Sądy mają problem z wykładnią dekretu o reformie rolnej

Sądy w różny sposób interpretują przepisy dekretu PKWN o reformie rolnej w odniesieniu do możliwości weryfikacji przejęcia nieruchomości przez państwo - piszą Krzysztof Wiktor i Radosław Wiśniewski z kancelarii Wardyński i Wspólnicy.

Dekret o reformie rolnej

Na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, dalej: dekret, na jej cele przeznaczone zostały nieruchomości ziemskie stanowiące własność podmiotów prywatnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeśli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej. Nieruchomości te wraz z wejściem w życie dekretu (13 września 1944 r.) przeszły z mocy prawa na rzecz państwa.

Jedną z możliwości weryfikacji takiego przejęcia nieruchomości jest przeprowadzenie postępowania administracyjnego w trybie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, dalej: rozporządzenie, celem stwierdzenia czy dana nieruchomość podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu.

Orzecznictwo

Z ugruntowanego poglądu o jednorazowym skutku art. 2 ust. 1 lit. e dekretu sądy zaczęły wywodzić odmienne tezy o mocy obowiązującej art. 2 ust. 1 lit. e dekretu oraz § 5 rozporządzenia. Poza tym sądy prezentowały różne stanowisko co do prawidłowości podstawy prawnej rozporządzenia. Przedstawiano także odmienne poglądy co do wpływu przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego, dalej: ustawa z 1958 r., na zakres temporalny przepisów dekretu, który mógłby determinować ramy czasowe stosowania rozporządzenia.

W konsekwencji powstał rozdźwięk co do możliwości stosowania współcześnie § 5 rozporządzenia celem oceny zasadności przejścia nieruchomości na rzecz państwa na mocy art. 2 ust. 1 lit. e dekretu.
Krzysztof Wiktor i Radosław Wiśniewski w linii orzeczniczej pt. Dopuszczalność orzekania współcześnie o podpadaniu nieruchomości pod działanie przepisów dekretu o reformie rolnej w trybie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, nie tylko definiują istniejące poglądy orzecznicze w ramach omawianego zagadnienia, ale również przytaczają fragmenty orzeczeń na ich poparcie oraz wskazują pogląd, który na dzień dzisiejszy można uznać za dominujący w judykaturze.

Analiza orzecznictwa oraz inne publikacje omawiające zagadnienia wzbudzające wątpliwości interpretacyjne znajdują się w Systemie LEX.
LEX Linie Orzecznicze to baza autorskich opracowań stanowiących pogłębioną analizę orzecznictwa. Linie orzecznicze to aktualizowane dokumenty, których zadaniem jest prezentacja, w usystematyzowany sposób, istniejących (najczęściej różnych) poglądów interpretacyjnych organów orzeczniczych (organów administracji oraz sądów) w kontekście określonego zagadnienia prawnego.

LEX Linie Orzecznicze Artykuł pochodzi z programu LEX Linie Orzecznicze Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami