Czy na emeryturę pomostową przechodzi się po rozwiązaniu stosunku pracy na wniosek nauczyciela, czy też można na nią przejść np. po wygaśnięciu stosunku pracy?
Na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy;
7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.
Z przywołanego przepisu wynika, że możliwość skorzystania z emerytury pomostowej posiada pracownik, z którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy (i który spełnia pozostałe warunki wymienione w przywołanym powyżej przepisie).
Rozwiązanie stosunku pracy oznacza ustanie stosunku pracy. Ustanie stosunku pracy następuje także w wyniku wygaśnięcia stosunku pracy. Jednak inne zdarzenia prawne stanowią podstawę rozwiązania stosunku pracy, a inne - wygaśnięcie stosunku pracy.
Należy wskazać na różnice istniejące pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a wygaśnięciem stosunku pracy. Otóż wygaśnięcie stosunku pracy następuje z mocy samego prawa, w przypadkach określonych w Kodeksie pracy oraz w przepisach szczególnych (np. w Karcie Nauczyciela). Natomiast rozwiązanie stosunku pracy wynika z woli jednej lub obu stron stosunku pracy albo upływu określonego czasu.
Podstawą wygaśnięcia stosunku pracy jest przepis prawa, który z zaistnieniem określonych stanów faktycznych łączy skutek w postaci wygaśnięcia stosunku pracy. W świetle kodeksu pracy umowa o pracę wygasa w przypadku: śmierci pracownika, śmierci pracodawcy oraz z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania. Na podstawie Karty Nauczyciela (która zawiera przepisy szczególne w stosunku do przepisów kodeksu pracy) stosunek pracy nauczyciela wygasa w następujących przypadkach:
• nieusprawiedliwionego nieprzystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia nawiązania stosunku pracy;
• prawomocnego ukarania w postępowaniu dyscyplinarnym karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy oraz karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania lub karą wydalenia z zawodu nauczycielskiego;
• prawomocnego skazania na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych;
• prawomocnego skazania za przestępstwo popełnione umyślnie;
• upływu trzymiesięcznego okresu odbywania kary pozbawienia wolności;
• że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 1-5, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 9;
• upływu 6- miesięcznego okresu stanu nieczynnego;
• odmowy podjęcia pracy przez nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym.
Rozwiązanie stosunku pracy następuje na podstawie oświadczenia woli jednej lub obu stron stosunku pracy. Zgodnie z postanowieniami kodeksu pracy umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron (zgodne oświadczenie pracodawcy i pracownika)
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), a także z upływem określonego czasu:
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Ustawa o emeryturach pomostowych łączy prawo do tej emerytury konkretnie z rozwiązaniem stosunku pracy. Z literalnego brzmienia przepisu art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wynika, że warunkiem nabycia prawa do emerytury pomostowej jest właśnie rozwiązanie stosunku pracy, a nie ogólnie - ustanie stosunku pracy, które to pojęcie konsumowałoby również przypadki zakończenia stosunku pracy spowodowane jego wygaśnięciem. Dodać należy, że ustawa nie wymaga, by rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na wniosek pracownika.
Biorąc pod uwagę brzmienie przepisu należy stwierdzić, że na emeryturę pomostową można przejść po rozwiązaniu stosunku pracy, natomiast jeśli stosunek pracy ustanie w wyniku wygaśnięcia pracownik nie nabędzie prawa do emerytury pomostowej.
Podstawa prawna: art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656), art. 16, art. 20 ust. 5c i ust. 7, art. 26 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.).
Na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy;
7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.
Z przywołanego przepisu wynika, że możliwość skorzystania z emerytury pomostowej posiada pracownik, z którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy (i który spełnia pozostałe warunki wymienione w przywołanym powyżej przepisie).
Rozwiązanie stosunku pracy oznacza ustanie stosunku pracy. Ustanie stosunku pracy następuje także w wyniku wygaśnięcia stosunku pracy. Jednak inne zdarzenia prawne stanowią podstawę rozwiązania stosunku pracy, a inne - wygaśnięcie stosunku pracy.
Należy wskazać na różnice istniejące pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a wygaśnięciem stosunku pracy. Otóż wygaśnięcie stosunku pracy następuje z mocy samego prawa, w przypadkach określonych w Kodeksie pracy oraz w przepisach szczególnych (np. w Karcie Nauczyciela). Natomiast rozwiązanie stosunku pracy wynika z woli jednej lub obu stron stosunku pracy albo upływu określonego czasu.
Podstawą wygaśnięcia stosunku pracy jest przepis prawa, który z zaistnieniem określonych stanów faktycznych łączy skutek w postaci wygaśnięcia stosunku pracy. W świetle kodeksu pracy umowa o pracę wygasa w przypadku: śmierci pracownika, śmierci pracodawcy oraz z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania. Na podstawie Karty Nauczyciela (która zawiera przepisy szczególne w stosunku do przepisów kodeksu pracy) stosunek pracy nauczyciela wygasa w następujących przypadkach:
• nieusprawiedliwionego nieprzystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia nawiązania stosunku pracy;
• prawomocnego ukarania w postępowaniu dyscyplinarnym karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy oraz karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania lub karą wydalenia z zawodu nauczycielskiego;
• prawomocnego skazania na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych;
• prawomocnego skazania za przestępstwo popełnione umyślnie;
• upływu trzymiesięcznego okresu odbywania kary pozbawienia wolności;
• że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 1-5, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 9;
• upływu 6- miesięcznego okresu stanu nieczynnego;
• odmowy podjęcia pracy przez nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym.
Rozwiązanie stosunku pracy następuje na podstawie oświadczenia woli jednej lub obu stron stosunku pracy. Zgodnie z postanowieniami kodeksu pracy umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron (zgodne oświadczenie pracodawcy i pracownika)
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), a także z upływem określonego czasu:
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Ustawa o emeryturach pomostowych łączy prawo do tej emerytury konkretnie z rozwiązaniem stosunku pracy. Z literalnego brzmienia przepisu art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wynika, że warunkiem nabycia prawa do emerytury pomostowej jest właśnie rozwiązanie stosunku pracy, a nie ogólnie - ustanie stosunku pracy, które to pojęcie konsumowałoby również przypadki zakończenia stosunku pracy spowodowane jego wygaśnięciem. Dodać należy, że ustawa nie wymaga, by rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na wniosek pracownika.
Biorąc pod uwagę brzmienie przepisu należy stwierdzić, że na emeryturę pomostową można przejść po rozwiązaniu stosunku pracy, natomiast jeśli stosunek pracy ustanie w wyniku wygaśnięcia pracownik nie nabędzie prawa do emerytury pomostowej.
Podstawa prawna: art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656), art. 16, art. 20 ust. 5c i ust. 7, art. 26 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.).