Jakie przepisy regulują problematykę zastępstw doraźnych i czy można kontynuować zastępstwa za tego samego nauczyciela (będącego na zwolnieniach lekarskich) przez cały rok szkolny (ze względu na bezpieczną organizację pracy)?
Jeżeli właściwy nauczyciel z powodu długotrwałej choroby będzie nieobecny w szkole przez cały okres trwania zajęć dydaktycznych dyrektor szkoły może rozważyć przydzielenie jego godziny zajęć jako godziny ponadwymiarowe innym nauczycielom lub zatrudnić na podstawie art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela innego nauczyciela na zastępstwo.
Przede wszystkim należy w takim przypadku zadbać o interes uczniów. A zatem jeżeli zaistnieje konieczność długotrwałego przydzielania godzin doraźnych zastępstw należy dołożyć wszelkich starań, aby zajęcia prowadzone były przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje.
Możliwość, albo raczej konieczność powoływania godzin doraźnych zastępstw pojawia się wówczas, gdy w sytuacji nieobecności nauczyciela (z różnych powodów), zajęcia z uczniami, zapewniając im niezbędną opiekę, musi poprowadzić inny nauczyciel, który zgodnie z planem nie prowadzi w tym czasie innych zajęć. Zgodnie z art. 35 ust. 2a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) godzina doraźnego zastępstwa to przydzielona nauczycielowi do przeprowadzenia godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. W praktyce godziny doraźnych zastępstw przydziela dyrektor szkoły. Należy podkreślić stanowczo, że nie ma znaczenia, czy w czasie doraźnego zastępstwa nauczyciel realizuje zajęcia dydaktyczne zgodnie z posiadaną specjalnością, czy zajęcia dydaktyczne, do których nie posiada kwalifikacji, czy po prostu zapewnia jedynie bezpieczeństwo uczniom. Sensem powołania godzin doraźnego zastępstwa jest spełnienie wymogu sprawowania przez szkołę funkcji opiekuńczej w stosunku do powierzonych jej uczniów. Odpowiednio zatem w celu zapewnienia opieki uczniom w czasie zajęć podczas nieobecności właściwego nauczyciela, dyrektor szkoły powierza realizację zajęć innemu nauczycielowi; w wyjątkowych sytuacjach sam może również poprowadzić zajęcia w ramach doraźnego zastępstwa.
W świetle treści art. 35 ust. 3 i art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw wypłacane jest nauczycielowi według stawki osobistego zaszeregowania, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. A szczegółowe rozstrzygnięcia dotyczące warunków wypłacania wynagrodzenia za godziny doraźnych zastępstw leżą w kompetencjach organów prowadzących szkoły, będących jednostkami samorządu terytorialnego.
Jednocześnie w kontekście przedstawionego problemu należy podkreślić, że szkoła to bardzo szczególne miejsce pracy. Nie ulega wątpliwości, że podmiotem działań szkoły są uczniowie. Szkoła powinna zatem zapewnić każdemu uczniowi najlepsze warunki niezbędne do jego rozwoju. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 sierpnia 2001 r. (sygn. akt. PKN 570/00) podkreślił, że interes szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież powinien mieć pierwszeństwo przed indywidualnym interesem nauczyciela. Gdyby zatem dyrektor szkoły w sytuacji długotrwałej nieobecności nauczyciela każdorazowo stosował praktykę przydzielania godzin zajęć nieobecnego nauczyciela jako doraźnych zastępstw innym nauczycielom (różnym), mogłoby być to skrajnie niekorzystne działanie dla uczniów, polegające na stworzeniu dla nich niekomfortowej sytuacji: zagrożenie konieczności opanowania programowych treści kształcenia.
A zatem w pierwszej kolejności działania dyrektora szkoły powinny zmierzać do szybkiego rozpoznania sytuacji. Zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 i 5 Karty Nauczyciela dyrektor szkoły sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole. Dyrektor szkoły odpowiedzialny jest w szczególności za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły oraz za zapewnienie odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych szkoły.
Jeżeli właściwy nauczyciel z powodu długotrwałej choroby będzie nieobecny w szkole przez cały okres trwania zajęć dydaktycznych dyrektor szkoły może rozważyć przydzielenie jego godziny zajęć jako godziny ponadwymiarowe innym nauczycielom lub zatrudnić na podstawie art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela innego nauczyciela na zastępstwo. Godziny ponadwymiarowe przydziela się wyłącznie nauczycielom posiadającym kwalifikacje do prowadzonych zajęć. A zatem nie istnieje zagrożenie, że uczniowie nie opanują przewidzianych programowo treści kształcenia. Nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć, w myśl art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela, w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością. Liczba godzin ponadwymiarowych nie może przekroczyć 1 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczyciela. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
Przede wszystkim należy w takim przypadku zadbać o interes uczniów. A zatem jeżeli zaistnieje konieczność długotrwałego przydzielania godzin doraźnych zastępstw należy dołożyć wszelkich starań, aby zajęcia prowadzone były przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje. Warto pomyśleć, aby wypracować wewnętrzną procedurę przydziału godzin doraźnych zastępstw w danej szkole.
