Przychodzi klient do adwokata - Adwokatura sprawdza, dlaczego i kiedy

Sytuacja na rynku usług prawnych od lat nie należy do najłatwiejszych. Konkurencja jest duża, pandemia też zrobiła swoje. Coraz głośniej się mówi o profesjonalizacji świadczenia pomocy prawnej. Teraz Naczelna Rada Adwokacka chce sprawdzić świadomość prawną Polaków, a także to, dlaczego i na jakim etapie sprawy decydują się przyjść do adwokata. I co ważne - jak go wybierają.

Badania przygotowała Komisja Wizerunku przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.  Składają się z dwóch części. Pierwszą - badanie opinii publicznej już przeprowadzono. Teraz czas na adwokatki i adwokatów. Przygotowane zostały ankiety, których celem jest sprawdzenie jak w ich ocenie jest świadomość społeczeństwa na temat usług adwokackich. Adwokatura chce w ten sposób ocenić jakie są nawyki konsumentów korzystających z usług adwokackich.

Czytaj: Specjalizacja sposobem na konkurencję - prawnicy widzą konieczność zmian >>

Klient nasz pan - ważna cena czy rekomendacja?

Ankieta zawiera wstępne pytania dotyczące m.in. stażu pracy adwokatki/adwokata i miejsca gdzie pracuje - czyli czy jest to miasto, wieś, jak duża miejscowości. Główna część dotyczy jednak samych klientów, tego jaka jest ich świadomość prawna, na jakim etapie szukają pomocy prawnej i na co zwracają uwagę wybierając pełnomocnika czy obrońcą.

I tak adwokatka/adwokat ma wskazać na jakim etapie klienci najczęściej się zgłaszają:

• pojawienia się problemu
• przedsądowym
• sądowym
• po rozprawie
• po kilku rozprawach
• po wyroku w I instancji
• po apelacji

Prawnicy pytani są też, jaki odsetek spraw dotyczy sytuacji, w których to zgłoszenie jest na tyle późne, że nie da się w pełni efektywny sposób zareagować/zaradzić problemowi i dlaczego zdaniem respondentki/respondenta ludzie nie zgłaszają się ze swoimi sprawami do adwokata lub robią to zbyt późno.

Autorzy ankiety pytają także o to, na ile - w ocenie badanych - ich klienci, przychodząc z problemem prawnym, wierzą w to, że adwokatka/adwokat jest w stanie im pomóc i co ważne, w jaki sposób do danego prawnika trafiają - czy kierują się kosztem porady, odległością od miejsca zamieszkania, rekomendacją znajomych/rodziny, własnymi doświadczeniami z adwokatami (np. powtórna wizyta u tego samego adwokata) czy opinią w internecie.

Sprawdź: Gnusowski Marek: "Konkurencyjność kancelarii prawnych. Jak zdobyć i utrzymać przewagę?" >

Adwokat czy radca prawny - oto jest pytanie

W badaniu wybrzmiewa kwestia świadomości prawnej dotyczącej choćby tego czym różnią zawody adwokata i radcy prawnego. Adwokaci pytani są o swoje odczucia w zakresie tego czy Polacy:

• mają świadomość, że adwokaci oferują usługi w postaci konsultacji zawieranej umowy;
• obawiają się poniesienie wysokich kosztów z tytułu korzystania z usług adwokata;
• korzystają się z niekompetentnych źródeł informacji prawnych;
• w większości nie wiedzą na czym polega odpowiedzialność dyscyplinarna;
• nie wiedzą, że adwokat podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu.

Czytaj też: RODO w kancelarii prawnej w kontekście polskich regulacji sektorowych >

Podobne badania prowadzili radcy prawni

Tu warto przypomnieć, że nad świadomością prawną Polaków pochylali się już w 2020 r. radcy prawni. Z raportu wynikało, że zaledwie 18,2 proc. ankietowanych Polaków w ostatnich pięciu latach skorzystało z usług prawnika. A ci, którzy się na to zdecydowali, przy wyborze kancelarii kierowali się głównie opinią znajomych i własnym rozeznaniem. Reklama i internet nadal miały dla nich mniejsze znaczenie. Co ważne badanie było przeprowadzone po 10 latach od pierwszego raportu w tym zakresie. 

