1. Struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego
W obecnie obowiązującym stanie prawnym w strukturze szkolnictwa ponadgimnazjalnego wyróżnia się następujące typy szkół:
1) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w pkt 5 i 6,
2) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
3) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
4) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
5) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół wymienionych w pkt 1, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
6) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w pkt 1, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
7) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu,
8) trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
Zakładanie i prowadzenie publicznych szkół ponadgimnazjalnych, w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół sportowych i mistrzostwa sportowego, z wyjątkiem szkół o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym należy do zadań własnych powiatu.
Prawo i obowiązek nauki jest jednym z zasad konstytucyjnych. Zgodnie z art. 70 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa.

Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się poprzez uczęszczanie do ww. szkół ponadgimnazjalnych. Przepisy u.s.o. dopuszczają również możliwość realizacji tego obowiązku poprzez:
1) uczęszczanie na zajęcia realizowane w formach pozaszkolnych w placówkach publicznych i niepublicznych posiadających akredytację,
2) uczęszczanie na zajęcia realizowane w ramach działalności oświatowej prowadzonej przez osoby prawne lub fizyczne,
3) realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy.

Ponadto obowiązek nauki może być spełniany poprzez uczęszczanie do szkoły:
1) za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej,
2) przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce.
U podstaw zmian wprowadzonych zmianą ustawy o systemie oświaty, legło przeświadczenie, że obecne rozwiązania w obszarze edukacji zawodowej powodują wiele ograniczeń utrudniających osiągnięcie zamierzonych celów. Problemy występują zarówno na etapie kształcenia młodzieży uczącej się w szkołach ponadgimanzjalnych, jak i systemu kształcenia ustawicznego osób dorosłych (uzasadnienie projektu ustawy, nr druku 4353, strony internetowe Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej). W uzasadnieniu wskazano, że celem projektowanych zmian jest zwiększenie skuteczności i efektywności systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego, z uwzględnieniem oczekiwań rynku pracy. Zamierzony cel ma być osiągnięty poprzez:
1) systemowe powiązanie szkolnictwa zawodowego z rynkiem pracy, w tym:
a) wdrożenie mechanizmu skłaniającego szkoły do dostosowywania oferty edukacyjnej do potrzeb regionalnego rynku pracy i oczekiwań pracodawców,
b) uelastycznienie struktury kształcenia zawodowego i systemu potwierdzania kwalifikacji,
2) zwiększenie dostępności i efektywności kształcenia zawodowego i zewnętrzne potwierdzenie jego efektów, w tym włączenie szkół zawodowych w system kształcenia ustawicznego poprzez zawodowe kursy kwalifikacyjne.
Sposobem osiągnięcia zamierzonego celu – zdaniem autorów projektu – będzie wdrożenie następujących rozwiązań:
1) zmodyfikowanie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z uwzględnieniem podziału zawodów na kwalifikacje oddzielnie potwierdzane w procesie kształcenia,
2) wdrożenie zmodernizowanej podstawy programowej kształcenia w zawodach,
3) dostosowanie struktury szkolnictwa do nowego modelu kształcenia zawodowego i ustawicznego, w tym:
· ujednolicenie cyklu edukacyjnego w zasadniczej szkole zawodowej na rzecz kształcenia trzyletniego,
· konsolidacja edukacji zawodowej i ustawicznej w centrach kształcenia zawodowego i ustawicznego,
· umożliwienie osobom dorosłym nabywania kwalifikacji zawodowych w formach kursowych,
4) ujednolicenie systemu egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe i otwarcie go na efekty uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego,
5) włączenie szkół prowadzących kształcenie zawodowe w system kształcenia ustawicznego.

2. Zmiany w zakresie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
Zmodyfikowanie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, polegać będzie na wyodrębnieniu w ramach danego zawodu poszczególnych kwalifikacji. Z treści uzasadnienia wynika, że każda kwalifikacja będzie potwierdzać określony zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych, wskazanych w podstawie programowej kształcenia w danym zawodzie. Ponadto w strukturze klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego funkcjonować będą zawody, w których kwalifikacje nie będą wyodrębnione. Dodatkowo przepisy rozporządzenia określą typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może się odbywać kształcenie w danym zawodzie, a także zawody i kwalifikacje, w których kształcenie może być prowadzone na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Poprzez kwalifikacje w zawodzie należy rozumieć wyodrębniony w danym zawodzie zestaw oczekiwanych efektów kształcenia. Zdobycie określonej kwalifikacji potwierdzone będzie świadectwem wydawanym przez okręgową komisję egzaminacyjną, po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie jednej kwalifikacji. Zmiany w zakresie klasyfikacji zawodów mają przede wszystkim na celu podniesienie jakości kształcenia w szkolnictwie zawodowym, zbliżenie go do rynku pracy, a także ułatwienie podejmowania szybkich decyzji w sytuacji zmieniających się potrzeb na rynku pracy (uzasadnienie projektu).