W Dzienniku Ustaw opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 28 czerwca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.

I "Nasza szkapa", i ChatGPT? - reforma podstawy programowej wymaga dyskusji>>

 

Wiceszefowa MEN Katarzyna Lubnauer przypomniała pod koniec czerwca, że chodzi o odchudzenie podstawy programowej. - Wszyscy (...) zauważali, że podstawy programowe są zbyt rozbudowane. Przede wszystkim liczba zagadnień, która miała być omawiana, przekraczała liczbę godzin przedmiotu, które nauczyciel miał do dyspozycji - zauważyła. Dodała, że największych cięć dokonano m.in. na liście lektur. Argumentowała, że uczniowie zamiast czytać książki, szczególnie te dłuższe, najczęściej sięgają po tzw. bryki.

- Dlatego zdecydowaliśmy się, że np. "Potop" będzie we fragmentach - powiedziała Lubnauer. Wyjaśniła, że jeśli nauczyciel wybierze konkretne fragmenty, które mają ilustrować np. kulturę sarmacką, to będzie pewność, że młody człowiek musi je przeczytać, ponieważ bryki nie okażą się w takim wypadku pomocne. Dodała, że na liście pozostawiono większość literatury, "która jest kanonem". Wiceminister poinformowała też o uszczegółowieniu pozycji w wykazie lektur. "Dotychczas wśród lektur były wybrane wiersze Marii Konopnickiej, teraz wprost będzie wpisana "Rota". Nigdy jej nie było, ale zarzucono nam, że ją wykreśliliśmy - nieprawda. Uważam, że to jest ważny tekst kultury, w związku z tym została wprost wpisana zamiast wybranych wierszy Konopnickiej - poinformowała Lubnauer.

Sprawdź w LEX: Przegląd projektów rozporządzeń i ustaw z zakresu prawa oświatowego >

 

Uszczuplona podstawa programowa od 1 września

Od 1 września br. nauczyciele i uczniowie klas IV–VIII szkoły podstawowej oraz wszystkich klas szkół ponadpodstawowych (liceum ogólnokształcącego, technikum, branżowej szkoły I stopnia, branżowej szkoły II stopnia) będą pracować ze zmienioną podstawą programową. Ograniczony o około 20 proc. zakres treści nauczania – wymagań szczegółowych – da nauczycielom i uczniom więcej czasu na spokojniejszą i bardziej dogłębną realizację programów nauczania.

Zrezygnowano głównie z tych treści, które są nadmiarowe na danym etapie edukacyjnym, niemożliwe lub bardzo trudne do zrealizowania w praktyce szkolnej. Zwrócono większą uwagę na rozwijanie umiejętności praktycznych zamiast wiedzy teoretycznej lub encyklopedycznej oraz na korzystanie w procesie nauczania – uczenia się z cyfrowych narzędzi oraz zasobów edukacyjnych dostępnych w Internecie.

 

Uszczuplone zostały treści nauczania następujących przedmiotów:

  1. w szkole podstawowej (klasy IV–VIII): języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka łacińskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki
  2. w liceum ogólnokształcącym i technikum: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka łacińskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, historii i teraźniejszości, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki, filozofii, języka łacińskiego i kultury antycznej, historii muzyki, historii sztuki
  3. w branżowej szkole I stopnia: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki
  4. w branżowej szkole II stopnia: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, matematyki, informatyki.
Inne zmiany:
  • w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego (tj. klas I–III – edukacja wczesnoszkolna) w zakresie edukacji przyrodniczej, polegającą na uzupełnianiu wymagań w obszarze „Osiągnięcia w zakresie funkcji życiowych człowieka, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i odpoczynku” – o znajomość podstawowych zasad udzielenia pierwszej pomocy
  • wskazanie w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla II etapu edukacyjnego (tj. klas IV–VIII) w zakresie języka polskiego, że na egzaminie ósmoklasisty nie obowiązuje znajomość treści i problematyki krótkich utworów literackich poznawanych w całości, utworów literackich poznawanych we fragmentach i utworów poetyckich – dla klas IV–VI. Oczekiwanie od uczniów przystępujących do egzaminu ósmoklasisty znajomości problematyki krótkich tekstów, które były omawiane w klasach IV–VI przez jedną lub dwie godziny lekcyjne, jest wymaganiem nadmiarowym i nie jest konieczne do rzetelnego sprawdzenia umiejętności polonistycznych na egzaminie przeprowadzanym w klasie VIII. Należy dodać, że w latach 2019–2024 na egzaminie ósmoklasisty obowiązywały tylko lektury z klas VII i VIII
  • zmianę w zakresie przedmiotu wychowanie fizyczne, polegającą na wydłużeniu o jeden miesiąc (luty) okresu, w którym w szkole są przeprowadzane testy sprawnościowe. W roku szkolnym 2023/2024 testy te były przeprowadzane w okresie dwóch miesięcy (od marca do kwietnia) i po pierwszym roku funkcjonowania tych testów, na wniosek Ministerstwa Sportu i Turystyki, został wydłużony o jeden miesiąc okres na ich przeprowadzanie w celu ułatwienia szkołom organizacji tego procesu
  • rezygnację z odrębnej podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotu język mniejszości narodowej lub etnicznej – język niemiecki, co stanowi konsekwencję zmian wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Edukacji z dnia 2 lutego 2024 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. poz. 144). Oznacza to, że od 1 września 2024 r. ponownie będzie jedna wspólna podstawa programowa kształcenia ogólnego dla wszystkich języków mniejszości narodowej lub etnicznej – tak jak miało to miejsce przed rokiem szkolnym 2022/2023.