Najważniejszym wnioskiem było to, że Polacy korzystają z takich usług bardzo rzadka, bo - jak tłumaczą nie mają takiej potrzeby. Jakie były powody wizyt u prawnika? Z raportu radców wynikało, że najczęściej i to zarówno w 2020 r. jak i 2010 wskazywano potrzebę pomocy w postępowaniu cywilnym lub karnym (odpowiednio 46 proc. i 41 proc.), porady - 46 proc. w 2020 r. i 41 proc. w 2010 r., a na trzecim miejscu opinie - obecnie 8,1 proc., 10 lat temu 14 proc. wskazań.

Ówczesny prezes KRRP Maciej Bobrowicz wskazywał na jeszcze jedną kwestię. Z tamtego badania wynikało, że internet odgrywa małą rolę jeśli chodzi o poszukiwanie prawnika. - Nieco ponad 2,7 proc. ankietowanych korzystało z niego szukając prawnika. To z kolei może świadczyć o tym, że taką informację znalezioną w internecie traktujemy jako pewien rodzaj reklamy, wymagający sprawdzenia. Zresztą w przypadku reklamy w mediach to jest zaledwie 9 proc. Czyli generalnie - wbrew głosom, które słychać - reklama nie jest tą efektywną drogą do pozyskiwania klienta. Pojawia się też coś takiego jak własne rozeznanie - 10 lat temu wskazywała na to 1/5 respondentów, obecnie prawie 30 proc. Sądzę, że pod tym pojęciem trzeba rozumieć aktywne poszukiwanie informacji o prawniku, w różnych miejscach - podsumowywał wówczas Bobrowicz.

Czytaj: Na rynku coraz trudniej - adwokaci i radcy częściej "podwykonawcami" firm prawnych >>

Najpierw badanie później promocja wizerunku

Jak mówi Justyna Mazur, adwokatka, przewodnicząca Komisji Wizerunku NRA, wyniki całego badania będą podstawą do działań związanych z promocją wizerunku adwokatów. -  Liczymy na to, że dzięki tej wiedzy będziemy mogli ocenić co wymaga poprawy, czy szerszej informacji dla klientów. Przykład - nam się wydaje, że pewne kategorie spraw zarezerwowane są tylko dla adwokatów , a okazuje się, że w dużej części udział w świadczeniu pomocy prawnej w tym zakresie mają przedstawiciele innych zawodów, a z drugiej strony już wiemy, że istnieją nowe oczekiwania co do zakresu spraw, z którymi chcieliby zawracać się do nas klienci. Badania mogą to zweryfikować i być może będzie trzeba intensyfikować działania kancelarii w tych właśnie obszarach prawa, którymi może się mniej zajmowaliśmy, albo które były niedoceniane - zaznacza.

Czytaj też: Zawodowy pełnomocnik w social media - aspekty praktyczne >

Dodaje, że badanie ma też na celu ustalenie tego w jaki sposób klienci do adwokatek/adwokatów docierają, czy są osobami z polecenia, gdzie znajdują informacje o prawnikach. - To ma szczególne znaczenie w okresie covidowym. Wiele się zmieniło i chcemy sprawdzić jak dalece media ,internet i to co w nim zamieszczamy wpływają na naszą pracę, jakie mają dla nas znaczenie - mówi mecenas.

Przypomina, że takie badania były już przeprowadzane i pokazały, że klienci trafiają do prawników z polecenia. -  Nie wiemy czy to się w tej chwili zmieniło. Badamy też kwestie świadomości prawnej obywateli – tego głównie dotyczyła pierwsza część badania. Wpływ na zainteresowanie instytucjami związanymi z wymiarem sprawiedliwości,atak na Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najwyższy, to co dzieje się w zakresie ochrony praworządności, niezawisłości sędziów, wydaje się, że powinno mieć wpływ na wzrost świadomości prawnej w społeczeństwie i ona wzrosła. Ale może tak nie jest. Te ankiety mają odpowiedzieć na pytanie czy jeśli obecnie Polacy mają problemy prawne to wybierają profesjonalistę - adwokata, radcę prawnego, czy czekają aż sytuacja będzie dla nich na tyle groźna, że nie będą mieć wyboru - wskazuje.

