Polscy uczniowie w czołówce Międzynarodowego Badania Kompetencji Obywatelskich

Polscy ósmoklasiści w 2022 roku uzyskali jeden z najwyższych średnich wyników (554 pkt.) w zakresie wiedzy i rozumienia kwestii obywatelskich spośród 20 krajów. Wyższe wyniki mieli jedynie uczniowie z Tajwanu (583 pkt.) i Szwecji (565 pkt.). ICCS (International Civic and Citizenship Education Study) to największe międzynarodowe badanie dotyczące edukacji obywatelskiej, prowadzone wśród ósmoklasistów. Jego celem jest sprawdzenie, w jakim stopniu młodzi ludzie są przygotowani do pełnienia roli obywatela w demokratycznym społeczeństwie.

W badaniu wyróżniono cztery poziomy umiejętności uczniów – od najwyższego (A) do najniższego (D). W Polsce prawie połowa uczniów (48 proc.) osiągnęła najwyższy poziom (A). Szczególnie pozytywnie można oceniać to, że jedynie 5 proc. uczniów w Polsce znalazło się na najniższym poziomie (D) lub poniżej tego poziomu – tylko na Tajwanie odsetek ten był istotnie niższy. Między 2009 a 2016 rokiem w większości krajów biorących udział w badaniu odnotowano wzrost średnich wyników, zaś między 2016 i 2022 w wielu krajach odnotowano spadek, a w pozostałych - brak zmian. Spadki można wiązać z pandemią COVID-19 i jej konsekwencjami dla systemów edukacyjnych. Dla Polski możliwe jest porównanie wyników ICCS 2009 i ICCS 2022, które pokazuje, że średni wynik uczniów wzrósł z 536 do 554 pkt., czyli o 18 pkt.

Stosunek do demokracji i systemu politycznego

Polscy ósmoklasiści nie różnią się od rówieśników z innych krajów pod względem stosunku do demokracji – trzy czwarte z nich zgadza się ze stwierdzeniem, że „choć z demokracją mogą wiązać się różne problemy, jest to nadal najlepsza forma rządów dla Polski”. Polscy uczniowie wyróżniają się pod względem negatywnej oceny funkcjonowania systemu politycznego – tylko co trzeci uważa, że „system polityczny w Polsce działa dobrze”. Status społeczno-ekonomiczny jest ważnym czynnikiem różnicującym poziom wiedzy i rozumienia kwestii obywatelskich. Uczniowie mający lepiej wykształconych rodziców, więcej książek w domu, rodziców o wyższej pozycji zawodowej - osiągają wyższe wyniki. Uczniowie z wyższym i niższym statusem społeczno-ekonomicznym różnią się pod względem aktualnej aktywności obywatelskiej – szkolnej i pozaszkolnej – oraz planów zaangażowania obywatelskiego w przyszłości, w tym deklarowanego udziału w wyborach w dorosłym życiu. 

– Cieszy, że młodzież w Polsce utrzymuje wysoki poziom w zakresie wiedzy i rozumienia kwestii obywatelskich obserwowany we wcześniejszych badaniach edukacji obywatelskiej. Badanie pokazuje też, że są obszary, w których polscy uczniowie wypadają nieco słabiej – dotyczy to np. zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem czy krytyczną oceną informacji. Niepokoi niski poziom zaufania ósmoklasistów – do ludzi, do instytucji publicznych czy samych szkół, widoczny też we wcześniejszych badaniach młodzieży i dorosłych. Jest to ważne wyzwanie dla przyszłości demokracji i ładu społecznego w Polsce – mówi Olga Wasilewska, krajowy koordynator badania ICCS 2022, Instytut Badań Edukacyjnych.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.