Remonty i przeglądy budynków szkolnych cz. II

Komentarz został poświęcony tematyce przygotowania szkoły do nowego roku szkolnego. Opracowanie przedstawia podstawowy zakres obowiązków związanych z przeglądem budynku w odniesieniu do niektórych pomieszczeń, w tym przechowywania substancji i preparatów niebezpiecznych w pracowniach, wymagań w odniesieniu do sal sportowych, pomieszczeń higieniczno sanitarnych, oświetlenia budynku i sal lekcyjnych oraz pracowni, sprawności instalacji i urządzeń technicznych oraz zabezpieczenia przeciwpożarowego.

Podstawa prawna przeglądów stanu obiektów szkolnych

Przypomnijmy: Dyrektor szkoły, jako pracodawca i administrator budynków ma obowiązek dokonania sprawdzenia stanu technicznego i sanitarnego obiektów szkolnych każdorazowo, gdy przerwa w funkcjonowaniu placówki jest dłuższa niż 2 tygodnie. Taki obowiązek wynika z treści rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69). Przeglądy budynków i instalacji powinny być dokonywane nie tylko przez dyrektora ale także przez specjalistów posiadających odpowiednie kwalifikacje, uprawnienia lub upoważnienia (jak np. w przypadku osób dokonujących kontroli przeciwpożarowej upoważnionych do tych czynności przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej).

Do obowiązków dyrektora szkoły należy:
- w zakresie utrzymania obiektów budowlanych szkół i placówek:
• zgłaszanie do organu administracji architektoniczno – budowlanej zamiaru rozpoczęcia robót remontowych,
• przeprowadzanie rocznych kontroli okresowych stanu technicznego budynków, instalacji gazowych i przewodów kominowych,
• przeprowadzania pięcioletnich kontroli okresowych stanu technicznego budynku i jego otoczenia oraz sprawności instalacji elektrycznej i piorunochronnej; jednocześnie przypomina się, że do przeprowadzania tego rodzaju kontroli okresowych upoważnione są osoby posiadające wymagane uprawnienia budowlane lub kwalifikacje określone prawem budowlanym,
• prowadzenia książek obiektów budowlanych,
• przechowywanie kompletnej dokumentacji budowy (m.in. pozwolenie na budowę, projekt budowlany, dziennik budowy) i powykonawczej w porozumieniu z organem prowadzącym,
• zgłaszanie właściwemu organowi nadzoru budowlanego zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części,
• zapewnienie uczniom niepełnosprawnym możliwości pobierania nauki, usunięcie barier zakresie tym zakresie,
• zapewnienie uczniom korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej,
• zapewnienie możliwości korzystania z urządzeń sportowych i rekreacyjnych.
- w zakresie bezpieczeństwa i higieny w szkół i placówek:
• przeprowadzanie kontroli obiektów w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z nich, po przerwach w działalności oświatowej trwających co najmniej 2 tygodnie,
• opracowanie lub aktualizację planów ewakuacyjnych,
• prawidłowe zabezpieczenie terenów przyległych do obiektów oświatowych (ogrodzenie, oświetlenie, oznakowanie, itp.),
• utrzymanie we właściwym stanie higieniczno – sanitarnym urządzeń oraz właściwym stanie technicznym elementów budynku,
• prawidłowe zabezpieczenie klatek schodowych,
• dokonywanie zakupów wyposażenia posiadającego wymagane atesty i certyfikaty,
• wyposażenie obiektów w apteczki pierwszej pomocy i instrukcje o zasadach jej udzielania,
• przeszkolenie pracowników szkół/placówek w zakresie udzielania pierwszej pomocy,
• dbałość o właściwy stan techniczny urządzeń sportowych,
• wywieszenie w widocznym miejscu instrukcji bezpiecznej obsługi przy maszynach i innych urządzeniach technicznych,
• wyposażenie uczniów pracujących w warsztatach w odzież i obuwie robocze,
• ubezpieczanie od następstw nieszczęśliwych wypadków uczniów kierowanych na praktyczną naukę zawodu,
• właściwe przechowywanie substancji i preparatów chemicznych,
• prawidłowe prowadzenie postępowania powypadkowego,
• prowadzenie rejestrów wypadków.