Czytaj też: Dofinansowanie rozpoczęcia działalności kancelarii prawnej >

Rolą Adwokatury podnoszenie świadomości

Jak mówi adwokatka Kinga Dagmara Siadlak, wiceprzewodnicząca Komisji Wizerunku i prezes Stowarzyszenia Adwokackiego Defensor Iuris, badanie ma na celu między innymi sprawdzenie na ile zawód adwokata jest rozpoznawalny jeśli chodzi o zakres świadczenia usług,  jakie możliwości i gwarancje bezpieczeństwa daje skorzystania z pomocy adwokata. - Tu mam na myśli kwestie odpowiedzialności odszkodowawczej, obowiązkowe ubezpieczenie, kwestie związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną, tajemnicą zawodową. To przecież w pierwszej kolejności daje klientom ochronę. Wyniki ankiety będą pomocne  także  by określić, w których kierunkach wskazane jest  dalsze pogłębianie tej świadomości społeczeństwa, a może pewne kwestie są już oczywiste - mówi.

Dodaje, że wyniki ankiety mają wskazać, czy potrzebne jest dalsze pogłębianie tej świadomości społeczeństwa, czy pewne kwestie są oczywiste.  Zaznacza również, że Adwokatura od dłuższego czasu stara się badać potrzeby rynku i na nie odpowiadać. - I to jest praca u podstaw. Były przeprowadzane kampanie mające zwiększyć świadomość społeczną, w tym także  na temat zawodu adwokata, ale to nie oznacza, że możemy spocząć na laurach i uznać, że lekcje zostały odrobione. Tradycja korzystania z pomocy prawnej jest w Polsce bardzo niska, widzę ogromną pracę dla Adwokatury, takiej instytucjonalnej, by edukować jak ważna jest pomoc specjalisty. To zresztą tak samo jak w przypadku fryzjera czy dentysty - nikt sobie zębów samodzielnie nie leczy. Ta wiedza, jakie negatywne  konsekwencje mogą wiązać się z samodzielną próbą rozwiązania problemu prawnego, np. poprzez internet jest niezwykle potrzebna - zaznacza mecenas. 

Podsumowuje także, że naprawianie błędów samodzielnych prób prowadzenia swojej sprawy jest znacznie bardziej pracochłonne i mniej efektywne aniżeli w przypadku zlecenia sprawy od początku prawnikowi. 

Czytaj też: Tajemnica zawodowa adwokatów i radców prawnych >

Czas na profesjonalizację usług prawnych?

Prezes NRA Przemysław Rosati zaznacza, że po zebraniu wyników przyjdzie czas na analizę, które płaszczyzny powinny być przedmiotem szczególnej uwagi i ewentualnych korekt. -  Mówiąc krótko chodzi o to by wykonywanie zawodu adwokata nie było oderwane od rzeczywistości, przede wszystkim od realiów, które nas otaczają. Jestem oczywiście ciekaw odpowiedzi, natomiast idea jest taka, żeby zbadać sytuację, bo być może są obszary, których w tym momencie nie dostrzegamy, a którymi trzeba się zająć - mówi.

Nie ukrywa, że jest to też ważne z punktu widzenia dyskusji nad profesjonalizacją rynku usług prawnych. Zresztą prezes już w czerwcu, w rozmowie z Prawo.pl podkreślał, że jeśli wymiar sprawiedliwości ma być sprawny to konieczna jest zmiana zasad świadczenia pomocy prawnej. Wyjaśniał, że chodzi o to by była ona świadczona wyłącznie przez adwokatów, radców prawnych, prawników zagranicznych. Natomiast adwokaci nie powinni współpracować z firmami odszkodowawczymi, windykacyjnymi, czy z innymi firmami, które de facto świadczą pośrednictwo pomiędzy adwokatem a potencjalnym klientem.

Czytaj też: Pracownicy - niezbędny warunek skutecznej promocji biura i kancelarii >

Tu warto przypomnieć o projekcie, którego autorem i koordynatorem był właśnie adwokat Rosati, jeszcze za nim został prezesem, a nad którym dyskutowano w kadencji poprzedniej NRA. Zakłada on, że działalność gospodarcza polegająca na świadczeniu usług prawniczych może być prowadzona wyłącznie przez adwokatów, radców prawnych, a także prawników zagranicznych, na zasadach i w formach prawnych określonych w przepisach o ustroju adwokatury i ustawie o radcach prawnych. Dotyczyć to ma też usług świadczonych przez spółkę handlową na rzecz spółki powiązanej. Będzie to możliwe w sytuacji, gdy usługi prawnicze wykonywać będą wykwalifikowani prawnicy.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.