Od 1 września 1991 r. nauczycielka została zatrudniona w internacie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego na stanowisku wychowawca internatu. W 1996 r. uzyskała mianowanie w wyniku czego forma zatrudnienia została zmieniona. Od 1 września 1997 r. przeszła do pracy do przedszkola specjalnego w trybie art. 18 KN i pełniła funkcje dyrektora. We wrześniu 2004 r. przeszła również z mocy art. 18 KN do pracy w szkole specjalnej, gdzie pracuje do dnia dzisiejszego.
Nauczycielka ukończyła w 1991 Studium Nauczycielskie - nauczyciel przedszkola, w 1996 r. - ukończyła studia mgr na kierunku oligofrenopedagogika.
Od początku zatrudnienia pracuje z dziećmi upośledzonymi umysłowo. Wszystkie umowy o pracę były nawiązywane w formie mianowania.
Zgodnie z wcześniej obowiązującymi przepisami nauczycielka miała kwalifikacje do nauczania wszystkich przedmiotów z dziećmi z lekkim upośledzeniem, umiarkowanym i znacznym oraz głębokim, jak również do prowadzenia wszystkich rodzajów zajęć rewalidacyjnych z dziećmi upośledzonymi w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym. Przeniesienie służbowe w trybie art. 18 KN gwarantuje nauczycielowi zachowanie wszelkich uprawnień pracowniczych.
Czy w tej sytuacji mają zastosowania przepisy paragrafu 20 rozporządzenia MEN z 8 X 2002 r. o kwalifikacjach, na podstawie których nauczyciele, którzy nabyli uprawnienia zgodnie z wcześniejszymi przepisami i pracują nadal zachowują uprawnienia?
Czy tę nauczycielkę należy przy ustalaniu przydziału czynności traktować jak nauczyciela zatrudnionego od 2004 r. i stosować przepisy o kwalifikacjach z 2002 r.?
Nadmieniam, że w tutejszej szkole pracują nauczyciele, którzy nabyli kwalifikacje przed obowiązywaniem nowych przepisów (z 2002 r.) tak jak opisywana nauczycielka i oni mogą uczyć wszystkich przedmiotów a ona (zgodnie z interpretacją wizytatora) tylko zajęcia edukacyjne z dziećmi upośledzonymi w stopniu umiarkowanym i znacznym chociaż kończyła w tym samym czasie te same studia i cały czas pracowała z dziećmi upośledzonymi.


Według mojej opinii, omawiana nauczycielka obecnie posiada kwalifikacje do nauczania przedmiotów w szkole specjalnej, gdyż w przypadku zastosowania art. 18 ustawy - Karta Nauczyciela nie następuje rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy, zmienia się jedynie pracodawca. Należy bowiem pamiętać, że zamiar zmiany miejsca pracy przez nauczyciela mianowanego nie realizuje się przez zawarcie umowy o pracę, lecz tylko w drodze przeniesienia na własną prośbę (za zgodą lub z urzędu) na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie samo lub inne stanowisko. Po przeniesieniu nauczyciela mianowanego, jego stosunek pracy na nowym stanowisku stanowi kontynuację poprzedniego, a tym samym jest stosunkiem pracy z mianowania.


Przepisy dotyczące kwalifikacji nauczycieli nie obejmują precyzyjnie i jednoznacznie wszystkich możliwych przypadków, jakie mogą wystąpić w tym zakresie w szkołach. Zawsze, gdy to nie wynika w sposób jednoznaczny z przepisów prawnych, interpretacja posiadanych kwalifikacji przez konkretnego nauczyciela wydana przez poszczególne osoby może być różna. Tym bardziej, że wykładnie różnych instytucji w tym zakresie bywają różne. Jednak w przypadkach niejednoznacznych ostateczną decyzję o uznaniu kwalifikacji podejmuje dyrektor szkoły.
W tym konkretnym przypadku należy rozstrzygnąć, czy nauczyciel legitymujący się dyplomem ukończenia studiów magisterskich na kierunku oligofrenopedagogika posiada wystarczające kwalifikacje określone w rozporządzeniu do zajmowania stanowiska nauczyciela przedmiotu w szkołach specjalnych. Opierając się na wyjaśnieniach Departamentu Kształcenia i Doskonalenia Nauczycieli w Ministerstwie Edukacji Narodowej z 2006 r., które jednoznacznie określają, że nauczyciele, tak jak omawiana osoba, spełniający wymagania kwalifikacyjne na podstawie obowiązujących wcześniej przepisów i zatrudnionych na podstawie mianowania w dniu wejścia w życie przepisów rozporządzenia posiadają kwalifikacje do nauczania przedmiotów w szkole specjalnej oraz wykładni art. 18 ustawy - Karta Nauczyciela Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2007 r., która określa, że po przeniesieniu nauczyciela mianowanego, jego stosunek pracy na nowym stanowisku stanowi kontynuację poprzedniego, a tym samym jest stosunkiem pracy z mianowania, według mojej opinii, omawiana nauczycielka w dalszym ciągu posiada kwalifikacje do nauczania przedmiotów w szkole specjalnej.
Szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2002 r. Nr 155, poz. 1288 z późn. zm.).
Zgodnie z § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia, kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach specjalnych, szkołach specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, a także do prowadzenia zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim posiada osoba, która:

1.legitymuje się dyplomem ukończenia studiów magisterskich na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna, w zakresie oligofrenopedagogiki, lub

2.legitymuje się dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych:
a)na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna, w zakresie oligofrenopedagogiki, lub
b)w specjalności nadającej kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym, lub

