Radcy prawni wybierają władze, adwokatura... analizuje sytuację

COVID-19 wpłynął nie tylko na sytuacje kancelarii prawniczych, ale też w zdecydowany sposób na przeprowadzenie choćby wyborów w samorządzie. Radcy prawni swoje organy już wybierają, doprowadzili m.in. do zmian przepisów poprzez tarczę antykryzysową 4. W adwokaturze zgromadzenia przesunięto na wrzesień, problem jednak w tym, że koronawirus ani myśli odpuścić.

Początkowo takie rozwiązanie mogło się wydawać zasadne, tym bardziej, że oba samorządy różnią się procedurami wyborczymi. W przypadku radców liczył się czas, bo ich procedura rozpoczyna się od przeprowadzenia w każdej z dziewiętnastu izb zebrań rejonowych. Dzieje się tak z uwagi na brzmienie art. 50 ust. 2 ustawy o radcach prawnych - z którego wynika, że jeżeli liczba członków okręgowej izby radców prawnych przekracza 300 osób, zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych stanowią delegaci wybrani na zebraniach zwołanych dla poszczególnych rejonów, objętych działalnością danej izby. A obecnie w każdej z okręgowych izb liczba członków znacząco przekracza tę wielkość. Wybór delegatów z kolei pozwala na ukonstytuowanie się Zgromadzenia Delegatów, czyli organu kreującego pozostałe władze samorządu na poziomie okręgu, jak też wybierającego delegatów na Krajowy Zjazd Radców Prawnych, który następnie powołuje organy samorządu na poziomie ogólnokrajowym.

W przypadku adwokatów, to podczas zgromadzenia izby adwokackiej wybierani są delegaci na Krajowy Zjazd Adwokatury, dziekan, prezes sądu dyscyplinarnego, rzecznik dyscyplinarny, przewodniczący komisji rewizyjnej oraz członkowie i zastępcy członków okręgowej rady adwokackiej, sądu dyscyplinarnego i komisji rewizyjnej. Ważny jest też artykuł 11 Prawa o adwokaturze, zgodnie z którym "kadencja organów adwokatury, organów izb adwokackich i zespołów adwokackich trwa cztery lata, jednakże są one obowiązane działać do czasu ukonstytuowania się nowo wybranych organów".  

Realne widmo drugiej fali 

Problem w tym, że Naczelna Rada Adwokacka coraz bardziej obawia się drugiej fali koronawirusa. Zgromadzenia w poszczególnych izbach przesunięto na wrzesień, nie wiadomo jednak jak je zorganizować - biorąc pod uwagę choćby obowiązujące obostrzenia. 

Czytaj w LEX: Prawa i obowiązki pełnomocników procesowych w praktyce w związku z koronawirusem >

Pewnym testem mógł być niedawny egzamin adwokacki. Przykładowo w izbie warszawskiej brało w nim udział ok. 700 osób, tymczasem do udziału w zgromadzeniu izby uprawnionych jest 6 tys. osób. Nawet jeśli zdecyduje się na to 1/3 - ORA musi przygotować salę, zabezpieczenia dla ok. 2 tys. adwokatów. A do tego dochodzi jeszcze kwestia, jak przeprowadzić w takich warunkach dyskusje czy głosowania. 

Zobacz procedurę w LEX: Rozpoznawanie spraw w postępowaniach cywilnych w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 >

- Przygotowujemy całą adwokaturę na sytuację zagrożenia związanego z niemożnością przeprowadzenia wyborów. Samorząd adwokacki na szczeblu izb adwokackich funkcjonuje w oparciu utrwaloną od lat zasadę demokracji bezpośredniej. Co do zasady wszyscy adwokaci wykonujący zawód mają prawo uczestniczyć w zgromadzeniu izby - posiadają czynne i bierne prawo wyborcze -  mówi adwokat Rafał Dębowski, sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej.  

Czytaj w LEX: E-rozprawa i zmiany w sposobie procedowania w tarczy 3.0 >

I precyzuje, że chodzi też o udzielenie absolutorium, zatwierdzenie sprawozdania z działalności za poprzednią kadencję i wybory organów.  - Struktura osobowa izb adwokackich jest jednak mocno zróżnicowana, są izby skupiające stosunkowo mało członków, są izby duże, gdzie w czasie epidemii i wynikających z niej ograniczeń sanitarnych bezpieczne i zgodne z prawem odbycie zgromadzeń stanowi nie lada wyzwanie. Dlatego analizujemy sytuację, tak by móc odbyć nasze zgromadzenia - mówi adwokat Rafał Dębowski, sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej. 

Czytaj: Wybory do samorządu radcowskiego - Sejm przyjął poprawki Senatu>>

Dodaje, że nie chodzi tylko o działalność organów wykonawczych izbowych czy NRA, ale też o sądy dyscyplinarne, prezesów sądów dyscyplinarnych rzeczników i ich zastępców. 

Adwokaci obawiają się też drugiej fali zachorowań.  Przyznają, że udało się  przeprowadzić egzaminy zawodowe, ale było to duże wyzwanie i wymagało zmian legislacyjnych - w ustawie i rozporządzeniach rady ministrów. 

Czytaj w LEX: Rezygnacja z wzorów pouczeń w postępowaniu cywilnym w związku z regulacjami z tarczy 4.0 – konsekwencje prawne >

Ministerstwo Sprawiedliwości pomoże? 

