MEN: Nie będzie zmian w przepisach o przedawnieniu "dyscyplinarek" nauczycieli

Ministerstwo Edukacji Narodowej nie planuje uchylenia przepisu ustawy covidowej z 2020 r., który wstrzymanie biegu przedawnienia karalności przewinień dyscyplinarnych nauczycieli uzależnia od decyzji Ministra Zdrowia. Apelował o to Rzecznik Praw Obywatelskich, do którego napływały skargi, że uzależnienie terminu wstrzymania biegu przedawnienia karalności jedynie od decyzji Ministra Zdrowia zniwelowało jedyny sztywny wyznacznik zakreślający granice, w których powinno się zamknąć postępowanie dyscyplinarne.

Chodzi o art. 96 ustawy z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Stanowi on, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu Covid-19 bieg terminów wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Osoby, wobec których trwają dyscyplinarki na podstawie Karty Nauczyciela, wskazują, że termin wstrzymania biegu przedawnienia karalności uzależniono jedynie od decyzji Ministra Zdrowia - co  zniwelowało  jedyny sztywny wyznacznik zakreślający granice, których powinno się zamknąć postępowanie dyscyplinarne. Przesłanką jest obowiązywanie okresów stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu Covid-19, wprowadzonego rozporządzeniem MZ, bez konkretnego terminu ani limitu czasowego - co naruszało zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

W rezultacie zawieszenie mogło utrzymywać się przez czas nieokreślony, na czas stanu zagrożenia epidemicznego (epidemii), którego długość nie była przewidziana, co powodowało niedopuszczalną, zbyt daleko idącą ingerencję w pozycję jednostki.

Czytaj też: Nauczyciel z prawem do obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym >

Argumenty Rzecznika Praw Obywatelskich

RPO w piśmie do MEN argumentował, że o ile w początkowym okresie pandemii Covid-19 - można uznać, że rzeczywiście występowały problemy z efektywnym funkcjonowaniem organów państwa, o tyle postępowania dyscyplinarne były zasadniczo kontynuowane przez cały czas jej trwania. Nie ma danych świadczących o tym, że opóźnienia wynikłe z kwarantanny lub izolacji nauczycieli wpływałyby w tak istotnym stopniu na bieg postępowań dyscyplinarnych, że konieczne było wprowadzenie art. 96. Dlatego jej wejście w życie musi być uznane za nieproporcjonalne i sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP i wynikającą z niego zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. 

Rzecznik podkreślał, że wprowadzenie art. 96 ustawy kwietniowej Covid-19, bez przepisu intertemporalnego zmieniającego zakres czasowy stosowania przepisów normujących długość terminów przedawnienia, to zmiana stojąca w opozycji do zasady ochrony praw nabytych i zasady ochrony stosunków prawnych w toku, którym normy konstytucyjne przyznają ochronę prawną na zasadzie art. 2 Konstytucji RP. 

Marcin Wiącek zwrócił się do minister Barbary Nowackiej o podjęcie działań legislacyjnych w celu uchylenia art. 96 ustawy kwietniowej  z mocą wsteczną.

Dobry nauczyciel - dobry uczeń - dobra szkoła

Krzysztof Gawroński, Stefan Kwiatkowski

Sprawdź  

Odpowiedź MEN

W odpowiedzi na pismo RPO, minister edukacji Barbara Nowacka, przypomniała zasady prowadzenia postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli:

Kwestie związane z przedawnieniem odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli co do zasady zostały uregulowane w art. 85o ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela. Zgodnie bowiem z treścią art. 85o ust. 1 ww. ustawy postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 5 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 tej ustawy, oraz po upływie 2 lat od popełnienia tego czynu.

Przy czym od powyższej zasady w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela przewidziano wyjątki, do których należą sprawy, w których:

1. popełniono czyn o charakterze seksualnym na szkodę małoletniego – wówczas przedawnienie nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 24. roku życia (art. 85o ust. 2 ww. ustawy);
2. wszczęto postępowanie dyscyplinarne w terminie, lecz nie ukończono go przed upływem 2 lat od popełnienia czynu – karalność czynu ustaje dopiero z upływem 5 lat od dnia popełnienia czynu (art. 85o ust. 4 ww. ustawy);
3. czyn uzasadniający odpowiedzialność dyscyplinarną stanowi jednocześnie przestępstwo – przedawnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej następuje z zachowaniem wymienionych okresów, z tym że nie wcześniej niż z dniem upływu okresu przedawnienia odpowiedzialności karnej za to przestępstwo (art. 85o ust. 6 ww. ustawy).

