Problem związany z płaceniem nauczycielom za wycieczki szkolne ma złożony charakter. Po pierwsze, dotyczy kwestii wynagradzania pedagogów nie tylko za realizację pensum, ale także za godziny ponadwymiarowe, które mogliby przepracować, gdyby nie podjęli się opieki nad uczestnikami wyjazdu. Kolejnym aspektem jest płacenie za godziny nadliczbowe w sytuacji, gdy wycieczka trwa kilka dni, a nauczyciel sprawuje opiekę nad uczniami przez cały czas jej trwania.- Problemem jest kwestia płacenia za godziny nadliczbowe, jeżeli wycieczka trwa kilka dni, a nauczyciel sprawuje opiekę nad uczniami przez cały wyjazd - wyjaśnia Urszula Woźniak, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego - Dużym problemem i to - moim zdaniem - poważniejszym niż sama treść przepisów, są złe praktyki. Z przepisów wprost wynika, że nauczyciel powinien otrzymać delegację służbową, powinien mieć zachowane normy czasu zarówno dobowego, jak i tygodniowego, tyle tylko, że tego się nie stosuje. I chodzi o to, by wreszcie MEN to wyegzekwował - mówi.
Nauczyciel nie musi kończyć kursu na wychowawcę wypoczynku>>
MEN chce uporządkować przepisyResort edukacji zgodził się na wprowadzenie zmian dotyczących wynagrodzenia nauczycieli za godziny ponadwymiarowe, w tym jednoznaczne uregulowanie zasad ich obliczania i wypłacania w Karcie Nauczyciela. Planowane jest również doprecyzowanie przepisów zawartych w artykule 42 tej ustawy, które odnoszą się do nauczycieli realizujących zmienne plany zajęć w różnych okresach roku szkolnego. Ma to na celu wyeliminowanie nieprawidłowości w rozliczaniu godzin pracy pedagogów. Kolejna planowana zmiana dotyczy artykułu 42c ust. 3 Karty Nauczyciela, który reguluje rekompensatę za pracę w dni ustawowo wolne, takie jak soboty i niedziele. Resort zamierza doprecyzować przepisy, aby zapewnić nauczycielom odpowiednie wynagrodzenie lub dodatkowy dzień wolny za wykonywane w tym czasie obowiązki.
Ponadto planowane jest opracowanie rozwiązań dotyczących ewidencjonowania czasu pracy nauczycieli. Obecne regulacje budzą kontrowersje, zwłaszcza w zakresie obowiązku raportowania pełnych 40 godzin pracy tygodniowo, co nie ma jednoznacznych podstaw prawnych. Jednocześnie resort zamierza wprowadzić system ewidencjonowania urlopów. Prace legislacyjne nad tymi zmianami mają rozpocząć się wkrótce. Nowe przepisy dotyczące awansu i oceniania nauczycieli wejdą w życie we wrześniu 2025 r., natomiast regulacje wiążące się z dodatkowymi kosztami dla budżetu państwa zaczną obowiązywać w styczniu 2026 r.
Wycieczka a czas pracy nauczyciela
Obecnie ustawa - Karta Nauczyciela nie zawiera odrębnych i szczególnych rozwiązań prawnych w zakresie czasu pracy i wynagrodzeń nauczycieli w sytuacji realizacji zadań szkoły w formach innych, niż realizowane w warunkach szkolnych (zielone szkoły, wycieczki lub inne imprezy wyjazdowe). Mimo że interpretacja przepisów jest jasna, wciąż pojawiają się problemy nawet z płaceniem za godziny ponadwymiarowe. Resort edukacji już w zeszłym roku przypominał, że rozliczanie czasu pracy nauczyciela odpowiedzialny jest dyrektor szkoły oraz że nauczyciel, który nie zgadza się z decyzją pracodawcy, może dochodzić swoich praw na drodze sądowej, bowiem stosownie do treści art. 91c ust. 2 ustawy - Karta Nauczyciela, spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy.
Czytaj w LEX: Wynagrodzenie nauczycieli za godziny ponadwymiarowe w dniach wolnych od pracy >>
Powołano się na uchwałę siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z marca 1989 r., sygn. akt III PZP 53/88, z której wynika, że „zamieszczenie w planie organizacyjnym szkoły godzin ponadwymiarowych przypadających w dniach ustawowo wolnych od pracy oraz w dniach wolnych od pracy i w okresach przerw w pracy szkoły ustalonych w przepisach o organizacji roku szkolnego, w których nie odbywają się zajęcia dydaktyczne lub wychowawcze, nie uprawnia do wynagrodzenia przewidzianego (…) za nieodbyte godziny ponadwymiarowe.” Natomiast w uzasadnieniu sędziowie stwierdzają, że nie dotyczy to przydzielonych nauczycielowi prawidłowo zajęć w godzinach ponadwymiarowych, także w wymienionych dniach wolnych od pracy lub w okresach przerw w pracy, jeżeli szkoła prowadzi wówczas określoną działalność dydaktyczną lub wychowawczą.