 

Konsultacje publiczne projektów trwały 21 dni (od 24 kwietnia 2024 r. do 13 maja 2024 r.). Wyniki konsultacji publicznych i opiniowania zostały omówione w raportach z konsultacji publicznych i opiniowania. Konsultacje publiczne były poprzedzone tzw. pre-konsultacjami. Od 12 do 21 lutego 2024 r. wstępne, eksperckie i robocze wersje projektów zmian w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów zostały upublicznione na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Od 12 do 19 lutego 2024 r. wszyscy zainteresowani mogli przesłać uwagi do propozycji zmian za pośrednictwem formularza, a od 19 do 21 lutego 2024 r. odbyła się seria trzech spotkań on-line dla przedstawicieli grup zrzeszających nauczycieli i dyrektorów szkół, a także przedstawicieli organizacji pozarządowych z obszaru edukacji.

Czytaj też w LEX: Wyniki i wnioski z nadzoru pedagogicznego 2023/2024 >

 

Podręczniki

Zmiany w podstawie programowej zostały przygotowane tak, aby nie było konieczności wymiany podręczników. W roku szkolnym 2024/2025 i w latach kolejnych uczniowie mogą korzystać z dotychczasowych podręczników. Wydawcy przekażą nauczycielom korzystającym z ich podręczników informacje o tym, które fragmenty dotychczas wydanych podręczników wykraczać będą poza zakres uszczuplonej podstawy programowej.

Czytaj też w LEX: Zmiany w zakresie kształcenia uczniów z Ukrainy w roku szkolnym 2024/2025 >

 

Egzaminy

Ograniczona o około 20 proc. podstawa programowa kształcenia ogólnego dla klas IV–VIII szkoły podstawowej oraz dla szkół ponadpodstawowych będzie, począwszy od roku szkolnego 2024/2025, jedyną podstawą przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego (przestają obowiązywać wymagania egzaminacyjne funkcjonujące w latach 2021–2024, wprowadzone w związku z pandemią SARS-CoV-2). 

Do 1 września br. Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikuje na swojej stronie internetowej zmienione informatory o egzaminie ósmoklasisty i maturalnym z poszczególnych przedmiotów, a także komunikaty w sprawie listy jawnych zadań egzaminacyjnych w części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej i języka regionalnego – kaszubskiego.

Zobacz też w LEX: 

Kalendarz zadań dyrektora - Lipiec 2024 >

Ważne terminy dla organów prowadzących - Lipiec 2024 >

 

 

Dalsze kroki i nowe przedmioty od września 2025 r.

Wdrażanie kompleksowej reformy podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego jest zaplanowane od 2026 r. Wcześniej, bo od września 2025 r. planowane jest wdrożenie nowych przedmiotów szkolnych, tj.:

  1. edukacji obywatelskiej, która zastąpi historię i teraźniejszość, likwidowaną sukcesywnie od 1 września 2024 r.
  2. edukacji zdrowotnej, która zastąpi zajęcia wychowanie do życia w rodzinie. Przedmiot edukacja zdrowotna będzie dla uczniów obowiązkowy.

Projekty podstaw programowych nowych przedmiotów mają zostać przekazane do konsultacji publicznych jesienią br. 

Zapraszamy na szkolenie online w LEX: Prawne i praktyczne aspekty oceniania - wymagania edukacyjne a kryteria oceniania
  >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.