Wypracowanie od Chata GPT? Warto przemyśleć zmianę statutu i podejścia

Nauczyciele i dyrektorzy nie powinni mieć złudzeń - uczniowie będą wykorzystywali narzędzia oparte na działaniu generatywnej sztucznej inteligencji. I to nie tylko po to, by pomóc sobie w zbieraniu danych potrzebnych do napisania pracy, ale również, by żadnej pracy nie pisać. Z tego powodu warto pomyśleć o nowych metodach nauczania i ewentualnych zmianach w statucie. Temat AI w edukacji pojawi się też podczas X Kongresu Edukacja i Rozwój.

Chat GPT bez większych problemów rozwiąże równanie, ale też poradzi sobie z zadaniami z treścią, tłumacząc swój tok myślenia krok po kroku. Póki co, jest jednak ignorantem, jeżeli chodzi o szkolne lektury - myli bohaterów, wymyśla wątki i bez zmuszenia go do przeczytania książki (co wymaga trochę wysiłku, bo na razie nie można wprowadzić do okienka czatu długich tekstów - już teraz można to jednak obejść przy pomocy nakładki). Z tego powodu nie napisze spójnej i sensownej pracy odnoszącej się do lektur, poradzi sobie natomiast bez problemu z opowiadaniem, w którym musi zmyślić całą fabułę. Niemniej narzędzia oparte o AI będą się rozwijać i te ograniczenia znikną w najbliższej przyszłości, co będzie stanowić sporą pokusę dla uczniów, którym z pisaniem prac nieszczególnie po drodze.

MEiN publikuje materiały dla nauczycieli "Chat GPT w szkole - szanse i zagrożenia">>

Więcej na ten temat w sierpniowym numerze miesięcznika "Dyrektor Szkoły">>

Resort zaleca dopytanie ucznia i detektory

Ministerstwo Edukacji wydało zalecenia dla szkół, w którym określiło m.in., co powinien zrobić nauczyciel, który podejrzewa, że otrzymał do sprawdzenia pracę wygenerowaną przez sztuczną inteligencję (AI). Jeśli tekst wzbudzi podejrzenia nauczyciela, MEiN doradza porozmawiać z uczniem o szczegółach pracy i zapytać go:

• - Gdzie znalazł daną informację?
• - Dlaczego doszedł do takiego, a nie innego wniosku? – będzie wówczas zmuszony przedstawić swój tok myślenia,
• - Dlaczego oparł się na źródle A, a nie B?
• - Co jego zdaniem stałoby się, gdyby zaszły inne (odmienne od uwzględnionych w pracy) okoliczności?

Poleca też kilka programów, które mogą pomóc potwierdzić podejrzenia, ale są to narzędzia zawodne, więc raczej nie przesądzą o tym, czy uczeń z AI korzystał. Z kolei pierwsza metoda - jak słusznie zauważa MEiN - nawet jeżeli nie pozwoli z całą pewnością potwierdzić samodzielności ucznia, to - jeżeli odpowie on na wszystkie pytania - potwierdzi, że uczeń ma umiejętności, których istnienie miało potwierdzić odrobienie pracy domowej.

Czytaj w LEX: Pułapki sztucznej inteligencji >>

Za nieuczciwość kara lub obniżenie zachowania?

Zakładając jednak, że szkoła chciałaby zdyscyplinować uczniów, którzy wyręczają się AI i się do tego nie przyznają, może rozważyć zmianę statutu - art. 98 Prawa oświatowego (pr. ośw.) nie jest zamknięty, może więc obejmować również zasady korzystania ze sztucznej inteligencji. Zdaniem radcy prawnego Roberta Kamionowskiego, partnera w Peter Nielsen & Partners Law Office, najlepiej wykorzystać do tego art. 98 ust. pkt 8 pr. ośw., czyli uwzględnić AI w zapisach dotyczących warunków i sposobu oceniania wewnątrzszkolnego uczniów. – W zasadzie przepisy pozwalają na dowolne uregulowanie tej kwestii: od zakazu korzystania z programów AI, poprzez pisanie prac, po zasady np. oznaczania przypisami fragmentów, w których stworzeniu pomogły. Dodatkowo, jeżeli już jakaś szkoła pokusi się o uregulowanie tego w statucie, może sprecyzować, jak wyglądać będzie weryfikacja tego, czy uczeń pracował samodzielnie – podpowiada.

Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Statut szkoły publicznej i niepublicznej - jakie zapisy powinien zawierać? >

Dzięki sprecyzowaniu tych kwestii uczeń będzie wiedział za co grożą mu ewentualne konsekwencje. Dodatkowo, uporczywe naruszanie zasad korzystania z programów opartych na AI może mieć wpływ na ocenę zachowania (na tych samych zasadach co ściąganie lub oszustwo). Zgodnie z art. 44b ust. 4 u.s.o. ocenianie zachowania ucznia polega na rozpoznawaniu przez wychowawcę, nauczycieli i innych uczniów stopnia respektowania zasad współżycia społecznego i norm etycznych oraz obowiązków określonych w statucie szkoły. Jeśliby więc regulował on korzystanie z narzędzi opartych o sztuczną inteligencję bądź tego zakazywał, złamanie zasad lub zakazu byłoby podstawą do obniżenia oceny zachowania. Ale nawet bez tego oszukiwanie, że jest się autorem pracy napisanej niesamodzielnie jest naruszeniem zasad współżycia społecznego i norm etycznych, więc uzasadnia obniżenie tej oceny.

Czytaj w LEX: Zasady techniki prawodawczej obowiązujące przy opracowywaniu statutu szkoły, przedszkola, jednostki oświatowej >

Potwierdza to par. 11 r.o.k.p., który w kwestii oceny zachowania nakazuje wziąć pod uwagę:

• wywiązywanie się z obowiązków ucznia – w tej kategorii można by rozpatrywać postępowanie ucznia stosującego AI,
• postępowanie zgodne z dobrem społeczności szkolnej,
• dbałość o honor i tradycje szkoły,
• dbałość o piękno mowy ojczystej,
• dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób,
• godne, kulturalne zachowanie się w szkole i poza nią,
• okazywanie szacunku innym osobom.

Sprawdź w LEX: Czy szkoła może zmienić w ciągu roku szkolnego wewnątrzszkolny system oceniania? > 

Uczniowie muszą umieć korzystać z technologii

W tym kontekście wraca jednak dyskusja dotycząca sensowności zadawania prac domowych. Marek Pleśniar, dyrektor biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty uważa, że należy się z pogodzić z wkładem sztucznej inteligencji w prace uczniów. – Szkoły powinny wręcz zachęcać do korzystania z takich narzędzi jak ChatGPT, bo dobrze wykorzystany może bardzo pomóc w uczeniu się nowych rzeczy oraz pisaniu lepszych prac - podkreśla.

Umiejętność korzystania z narzędzi opartych na AI potrzebna będzie zresztą w życiu zawodowym, bo za parę lat takie programy będą standardem, a nie nowinką technologiczną.  - Gospodarka przyszłości będzie coraz bardziej opierała się o nowoczesne technologie - uważa Antoni Rytel, pełnomocnik szefa MEiN i wicedyrektor programu GovTech Polska. Wskazał, że temu służą m.in. - obecnie tylko pilotażowo - wirtualne laboratoria przyszłości, które zapewniają uczniom w jednym miejscu dostęp do oprogramowania edukacyjnego. -  Absolwent musi być świadomym obywatelem, który powie: decyduję się użyć do tej czynności np. sztucznej inteligencji, ponieważ wiem, jakie są możliwości, szanse i zagrożenia konkretnego rozwiązania. Właśnie taki absolwent jest najbardziej pożądanym kandydatem na rynku pracy - tłumaczył pełnomocnik MEiN.

Czytaj w LEX: Przetwarzanie danych osobowych na potrzeby wypowiedzi literackiej, artystycznej lub akademickiej >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.