecka.
Podobnie będzie w przypadku zabójstwa dziecka w związku ze zgwałceniem lub zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem. A także w przypadku gwałtów ze szczególnym okrucieństwem.
Czytaj w LEX: Przestępstwo zgwałcenia osoby najbliższej – wybrane aspekty prawnokarne i kryminologiczne >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
