Zmiany wprowadzone w rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli dotyczą w szczególności:
• dokumentacji załączanej przez nauczyciela do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego - § 9;
• składu komisji kwalifikacyjnych lub egzaminacyjnych - § 10;
• terminu usunięcia przez nauczyciela braków formalnych i skutków ich nieusunięcia - § 11;
• dokumentacji przechowywanej przez organy nadające nauczycielom stopnie awansu zawodowego - § 14.
Zgodnie z wprowadzaną regulacją do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego nauczyciel nie załącza planu rozwoju zawodowego, sprawozdania z jego realizacji oraz oceny dorobku zawodowego za okres stażu, a jedynie zaświadczenie dyrektora szkoły zawierające informacje o tych dokumentach. Tym samym została wyraźnie oddzielona ocena dorobku zawodowego nauczyciela dokonywana przez dyrektora szkoły od oceny spełniania przez nauczyciela wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego dokonywanej przez komisje kwalifikacyjne i komisje egzaminacyjne. Ponadto uchylony został przepis stanowiący, iż do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego nauczyciele mogą załączyć również inną dokumentację świadczącą o ich osiągnięciach zawodowych. Powyższa zmiana spowoduje, iż nauczyciele nie będą przedkładać szeregu zbędnych dokumentów i zaświadczeń, niemających znaczenia dla oceny spełniania wymagań warunkujących uzyskanie danego stopnia awansu zawodowego.
Podobnie jak przed zmianą przepisów nauczyciele mają obowiązek dołączyć do wniosku dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także akt nadania stopnia awansu zawodowego (poświadczone kopie).
W rozporządzeniu zmieniającym wprowadzano okres przejściowy. Do postępowań w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, tj. przed 1 grudnia 2007 r., zastosowanie będą miały dotychczasowe przepisy, tj. przepisy dotyczące dokumentacji składanej przez nauczyciela, składu komisji kwalifikacyjnych i komisji egzaminacyjnych, uzupełniania braków wniosków. Jednocześnie wprowadzono okres przejściowy – do 31 grudnia 2007 r., w którym nauczyciele, którzy uzyskali ocenę dorobku zawodowego za okres stażu, a nie złożyli wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego przed dniem 1 grudnia 2007 r., będą mogli do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego załączyć dokumentację, o której mowa w dotychczasowych przepisach. Przepis ten zapewni nauczycielom, którzy przed wejściem w życie rozporządzenia zmieniającego przygotują już całą niezbędną dokumentację lecz nie złożą wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego, możliwość jej przedłożenia bez konieczności dokonywania jakichkolwiek zmian.
Dotychczasowe brzmienie przepisu § 10 rozporządzenia budziło wątpliwości interpretacyjne. Nowa regulacja określa jednoznacznie, jakie wymagania muszą spełniać eksperci wchodzący w skład komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej powoływanej dla danego nauczyciela. Kryteria, na podstawie których ustalono te wymagania stanowią: typ i rodzaj szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, nauczany przez nauczyciela przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, zajmowane stanowisko. Nowelizacja tego przepisu ułatwi organom przeprowadzającym postępowania kwalifikacyjne lub egzaminacyjne ustalanie prawidłowego składu komisji i powoływanie ekspertów, i tym samym usprawni przebieg całego postępowania. Właściwy dobór ekspertów stanowi gwarancję rzetelnej i wszechstronnej oceny dorobku i osiągnięć nauczyciela ubiegającego się o awans zawodowy.
Przepisu § 11 ust. 2 rozporządzenia budził wątpliwości – jakie czynności powinien podjąć dyrektor szkoły lub właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego w przypadku, gdy nauczyciel nie uzupełni braków formalnych we wskazanym terminie. Nowa regulacja określa jednoznacznie, iż jeżeli wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego lub dokumentacja, o której mowa w § 9, nie spełniają wymagań formalnych, dyrektor szkoły lub właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego wskazuje szczegółowo stwierdzone braki i wzywa nauczyciela do ich usunięcia w terminie 14 dni wraz z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków w terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
Jeżeli decyzja o nadaniu albo odmowie nadania stopnia awansu zawodowego stanie się ostateczna, właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego zwróci nauczycielowi opis i analizę realizacji wymagań na stopień nauczyciela dyplomowanego oraz dyplomy i świadectwa potwierdzające zaawansowaną znajomość języka obcego w rozumieniu przepisów w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli - jeżeli nauczyciel realizował to zadanie. Pozostałą dokumentację wraz z wnioskiem o podjęcie postępowania dyrektor szkoły lub właściwy organ nadający stopień awansu zobowiązany jest przechowywać.
Rozporządzenie zmieniające wprowadza również korekty we wzorach zaświadczeń i aktów nadania stopnia awansu, które stanowią załączniki do rozporządzenia.
Ważnym źródłem interpretacji przepisów dotyczących awansu zawodowego nauczycieli są uzasadnienia wyroków sądów administracyjnych.
Jednym z ustawowych warunków nadania nauczycielowi mianowanemu kolejnego stopnia awansu zawodowego (nauczyciela dyplomowanego) jest uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej, którą komisja wydaje po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie (art. 9b ust. 1 pkt 3 ustawy – Karta Nauczyciela). Szczegółowy tryb działania tych komisji uregulowany został w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. W myśl § 12 ust. 3 tego rozporządzenia dorobek zawodowy nauczyciela komisja kwalifikacyjna analizuje w oparciu o przedłożoną przez nauczyciela dokumentację oraz przeprowadzoną rozmowę, podczas której nauczyciel odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wpływu działań i zadań zrealizowanych przez nauczyciela w okresie stażu na podwyższenie jakości pracy szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.
Z przebiegu pracy komisji kwalifikacyjnej sporządza się protokół, który winien zawierać m.in. pytania zadane nauczycielowi w czasie rozmowy oraz z informacją o udzielonych przez nauczyciela odpowiedziach (§ 14 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia). Wynikający z powyższego przepisu wymóg zamieszczenia w protokole „informacji” o udzielonych odpowiedziach należy rozumieć jako zwięzłe omówienie, nie zaś streszczenie odpowiedzi udzielanych przez nauczyciela. W przepisie tym wszakże jest mowa jedynie o informacji, nie zaś o odpowiedziach na zadane pytania. Jest to zrozumiałe, jeśli weźmie się pod uwagę, że finalnym wynikiem postępowania przed komisją kwalifikacyjną jest rozstrzygnięcie, które winno zostać uzasadnione i znaleźć się w protokole.
Zmiana przepisów dotyczących awansu zawodowego w 2007 r. i przegląd orzecznictwa sądów administracyjnych w przedmiocie awansu zawodowego nauczycieli
Z dniem 1 grudnia 2007 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. (Dz. U. Nr 214, poz. 1580) zmieniające rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. Nr 260, poz. 2593).