Dziecko ma prawo wnosić o zmianę nauczyciela, ale decyzja należy do dyrektora

Uczniowie i ich rodzice mogą zawnioskować do dyrektora o zmianę nauczyciela, jednak wniosek musi być dobrze uzasadniony, by do zmiany faktycznie doszło. Dla dyrektorów taka decyzja jest trudna, bo muszą ocenić na ile zmiana jest potrzebna i czy przysłuży się tak uczniom, jak i samemu nauczycielowi. Czasem potrzebne będzie także dopełnienie formalności.

Uczniowie, którzy mają żal do nauczyciela o jego postępowanie, mogą pójść do dyrektora szkoły i poprosić go o dokonanie zmiany. Wniosek może dotyczyć zarówno nauczyciela "przedmiotowca", jak i wychowawcy. Tego ostatniego powołuje  i odwołuje dyrektor szkoły - przesądza o tym art. 68 p.o. oraz art. 7 Karty Nauczyciela, określający kompetencje dyrektora szkoły. Przy przydzielaniu wychowawstwa stosuje się art. 70 ust. 2 pkt 4 p.o., dający radzie pedagogicznej kompetencję do opiniowania decyzji dyrektora szkoły w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Szkolne wojny - rodzic kontratakuje>>

Czytaj w LEX: Czy rada pedagogiczna opiniuje plan lekcji klas i nauczycieli? Czy w przypadku opinii negatywnej dyrektor musi go zmienić? >

Dyrektor w kłopotliwej sytuacji

- Każdy ma prawo wystąpić do dyrektora szkoły z prośbą o zmianę nauczyciela - mówi serwisowi Prawo.pl Marek Pleśniar, dyrektor biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. - Czasem robią to rodzice, a czasem sami uczniowie - nie ma przepisów, które by tego zabraniały. Jeśli uzasadnią swoją prośbę w sposób przekonujący dla dyrektora, ten rozważy podjęcie takiej decyzji, choć będzie ona trudna, również z prawnego punktu widzenia - mówi. Wskazuje, że obecnie do tej kwestii odnoszą się jedynie przepisy dotyczące arkusza organizacyjnego szkoły. Arkusz ten zawiera przydział nauczycieli do konkretnych klas i przedmiotów, co jest zatwierdzane przez samorząd, kuratorium i konsultowany ze związkami zawodowymi. Zatwierdza się go wiosną, zatem - co do zasady - zmiana nauczyciela w trakcie roku szkolnego wymaga aktualizacji tego dokumentu, co wymaga ponownego zatwierdzenia.

- Gdyby zatem ktoś chciał podjąć się takiej zmiany, należałoby przeprowadzić szczegółową analizę prawną, więc - jeśli mam być szczery - w praktyce raczej unika się takich sytuacji, chyba że istnieją faktycznie uzasadnione powody dokonania roszady. W takim wypadku bywa, że dyrektor ubłaga innych nauczycieli, by zamienili się lub wzięli godziny nauczyciela, o którego chodzi - mówi Marek Pleśniar. Podkreśla przy tym, że dyrektor musi unikać pochopnych decyzji w tej kwestii - bo po pierwsze taka zmiana w trakcie roku rzadko bywa korzystna dla uczniów, a po drugie - zdarzają się przypadki, że rodzice z jakiegoś powodu "zagną parol" na nauczyciela i bombardują tak jego, jak i dyrektora, skargami i wnioskami o zmianę.