Jeżeli właściwy nauczyciel z powodu długotrwałej choroby będzie nieobecny w szkole przez cały okres trwania zajęć dydaktycznych dyrektor szkoły może rozważyć przydzielenie jego godziny zajęć jako godziny ponadwymiarowe innym nauczycielom lub zatrudnić na podstawie art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela innego nauczyciela na zastępstwo.
Przede wszystkim należy w takim przypadku zadbać o interes uczniów. A zatem jeżeli zaistnieje konieczność długotrwałego przydzielania godzin doraźnych zastępstw należy dołożyć wszelkich starań, aby zajęcia prowadzone były przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje.
Możliwość, albo raczej konieczność powoływania godzin doraźnych zastępstw pojawia się wówczas, gdy w sytuacji nieobecności nauczyciela (z różnych powodów), zajęcia z uczniami, zapewniając im niezbędną opiekę, musi poprowadzić inny nauczyciel, który zgodnie z planem nie prowadzi w tym czasie innych zajęć. Zgodnie z art. 35 ust. 2a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) godzina doraźnego zastępstwa to przydzielona nauczycielowi do przeprowadzenia godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. W praktyce godziny doraźnych zastępstw przydziela dyrektor szkoły. Należy podkreślić stanowczo, że nie ma znaczenia, czy w czasie doraźnego zastępstwa nauczyciel realizuje zajęcia dydaktyczne zgodnie z posiadaną specjalnością, czy zajęcia dydaktyczne, do których nie posiada kwalifikacji, czy po prostu zapewnia jedynie bezpieczeństwo uczniom. Sensem powołania godzin doraźnego zastępstwa jest spełnienie wymogu sprawowania przez szkołę funkcji opiekuńczej w stosunku do powierzonych jej uczniów. Odpowiednio zatem w celu zapewnienia opieki uczniom w czasie zajęć podczas nieobecności właściwego nauczyciela, dyrektor szkoły powierza realizację zajęć innemu nauczycielowi; w wyjątkowych sytuacjach sam może również poprowadzić zajęcia w ramach doraźnego zastępstwa.
W świetle treści art. 35 ust. 3 i art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw wypłacane jest nauczycielowi według stawki osobistego zaszeregowania, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. A szczegółowe rozstrzygnięcia dotyczące warunków wypłacania wynagrodzenia za godziny doraźnych zastępstw leżą w kompetencjach organów prowadzących szkoły, będących jednostkami samorządu terytorialnego.
Jednocześnie w kontekście przedstawionego problemu należy podkreślić, że szkoła to bardzo szczególne miejsce pracy. Nie ulega wątpliwości, że podmiotem działań szkoły są uczniowie. Szkoła powinna zatem zapewnić każdemu uczniowi najlepsze warunki niezbędne do jego rozwoju. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 sierpnia 2001 r. (sygn. akt. PKN 570/00) podkreślił, że interes szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież powinien mieć pierwszeństwo przed indywidualnym interesem nauczyciela. Gdyby zatem dyrektor szkoły w sytuacji długotrwałej nieobecności nauczyciela każdorazowo stosował praktykę przydzielania godzin zajęć nieobecnego nauczyciela jako doraźnych zastępstw innym nauczycielom (różnym), mogłoby być to skrajnie niekorzystne działanie dla uczniów, polegające na stworzeniu dla nich niekomfortowej sytuacji: zagrożenie konieczności opanowania programowych treści kształcenia.
A zatem w pierwszej kolejności działania dyrektora szkoły powinny zmierzać do szybkiego rozpoznania sytuacji. Zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 i 5 Karty Nauczyciela dyrektor szkoły sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole. Dyrektor szkoły odpowiedzialny jest w szczególności za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły oraz za zapewnienie odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych szkoły.
Jeżeli właściwy nauczyciel z powodu długotrwałej choroby będzie nieobecny w szkole przez cały okres trwania zajęć dydaktycznych dyrektor szkoły może rozważyć przydzielenie jego godziny zajęć jako godziny ponadwymiarowe innym nauczycielom lub zatrudnić na podstawie art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela innego nauczyciela na zastępstwo. Godziny ponadwymiarowe przydziela się wyłącznie nauczycielom posiadającym kwalifikacje do prowadzonych zajęć. A zatem nie istnieje zagrożenie, że uczniowie nie opanują przewidzianych programowo treści kształcenia. Nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć, w myśl art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela, w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością. Liczba godzin ponadwymiarowych nie może przekroczyć 1 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczyciela. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
Przede wszystkim należy w takim przypadku zadbać o interes uczniów. A zatem jeżeli zaistnieje konieczność długotrwałego przydzielania godzin doraźnych zastępstw należy dołożyć wszelkich starań, aby zajęcia prowadzone były przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje. Warto pomyśleć, aby wypracować wewnętrzną procedurę przydziału godzin doraźnych zastępstw w danej szkole.