Ponadto w ww. ustawie przewidziano także, że termin 5-miesięczny na wszczęcie postępowania dyscyplinarnego nie rozpoczyna biegu, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, jeżeli nauczyciel, którego dotyczy postępowanie wyjaśniające, jest nieobecny w pracy i z tego powodu nie może złożyć wyjaśnień. Termin ten zaczyna ponownie biec od dnia stawienia się nauczyciela do pracy (art. 85o ust. 3 ww. ustawy). Natomiast termin 5-letni, o którym mowa w art. 85o ust. 4 ww. ustawy, ulega zawieszeniu do dnia powzięcia przez przewodniczącego komisji dyscyplinarnej wiadomości o ustaniu przeszkody albo o prawomocnym zakończeniu postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 85o ust. 5 ww. ustawy).

Minister zaznaczyła, że wskazany przez RPO przepis ustawy covidowej został wprowadzony z uwagi na fakt, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w niektórych przypadkach przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego oraz postępowania dyscyplinarnego mogło być utrudnione lub narażać zdrowie uczestników tych postępowań. Dlatego też zasadne było, aby w przypadku wydłużenia czasu trwania tych postępowań nie doszło do przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Barbara Nowacka zaznacza, że art. 96 ustawy kwietniowej Covid-19 został wprowadzony 18 kwietnia 2020 r., a więc w początkowym okresie pandemii COVID-19, w którym to okresie ustanowiono i wprowadzono szereg ograniczeń, nakazów i zakazów. Wszystkie zaplanowane w tym okresie rozprawy dyscyplinarne, jak również posiedzenia niejawne komisji dyscyplinarnych nie odbywały się i musiały być przesunięte na inny termin. Podobnie wyglądała kwestia zaplanowanych w tym okresie postępowań wyjaśniających. Natomiast odroczenie w tamtym czasie przeprowadzenia postępowań wyjaśniających oraz postępowań dyscyplinarnych powodowało niewątpliwie kumulację spraw, które wpływały do rzeczników dyscyplinarnych oraz komisji dyscyplinarnych i opóźnienia w ich procedowaniu.

Ponadto w opinii MEN nie można pominąć konsekwencji wynikających z rozwiązania zaproponowanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich polegającego na uchyleniu art. 96 ustawy kwietniowej Covid-19, z mocą wsteczną.

Uchylenie normy prawnej zawartej w tym przepisie z mocą wsteczną usunęłoby z systemu prawnego skutek, jaki ta norma wywarła, co oznaczałoby, że:

• we wszystkich sprawach dyscyplinarnych, które zostały zakończone i w których zastosowano tę normę, otworzyłoby to zainteresowanym drogę do wznowienia postępowania, a następnie do jego umorzenia, a więc również w tych przypadkach, w których komisje orzekły kary dyscyplinarne, o których mowa w art. 76 ust. 1 pkt 2-4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, tj. zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania, wydalenie z zawodu nauczyciela. W konsekwencji mogłoby to stanowić zagrożenie bezpieczeństwa dzieci w szkołach, do których powróciliby przywróceni do pracy nauczyciele, uprzednio ukarani ww. karą dyscyplinarną;
• w sprawach będących w toku spowodowałoby jego pominięcie przy orzekaniu i stosowanie przepisów ogólnych w zakresie biegu przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli, co w konsekwencji spowodowałoby umorzenie tych postępowań bez ich merytorycznego rozstrzygnięcia, a więc również w tych sprawach, które zakończyłyby się wydaniem orzeczenia uniewinniającego i w przypadku zawieszenia danego nauczyciela w pełnieniu przez niego obowiązków w szkole na czas trwania tego postępowania, wiązałyby się ze zwrotem zatrzymanych kwot wynagrodzenia, stosownie do art. 85u ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (w przypadku umorzenia postępowania przepisy nie przewidują zwrotu zatrzymanych kwot wynagrodzenia).

Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia, Ministerstwo Edukacji Narodowej nie planuje podjęcia działań zmierzających do uchylenia art. 96 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.