Warsztaty, laboratoria i pracownie

Osoby dokonujące przeglądu powinny sprawdzić, czy liczba miejsc w salach i pracowniach jest adekwatna do liczby uczniów. W przypadku klas o większej liczebności uczniowie powinni być podzieleni na grupy w pracowniach. Taką decyzję dyrektor podejmuje po dokonaniu oceny liczby miejsc w pracowniach, w których uczniowie mogą jednorazowo uczyć się podczas godziny lekcyjnej – zgodnie z przepisami oświatowymi. W przypadku, gdy do szkoły uczęszczają uczniowie niepełnosprawni stanowisko nauki powinno być dostosowane do rodzaju i stopnia niepełnosprawności ucznia. Stanowiska pracy przy monitorach ekranowych w pracowniach informatycznych powinny być zorganizowane i wyposażone zgodnie z przepisami. W pracowniach, warsztatach, salach gimnastycznych i siłowniach powinny być wywieszone regulaminy porządkowe, określające zasady pracy i zachowania się uczniów. Na początku roku szkolnego regulaminy oraz bezpieczny sposób postępowania powinny być tematem pierwszej godziny wychowawczej. Należy sprawdzić, czy urządzenia techniczne i maszyny, w które wyposażone są pracownie są zaopatrzone w instrukcje bezpieczeństwa. Pomieszczenia szkoły (w szczególności pokój nauczycieli, wychowania fizycznego, kierownika internatu oraz kuchnia) powinny być wyposażone w apteczki pierwszej pomocy zaopatrzone w środki niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy i instrukcję o zasadach udzielania tej pomocy. Leki i materiały medyczne nie mogą być przeterminowane. Nauczyciele, w szczególności prowadzący zajęcia w pracowniach, warsztatach i laboratoriach powinni posiadać ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Jeśli w kadrze nauczycielskiej są osoby nieposiadające takiego przeszkolenia (np. nauczyciele nowoprzyjęci do placówki) dyrektor powinien skierować ich na odpowiedni kurs po zapoznaniu się z aktami personalnymi pracowników).

Przechowywanie substancji i preparatów chemicznych

Do obowiązków dyrektora należy sprawdzenie czy procedura postępowania, w tym przechowywania, oznaczania i używania substancji i preparatów niebezpiecznych jest zachowana zgodnie z ustawą z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych. Do roku 2001 odpady wytworzone w szkole podlegały ustawie o odpadach komunalnych. Od roku 2001 zgodnie z zarządzeniem ministra dotyczącym gospodarki odpadami, szkoły klasyfikowane są jako wytwórcy odpadów niebezpiecznych i zobligowane do segregowania tych odpadów. Aby nauczyciele chemii mogli świadomie wykonywać swój zawód konieczne jest zapoznanie się z ustawowymi określeniami i klasyfikacjami w tym zakresie. Rolą dyrektora jest zapewnienie im szkolenia w tym zakresie lub choćby dostarczenie niezbędnych informacji i kontrola czy wymagania przepisów są przestrzegane. Po pierwsze: substancje niebezpieczne muszą być odpowiednio oznakowane. Tym bardziej wymóg ten musi być przestrzegany w szkołach, gdzie do substancji lub preparatów niebezpiecznych mają dostęp uczniowie podczas eksperymentowania. Oznakowanie substancji lub preparatu niebezpiecznego musi obejmować:
• nazwę, umożliwiającą jednoznaczną identyfikację substancji lub preparatu,
• nazwy określonych substancji niebezpiecznych zawartych w preparacie,
• nazwę i siedzibę firmy lub osoby wprowadzającej substancję lub preparat do obrotu,
• napisy i znaki ostrzegawcze.
Oznakowanie powinno być sporządzone w języku polskim, zgodnie z wymogami określonymi w odrębnych przepisach, tj. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych.
Nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych przez osoby wprowadzające substancje lub preparaty do obrotu i stosujące je w działalności zawodowej sprawuje Inspekcja Sanitarna oraz:
• Inspekcja Ochrony Środowiska - w zakresie zagrożeń dla środowiska,
• Państwowa Inspekcja Pracy - w zakresie nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów ustawy przez pracodawców,
• Inspekcja Handlowa - w zakresie oznakowania opakowań jednostkowych substancji i preparatów niebezpiecznych w sprzedaży hurtowej i detalicznej,
Państwowa Straż Pożarna - w zakresie właściwego oznakowania miejsc składowania substancji i preparatów łatwopalnych.