3.ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki:
a)w liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych, technikach oraz szkołach policealnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b-g ustawy o systemie oświaty legitymuje się dyplomem ukończenia:
  • studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne albo
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć,
a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki,

b)w gimnazjach legitymuje się dyplomem ukończenia:
  • studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne albo
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć albo
  • studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne albo
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć albo dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć,
a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki,

c)w przedszkolach, w oddziałach przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych oraz szkołach podstawowych legitymuje się dyplomem ukończenia:
  • studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć lub
  • studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć albo dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć lub
  • zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności zgodnej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć albo
  • zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności innej niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto ukończyła kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć,
a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki,

4.legitymuje się dyplomem ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności nadającej kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym.
Natomiast zgodnie z § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia, kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela przedmiotu w przedszkolach specjalnych, szkołach specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami innymi niż upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim posiada osoba, która ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki:

1.w liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych, technikach oraz szkołach policealnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b-g ustawy o systemie oświaty legitymuje się dyplomem ukończenia:
  • studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne albo
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć,
a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej, odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów,

2.w gimnazjach legitymuje się dyplomem ukończenia:
  • studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne albo
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć albo
  • studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne albo
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć albo dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć,
a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej, odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów,

3.w przedszkolach, w oddziałach przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych oraz szkołach podstawowych legitymuje się dyplomem ukończenia:
  • studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć lub
  • studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne lub
  • studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć albo dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć lub
  • zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności zgodnej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć albo
  • zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności innej niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto ukończyła kurs kwalifikacyjny z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć,
a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej, odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów.
Ponadto przepisy § 5 ust. 3-6 ww. rozporządzenia określają, że:

1)kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela prowadzącego zajęcia w przedszkolach specjalnych, szkołach specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami niewymienionymi w ust. 1, posiada również osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów magisterskich na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna, w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów,

2)kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela prowadzącego zajęcia w przedszkolach specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach zasadniczych specjalnych, zasadniczych szkołach zawodowych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz w specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami niewymienionymi w ust. 1, posiada również osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych:

a)na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna, w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów lub
b)w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów,

3)kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela prowadzącego zajęcia w przedszkolach specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, szkołach zasadniczych specjalnych, zasadniczych szkołach zawodowych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz w specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami niewymienionymi w ust. 1, posiada również osoba, która ukończyła zakład kształcenia nauczycieli, w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów.
Jak wynika z obecnie obowiązujących przepisów, osoba legitymująca się dyplomem ukończenia studiów magisterskich na kierunku oligofrenopedagogika nie posiada wystarczających kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela przedmiotu w szkołach specjalnych. Jednak, według mojej opinii, dotyczy to nauczycieli rozpoczynający pracę po 8 października 2002 r. Natomiast omawiana nauczycielka rozpoczęła pracę w 1991 r. Należy więc bez wątpienia poddać analizie jej cały przebieg pracy zawodowej, gdyż w stosunku do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania w dniu wejścia w życie ww. przepisów, tj. 8 października 2002 r. mają zastosowanie inne wymagania kwalifikacyjne. Otóż, zgodnie z § 20 ww. rozporządzenia nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. Przypomnijmy, że omawiana nauczycielka studia magisterskie na kierunku oligofrenopedagogika ukończyła w 1996 r., więc od tego czasu nabyła określone kwalifikacje, w tym do nauczania przedmiotów w szkole specjalnej. Zgodnie z przepisami obowiązującego wcześniej rozporządzenia w sprawie kwalifikacji z 1991 r., kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole specjalnej posiadała m.in. osoba legitymująca się dyplomem ukończenia studiów magisterskich w zakresie pedagogiki specjalnej o specjalności odpowiadającej rodzajowi niepełnosprawności uczniów lub wychowanków. W związku z powyższym, nauczyciele legitymujący się dyplomem ukończenia studiów magisterskich w zakresie pedagogiki specjalnej o specjalności odpowiadającej rodzajowi niepełnosprawności uczniów posiadali kwalifikacje do nauczania przedmiotu i prowadzenia zajęć wychowawczych. Obecnie nauczyciele ci zachowują swoje kwalifikacje również do nauczania przedmiotu na podstawie przepisów § 20. Właśnie na tej podstawie inni nauczyciele z tej szkoły o podobnych kwalifikacjach zajmują stanowiska nauczycieli przedmiotów. W przypadku omawianej nauczycielki nastąpiło jednak w 2004 r. przeniesienie na podstawie art. 18 ustawy - Karta Nauczyciela i stąd najprawdopodobniej pojawił się problem z uznaniem kwalifikacji. Jednak, według mojej opinii, omawiana nauczycielka obecnie posiada kwalifikacje do nauczania przedmiotów w szkole specjalnej, gdyż w przypadku zastosowania art. 18 ustawy - Karta Nauczyciela nie następuje rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy, zmienia się jedynie pracodawca. Należy bowiem pamiętać, że zamiar zmiany miejsca pracy przez nauczyciela mianowanego nie realizuje się przez zawarcie umowy o pracę, lecz tylko w drodze przeniesienia na własną prośbę (za zgodą lub z urzędu) na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie samo lub inne stanowisko. Po przeniesieniu nauczyciela mianowanego, jego stosunek pracy na nowym stanowisku stanowi kontynuację poprzedniego, a tym samym jest stosunkiem pracy z mianowania (zob. uchwała SN z dnia 25 stycznia 2007 r., I PK 195/06, Pr. Pracy 2007/4/33).