Wymagania dotyczące poszczególnych budynków ustalone są w przepisach ustawy Prawo budowlane oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków. Nie mają one zastosowania jedynie przy remoncie.
Ustalają one, że przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących lub ich części wymagania mogą być spełnione w sposób inny niż zostało to w nim podane (stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych jednocześnie z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym - odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy).
Podobną procedurę przewiduje również ustawa Prawo budowlane. Trwa ona jednak o wiele dłużej niż procedura określona w rozporządzeniu. Można z niej skorzystać w przypadku dobudowy, gdyż w rozporządzeniu na temat tego procesu budowlanego nie ma mowy. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych (art. 9). Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a także ograniczenia dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych (po spełnieniu określonych warunków zamiennych). Wniosek do ministra, w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo właściwy organ składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. We wniosku należy szczegółowo uzasadnić konieczność wprowadzenia odstępstwa. Właściwy organ, po uzyskaniu upoważnienia od ministra, w drodze postanowienia wyrazi zgodę na dane odstępstwo lub odmówi zgody.
1. Zagrożenie pożarowe
Przedszkola zaliczane są, zgodnie z przepisami § 209 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, do kategorii zagrożenia ludzi ZL II i są to budynki lub ich części przeznaczane przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się - takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych. Jeżeli przedszkole byłoby organizowane w budynku należącym do tej samej kategorii ZL II wówczas można uznać, że sposób użytkowania się nie zmienia, a tym samym nie jest wymagane zgłoszenie do użytkowania. W takim przypadku dla pewności dobrze jest posiadać opinie rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, rzeczoznawcy do spraw higieniczno-sanitarnych oraz rzeczoznawcy do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy, stwierdzające, że warunki wskazane w art. 71 ustawy Prawo budowlane, nie ulegają zmianie.
Jeżeli będzie prowadzona jedynie bieżąca konserwacja, wówczas nie będzie potrzebna decyzja o warunkach zabudowy ani decyzja w sprawie zmiany przeznaczenia obiektu. W przypadku prowadzenia remontu inwestor będzie musiał zgłosić roboty budowlane. Natomiast gdy będzie prowadzona także przebudowa lub rozbudowa, wówczas będzie potrzebne uzyskanie w niektórych przypadkach decyzji o warunkach zabudowy oraz zawsze decyzji o pozwoleniu na przebudowę lub rozbudowę.
Kategoria zagrożenia pożarowego ZL I
Inna kategoria zagrożenia ludzi to ZL I. Zalicza się do niej pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku przez ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się. Do tej grupy można zaliczyć świetlice w remizie lub w ośrodku czy domu kultury. Ze względu na prawie identyczne wymagania dotyczące stref pożarowych, klas odporności ogniowej czy warunków ewakuacji dla kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL II w większości przypadków będzie można uznać, że nie zmieniają się warunki bezpieczeństwa pożarowego, a tym samym organizowanie przedszkola w świetlicy w remizie lub w ośrodku czy domu kultury nie będzie pociągało za sobą konieczności zgłaszania zmiany sposobu użytkowania. W zależności od ewentualnych planowanych robót budowlanych należy zdobyć uzgodnienia rzeczoznawców z zakresu bezpieczeństwa pożarowego.
Kategoria zagrożenia pożarowego ZL III
Kolejne kategorie zagrożenia ludzi to ZL III, do której zaliczają się budynki i pomieszczenia użyteczności publicznej niezakwalifikowane do ZL I i ZL II, np. szkoły, inne pomieszczenia w remizach czy ośrodkach kultury niż zaliczone do ZL I, biblioteki, ZL IV, do której zaliczają się budynki mieszkalne oraz ZL V, do której zaliczają się budynki zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II. Jeżeli przedszkole będzie zakładane w budynku zaliczonym do ZL III, ZL IV lub ZL V, wówczas z całą pewnością będzie wymagane zgłoszenie właściwemu organowi zmiany sposobu użytkowania budynku lub jego części. Do tych przypadków zalecenia dotyczące rzeczoznawców należy stosować analogicznie z tą jednak różnicą, że w przypadku jednoczesnej zmiany sposobu użytkowania oraz przebudowy lub rozbudowy, należy uzyskać jedną decyzję obejmującą pozwolenie na przebudowę lub rozbudowę oraz zmianę sposobu użytkowania budynku lub pomieszczeń. Jeżeli wymagana jest decyzja, wówczas nie ma potrzeby prowadzenia równoległej procedury zgłaszania zmiany sposobu użytkowania.
2. Zgłoszenie budowy lub robót budowlanych
Jeśli budynek, w którym ma być zlokalizowane przedszkole wymaga remontu to wówczas inwestor musi liczyć się z koniecznością uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Niektóre roboty budowlane jednak nie wymagają pozwolenia na budowę. Katalog tych robót jest enumeratywnie wyliczony w art. 29 ustawy Prawo budowlane. W przypadku robót przygotowujących budynek na potrzeby sprowadza się do:
- remontu istniejących obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych, z wyjątkiem obiektów wpisanych do rejestru zabytków,
- wykonania pochylni dla osób niepełnosprawnych,
- utwardzenia powierzchni gruntu na działkach budowlanych,
- docieplenia budynków o wysokości do 12 m.
Roboty budowlane zwolnione z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę należy zgłosić właściwemu organowi w terminie nie krótszym niż 30 dni przed ich planowanym rozpoczęciem. Do planowanych robót można przystąpić, jeśli właściwy organ nie wniósł sprzeciwu w ciągu 30 dni od daty dokonania zgłoszenia i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia. Zgłoszenie polega na złożeniu niezbędnych dokumentów. Zgłoszenia należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót budowlanych. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie o przysługującym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia (uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, rzeczoznawcą do spraw higieniczno-sanitarnych oraz rzeczoznawcą do spraw bhp) i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia.
Jeśli na przykład wymienia się ogrodzenie, potrzebny jest jego rysunek, niekoniecznie wykonany przez fachowca. Podobnie będzie, gdy jest wymieniane centralne ogrzewanie. Często remont myli się z bieżącą konserwacją, a to dlatego, że prawo budowlane nie zawiera jej definicji. Tymczasem jest to ważne, bo bieżąca konserwacja nie wymaga zgłoszenia. Najwięcej problemów przysparzała kiedyś wymiana okien. Nie wiadomo było, czy traktować ich wymianę jako remont, czy jako konserwację. Wątpliwości rozwiała interpretacja Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Zgodnie z nią jest to bieżąca konserwacja.
Przykład
Inwestor ma zamiar wymienić okna drewniane na okna z PCV bez zmiany wielkości otworów i ocieplić budynek z zewnątrz.Jeżeli wysokość budynku nie przekracza 12 m, nie zostanie zmieniona wielkość otworów okiennych, ani nie zostaną dokonane zmiany konstrukcyjne elewacji, wystarcza zgłoszenie robót budowlanych. Jeżeli jednak budynek jest wpisany do rejestru zabytków, wymagane jest pozwolenie na budowę (art. 29 ust. 2 i art. 30 ustawy Prawo budowlane). Remontujący nie może zapomnieć o szkicach lub rysunkach, czasami o uzgodnieniach i opiniach. Niezbędne jest także oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. We wniosku trzeba podać termin rozpoczęcia robót. Jest to ważne, bo od tej daty ma się dwa lata na ich rozpoczęcie.