Kto w świetle przepisów prawa odpowiada za bezpieczeństwo uczniów dowożonych do szkoły (podstawowa, gimnazjum) przez wynajętych przewoźników oraz komunikacją publiczną?
Czy konieczna jest w takich przypadkach obecność opiekuna?
Zasadą jest, że odpowiedzialność za dziecko (ucznia) ponosi osoba, pod której opieką dziecko (uczeń) się znajduje. Na podstawie postanowień art. 17 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), jeśli droga dziecka z domu do szkoły przekracza odległości określone w przywołanym przepisie, gmina ma obowiązek zapewnić bezpłatny transport dzieci do szkoły oraz opiekę w czasie przewozu. Oznacza to, że w czasie przewozu organizowanego przez gminę i realizowanego przez przewoźnika - za bezpieczeństwo dzieci (uczniów) odpowiadają opiekunowie (tj. opiekunowie autobusu szkolnego). Opiekun autobusu szkolnego odpowiada za uczniów od momentu odebrania uczniów z przystanku do momentu przekazania uczniów pod opiekę nauczyciela (w drodze powrotnej - od momentu odebrania dzieci ze szkoły do momentu opuszczenia autobusu przez dziecko na określonym przystanku). Podkreślić bowiem należy, że - jak wynika z art. 17 ust. 3 ustawy o systemie oświaty - gmina zobowiązana jest zapewnić opiekę w czasie trwania przewozu.
Jak wynika ze wskazanego art. 17 ust. 3 ustawy o systemie oświaty - jeśli droga dziecka z domu do szkoły przekracza odległości określone w ustawie, a jeśli gmina nie zapewnia bezpłatnego dowozu dzieci do szkół - obowiązkiem gminy jest zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej. Z przepisu tego nie wynika, by przejazd środkami komunikacji publicznej uczeń musiał obowiązkowo odbywać w obecności opiekuna. Należy wskazać, że jeśli uczeń dojeżdża do szkoły środkami komunikacji publicznej, to odpowiedzialność za ucznia w drodze do szkoły ponoszą rodzice (prawni opiekunowie ucznia). Warto jeszcze zwrócić uwagę, iż zgodnie z postanowieniami omawianego art. 17 ust. 3 - gmina zwraca koszty przejazdu dziecka (ucznia) do szkoły; przepis ten nie daje natomiast podstaw do zwrotu kosztów przejazdu rodziców (prawnych opiekunów), którzy prowadzą dziecko do szkoły. Inaczej jest w przypadku dzieci sześcioletnich - w przypadku, gdy droga dziecka sześcioletniego z domu do najbliższego publicznego przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej przekracza odległość określoną w ustawie, a gmina nie zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka - gmina zobowiązana jest do zwrotu kosztów przejazdu dziecka i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice (art. 14a ust. 3 ustawy o systemie oświaty).