Likwidacja dwóch godzin karcianych była jedną z pierwszych zmian wprowadzonych przez PiS. Do września 2016 r. każdy nauczyciel poza swoim osiemnastogodzinnym pensum miał obowiązek prowadzenia dwóch dodatkowych godzin, w ramach tych lekcji prowadzono wiele kółek zainteresowań oraz dodatkowych zajęć, np. ze zdolnymi uczniami. Przy okazji zmian dotyczących wycofania się z obowiązku szkolnego sześciolatków, rząd znowelizował Kartę Nauczyciela.

Czytaj też: Wynagrodzenie nauczyciela za godziny ponadwymiarowe >

 

Powrót do tradycyjnych karcianek?

Zmiana początkowo wzbudziła obawy, bo brak precyzyjnego przepisu sprawił, że nauczycielowi można przydzielić więcej godzin - by wraz z pensum dały 40 godzin.  Problematycznym przepisem okazał się też art. 109 ustawy - Prawo Oświatowe. Dotyczył on prowadzenia zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych, zajęć prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów. Przepis dawał furtkę do przymuszania nauczycieli, by prowadzili te zajęcia za darmo. To, że ją wykorzystywano pokazała ankieta ZNP - związek zwrócił się do 2460 dyrektorów szkół i przedszkoli z pytaniem o sposób organizacji zajęć z pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Z odpowiedzi wynikało, że aż w  55 proc. przedszkoli, 48 proc. podstawówek i  39 proc. szkół ponadpodstawowych nauczyciele nie dostawali wynagrodzenia za prowadzenie zajęć z pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

 

W 2022 r. przywrócono jedną dodatkową godzinę poza pensum - chodzi o realizację konsultacji w ramach jednej dodatkowej godziny. Teraz pojawiają się pomysły, by była ona zbliżona do dawnej formy godzin karcianych. Związek Nauczycielstw Polskiego wielokrotnie przypominał, że zgodnie z prawem nie ma możliwości, by w ramach tzw. godziny czarnkowej prowadzone były lekcje czy zajęcia, ponieważ w trakcie godziny dostępności nauczyciel prowadzi – odpowiednio do potrzeb – konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców.

  • Konsultacje to nie są regularne zajęcia, stałe lekcje, ćwiczenia lub treningi organizowane przez szkołę.
  • Konsultacje nie są realizowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Przypominamy, że Związek Nauczycielstwa Polskiego negatywnie zaopiniował projekt nowelizacji Karty Nauczyciela wprowadzający tzw. godziny czarnkowe.

Wskazano, że od września 2022 r. nauczyciel jest zobowiązany do dostępności w szkole w wymiarze jednej godziny tygodniowo, w trakcie której, odpowiednio do potrzeb, prowadzi konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców. ZNP podkreślał, że godziny te mogą być realizowane w formie stacjonarnej lub zdalnej. Wymiar konsultacji jest ustalony w ramach tygodnia pracy a nie miesiąca. Konsultacje to nie są regularne zajęcia, stałe lekcje, ćwiczenia lub treningi organizowane przez szkołę.

 

Część nauczycieli chce likwidacji świadczenia

Teraz do Sejmu wpłynęła interpelacja, w której posłowie - popierając cześć grona pedagogicznego - proponują likwidację tej godziny.
- Za spędzony czas w szkole w ramach tego czasu dostępności nauczyciele nie otrzymują dodatkowego wynagrodzenia. Jak pokazuje rzeczywistość oraz przeprowadzone z licznymi nauczycielami rozmowy, pomysł „godzin czarnkowych” jest nietrafiony, a nauczyciele zmuszeni do dyżurowania w tym czasie, tworzą pewnego rodzaju fikcję i nie odpowiadają na realne potrzeby rodziców czy uczniów. Wiele środowisk nauczycielskich również podnosi konieczność zlikwidowania narzuconych godzin dostępności - wskazują. Pytają, czy MEN dostrzega ten problem i zamierza wykorzystać te godziny w inny sposób? Pyta też, czy resort chce zlikwidować te godziny.

 

Problemy z interpretacją

Problematy sprawia też wykładnia przepisów - np. w kontekście udziału nauczyciela w wywiadówce. Czas pracy nauczyciela określa zapis art. 42 ust. 1 ustawy z 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.) - dalej KN, nie może on przekraczać 40 godzin tygodniowo. W jego ramach nauczyciel realizuje inne  zajęcia i czynności wynikające  z zadań statutowych szkoły, w tym godziny dostępności w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć – w wymiarze 1 godziny w ciągu 2 tygodni (art. 42 ust. 2f KN). Godziny te w zależności od potrzeb przeznaczone  są na konsultacje dla uczniów i  rodziców. W przepisach nie dookreślono pojęcia konsultacji dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców, dlatego nauczyciele pytają czasem, czy sprawę załatwia udział w wywiadówce. - W którym odbywa się zebranie rodziców godzina dostępności realizowana jest w trakcie zebrania rodziców i nie odbywa się w dniu wyznaczonym przez nauczyciela - wyjaśnia Bożena Barszczewska, ekspertka od prawa oświatowego.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.