NRA zresztą zobowiązała prezydium Rady do opracowania propozycji działań w tym zakresie. Jej przedstawiciele w rozmowie z Prawo.pl nie ukrywają, że liczą też na Ministerstwo Sprawiedliwości. 

- Jesteśmy realistami i na przykładzie Izby Adwokackiej w Warszawie, gdzie uprawnionych do udziału w zgromadzeniu jest ok. 6 tys. osób, wiemy, że organizacja zgromadzenia sprawozdawczo wyborczego może być w tym czasie problemem. Przy najlepszych chęciach trudno np. znaleźć salę, która pomieści taką liczbę osób, przy zachowaniu m.in. odpowiednich odległości i to przy założeniu zniesienia ograniczenia udziału w zgromadzeniu 150 osób. Z drugiej strony już wiemy, że przygotowywanie systemów informatycznych do ewentualnego zdalnego głosowania, na taką skalę,  jest praktycznie niewykonalne - mówi mecenas Dębowski.

I dodaje, że byłoby to bardzo kosztowne i co ważne bez gwarancji ze strony firm informatycznych, że taki system zadziała. 

Kolejnym problemem jest przygotowanie Krajowego Zjazdu Adwokatury. Ma się odbyć w Bydgoszczy, więc w grę wchodzi również zabezpieczenie miejsc w hotelach, wyżywienia. To i kolei wiąże się z dużymi kosztami. 

Czytaj w LEX: Koronawirus jako siła wyższa a umowy cywilnoprawne >

NRA podkreśla, że nie chce narażać kogokolwiek na ryzyko.  A jej przedstawiciele nie ukrywają, że ryzyko może być duże - jedna chora osoba na sali to objęcia kwarantanną setek adwokatów i ich bliskich.  Jest jeszcze jedna istotna kwestia - Krajowy Zjazd Adwokatury może się odbyć tylko wtedy, gdy odbędą się wszystkie zgromadzenia izb, a same same wybory powinny odbywać się w jednym roku - przesunięcia w tym zakresie spowodują - jak mówią adwokaci - zamęt w terminach upływu kadencji.  

- Oczywiście wolelibyśmy sytuację stabilności legislacyjnej i pewności organizacyjnej, by niepotrzebnie nie ponosić kosztów organizacyjnych, tak jak to miało miejsce z wyborami prezydenckimi w maju br. Zastanawiające jest przy tym dlaczego w przepisach tzw. tarcz antykryzysowych ustawodawca zdecydował się przedłużyć kadencje organów fundacji, stowarzyszeń, jednostek organizacyjnych prokuratury, władz notarialnych, ale nie ma przedłużenia kadencji organów adwokatury. Nie chce mi się wierzyć, że bezpieczeństwo i zdrowie adwokatów jest mniej ważne niż bezpieczeństwo i zdrowie innych grup zawodowych - mówi sekretarz NRA. 

Czytaj: Epidemia utrudnia wybory w samorządach prawniczych, szczególnie u radców>>

Kaleta: pytaliśmy adwokatów o postulaty

Wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta, w rozmowie z Prawo.pl podkreśla jednak, że przy nowelizacji tarcz antykryzysowych i m.in. wprowadzaniu przepisów umożliwiających zdalne obrady i przeprowadzenie wyborów resort kierował zapytania do adwokatury czy ma postulaty legislacyjnej. - Nie zostały przedstawione żadne. W przypadku radców prawnych takie postulowane regulacje przyjęto. Aktualne przepisy pozwalają na zdalne prowadzenie obrad także organom adwokatury - dodaje.   

Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej adwokata lub radcy prawnego za niewłaściwe prowadzenie sprawy sądowej >

Co wywalczyli radcy? 

Zgodnie z przyjętymi poprawkami dotyczącymi radców prawnych, przeprowadzane w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 zebrania rejonowe, oraz wybory mogą odbywać się w miejscu określonym przez radę okręgową izby radców prawnych w sposób, który nie wymaga jednoczesnej obecności uprawnionych do głosowania. 

Równocześnie - zgodnie ze zmianami, mają być ważne bez względu na to, ile osób uprawnionych do głosowania wzięło w nich udział. To Krajowa Rada Radców Prawnych ma określić sposób ich przeprowadzenia.  

Czytaj w LEX: Koronawirus jako siła wyższa a odpowiedzialność za szkodę >

 Co ważne, jeżeli w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, w okręgowych izbach radców prawnych nie przeprowadzono wyborów na kolejną kadencję organów samorządu radców prawnych lub wyboru osób pełniących funkcję w tych organach lub w samorządzie radcowskim, dotychczasowe organy i osoby pełniące funkcje w tych organach lub w samorządzie radcowskim działają do czasu wyboru oraz ukonstytuowania się nowych. Nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące od zakończenia kadencji i nie dłużej niż do 5 października 2020 r. Przepis ma również zastosowanie do zastępców rzecznika dyscyplinarnego.

W praktyce takie wybory mają odbywać się na wzór wyborów powszechnych - radcy przychodzą, wrzucają głos do urny i wybierają delegatów na zgromadzenie izby. 

Czytaj w LEX: Wymogi RODO kierowane do radców prawnych i adwokatów - przegląd obowiązków i wyłączeń >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.