Czytaj w LEX: Czy nauczyciel początkujący może pełnić funkcję wychowawcy klasy? >

Zmianę wychowawcy trzeba zaopiniować

W przypadku zmiany wychowawcy klasy dyrektor zobowiązany jest do uzyskania opinii rady pedagogicznej, ale treść opinii nie jest  wiążąca. Oddziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca, a dla zapewnienia ciągłości i skuteczności pracy wychowawczej wskazane jest, aby nauczyciel wychowawca opiekował się danym oddziałem w ciągu całego etapu edukacyjnego (art. 96 ust. 3 p.o.). Nie oznacza to jednak, że wychowawca jest nieodwoływalny - zmiana może nastąpić choćby ze względu na sytuację organizacyjną szkoły, długotrwałą nieobecność nauczyciela, przejście na emeryturę, uzasadnionych zastrzeżeń co do pracy nauczyciela wychowawcy. Zgodnie z art. 84 ust. 1 Prawa oświatowego rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły.

Sprawdź w LEX: Czy dyrektor szkoły powinien cofnąć dodatek za wychowawstwo nauczycielowi przebywającemu na długotrwałym zwolnieniu lekarskim? >

Zgodnie z zapisem par. 7 ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 36, poz. 155 z późn. zm.) - dalej r.n.r., nauczyciel religii nie przyjmuje obowiązków wychowawcy klasy. Pozostaje to w związku ze specyfiką pozycji nauczyciela religii w szkole, podlega on dyrektorowi szkoły, ale jednocześnie podlega władzom kościoła lub związku wyznaniowego, kierującego go na podstawie skierowania do pracy w szkole.

Czytaj w LEX: Rozwiązanie stosunku pracy z księdzem oraz nauczycielem religii >

Dyscyplinarka lub skarga do kuratorium

Co jednak, gdy dyrektor nie zgadza się zmienić nauczyciela, a uczniowie uważają, że dopuszcza się on wobec nich niedozwolonych zachowań, np. stosując przemoc psychiczną czy obrażając uczniów - Dyrektor szkoły powinien bezzwłocznie zawiadomić komisję dyscyplinarną - wskazuje Alicja Brzezińska, ekspertka od prawa oświatowego. -  Ponadto powinien zawiesić taką osobę w pełnieniu obowiązków nauczyciela. Może to uczynić także przed skierowaniem wniosku o wszczęcie postępowanie dyscyplinarnego. Zawieszenie jest uzasadnione, jeżeli postępowanie nauczyciela narusza prawa i dobro uczniów. W sprawach niecierpiących zwłoki nauczyciel może być zawieszony przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego - podkreśla.

Czytaj w LEX: Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli - kwestie szczegółowe >

Dyrektor powinien też dobrze uzasadnić swoją decyzję - zawieszenia nauczyciela w obowiązkach nie uzasadni jedno złe zachowanie, chyba że wypełnia ono znamiona przestępstwa. Przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej określa ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela.  Według art. 75 KN odpowiedzialność dyscyplinarną ponosi się za uchybienie godności zawodu nauczyciela lub określonym w art. 6 KN obowiązkom. Nauczyciel zobowiązany jest:

•     rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
•     wspierać każdego ucznia w jego rozwoju;
•     dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego;
•     kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;
•     dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Początkowo sprawa trafia do rzecznika dyscyplinarnego powoływanego - w zależności od komisji - przez wojewodę lub ministra spośród pracowników urzędu. Organ, przy którym działa komisja, poleca rzecznikowi wszczęcie postępowania wyjaśniającego (art. 85 KN). Rzecznik dyscyplinarny zawiadamia o tym nauczyciela, którego dotyczy postępowanie, oraz dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony - a w przypadku nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły także organ prowadzący szkołę. Jeżeli sprawa dotyczy małoletniego, powiadamia się również Rzecznika Praw Dziecka. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego rzecznik dyscyplinarny umarza postępowanie lub kieruje je do komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji. To ostatnie robi za zgodą organu, który go powołał. Od początku pedagog, którego postępowaniem zajęła się komisja dyscyplinarna, może korzystać z usług obrońcy - dotyczy to zarówno postępowania wyjaśniającego, jak i toczącego się przed komisją dyscyplinarną.

Sprawdź w LEX: Czy w statucie szkoły należy określić tryb składania skarg przez rodziców? >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.