Pięć dni, 40 godzin
Szkoły organizują wycieczki w ramach swoich statutowych zdań - nauczyciele wyznaczeni przez dyrektora na opiekunów na takim wyjeździe wykonują zadania służbowe. Na wycieczce organizowanej przez szkołę, (czyli przez pracodawcę) nauczyciela pełnoetatowego obowiązuje pięciodniowy i 40-godzinny i 5-dniowy tydzień pracy, o którym mowa w art. 42 ust. 1 i art. 42c ust. 1 KN. Rozkład czasu pracy nie musi być natomiast równomierny po 8 godzin w ciągu każdego z 5 dni pracy. Opieka nad uczniami (w dzień i w nocy) powinna zostać zorganizowana w taki sposób, aby obowiązujące nauczyciela normy czasu pracy nie zostały przekroczone, co wymaga wyznaczenia odpowiedniej liczby opiekunów. Najlepsze byłoby rozwiązanie pozwalające na zaplanowanie zadań opiekuńczych bez przekroczenia 40-godzinnego tygodnia pracy nauczycieli.
Czytaj też w LEX: Czas pracy nauczycieli szkół >
Wycieczka to wyjazd służbowy
Przyjmuje się także, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. W świetle tego przepisu z podróżą służbową mamy do czynienia, jeżeli spełnia ona łącznie następujące warunki:
- jest odbywana poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałe miejsce pracy pracownika,
- jest odbywana na polecenie pracodawcy, który zobowiązuje pracownika do jej odbycia,
- jest odbywana w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania.
Polecenie odbycia podróży służbowej powinno określać w sposób skonkretyzowany zadania, jakie pracownik ma wykonać oraz termin i miejsce ich realizacji (zob.: wyrok NSA z 6.12.2016 r., II FSK 3114/14; wyrok SA w Poznaniu z 12.06.2013 r., III AUa 31/13; wyrok SA w Poznaniu z 18.04.2013 r., III AUa 1388/12). Zatwierdzenie przez dyrektora szkoły karty wycieczki nie jest sensu stricto poleceniem wyjazdu służbowego, a oznacza jedynie zgodę dyrektora szkoły na jej zorganizowanie. Po zatwierdzeniu karty wycieczki dyrektor szkoły winien wydać poszczególnym nauczycielom polecenie wyjazdu służbowego. Szkoła obowiązana jest pokryć koszty poniesione przez nauczycieli w związku z takim wyjazdem.
Sprawdź w LEX: Czy dokumentacja dotycząca wycieczki szkolnej może być prowadzona w formie elektronicznej w e-dzienniku? >
Sporna kwestia zwrotu kosztów
Część ekspertów przyjmuje, że jeżeli szkoła jest prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego, to nauczycielom w związku z wyjazdem służbowym przysługuje zwrot kosztów oraz diety w wysokości i na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r., poz. 167).
Czytaj w LEX: Rozliczenie podatkowe kosztów podróży służbowych krok po kroku >
Niemniej w przypadku nauczycieli wygląda to trochę inaczej niż w przypadku pozostałych kategorii pracowników - według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 września 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki wynika, że szkoła nie może z pieniędzy budżetowych przeznaczonych na tzw. delegacje pokrywać kosztów noclegów, wyżywienia, przejazdów nauczycieli opiekunów wycieczek szkolnych (par. 1 ust. 1). Jednak w par. 16 stwierdza się, że działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki, w tym koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia kierowników i opiekunów wycieczek lub imprez, może być finansowana ze środków pozabudżetowych, a w szczególności:
- z odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce lub imprezie,
- ze środków pochodzących z działalności samorządu uczniowskiego i organizacji młodzieżowych działających na terenie szkoły,
- ze środków wypracowanych przez uczniów,
- ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę szkoły, a także osoby fizyczne i prawne.
Oznacza to, że organizator powinien pokryć koszty delegacji (noclegów, wyżywienia i przejazdów), niezależnie od tego, czy istnieją środki pozabudżetowe, o których mowa wyżej, przewidziane na ten cel. Nauczycielowi wyjeżdżającemu na wycieczkę dydaktyczną lub turystyczną nie należy się zatem na ogół zwrot kosztów - delegacja, ale dlatego, że ich po prostu - co do zasady - nie ponosi. Korzysta z transportu opłaconego przez rodziców lub opiekunów prawnych uczniów. W sytuacji kilkudniowej wycieczki nauczyciel nie ponosi także kosztów utrzymania ponieważ są one wkalkulowane w cenę wycieczki.
Sprawdź w LEX: Czy osoba zatrudniona na stanowisku pomoc nauczyciela może pełnić funkcję opiekuna podczas wycieczki szkolnej? >
Cena promocyjna: 59 zł
|Cena regularna: 59 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 42.48 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
