Nowe wymagania kwalifikacyjne, odpowiadające nowemu standardowi kształcenia nauczycieli, określono wobec osób, które rozpoczęły studia lub studia podyplomowe po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. po dniu 3 sierpnia 2019 r. Zgodnie z nowymi zasadami standardem jest posiadanie przygotowania pedagogicznego oraz kwalifikacji do nauczania przedmiotu (prowadzenia zajęć) po ukończeniu pięcioletniego cyklu kształcenia.
Nowe warunki kształcenia nauczycieli - podyplomówka nawet bez studiów >>
Nauczyciele kształcenia zawodowego
Dotyczy to ukończenia jednolitych studiów magisterskich lub studiów I i II stopnia – łącznie – z tym, że zarówno studia I, jak i II stopnia muszą być prowadzone w zakresie odpowiadającym nauczanemu przedmiotowi bądź prowadzonym zajęciom.
Przewidziano jednak pewne wyjątki - dotyczą one:
- Nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych, którzy muszą posiadać przygotowanie pedagogiczne i mogą legitymować się wykształceniem wyższym na poziomie co najmniej studiów I stopnia.
- Nauczycieli praktycznej nauki zawodu, którzy muszą posiadać przygotowanie pedagogiczne uzyskane w formie kursu kwalifikacyjnego i mogą legitymować się świadectwem dojrzałości, praktyką zawodową lub dyplomem mistrzowskim i tytułem mistrza w zawodzie.
- Nauczycieli języków obcych, języka regionalnego oraz wychowania do życia w rodzinie w szkołach podstawowych, którzy mogą być absolwentami studiów co najmniej I stopnia w odpowiedniej specjalności.
- Nauczycieli religii, którzy muszą spełniać wymagania kwalifikacyjne określone w porozumieniach między ministrem edukacji a władzami kościelnych i związków wyznaniowych.
Sprawdź w LEX: Jakie kwalifikacje powinien posiadać nauczyciel, aby mógł objąć stanowisko wychowawcy świetlicy szkolnej w szkole podstawowej? >
Cena promocyjna: 47.4 zł
|Cena regularna: 79 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 55.3 zł
Nauczyciele języków obcych
Nauczycielami języków w przedszkolach i w klasach I–III szkół podstawowych mogą być również osoby posiadające kwalifikacje do nauczania języka obcego na wszystkich etapach edukacyjnych, a ponadto nauczyciele przedszkoli i klas I–III szkół podstawowych, którzy posiadają odpowiednie świadectwo egzaminu z danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym oraz ukończyli studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego. W szkołach podstawowych nauczycielami języka mogą być również osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów pierwszego stopnia, na kierunku którego program studiów nie określał efektów uczenia się uwzględniających wiedzę i umiejętności obejmujących treści nauczania określone w podstawie programowej tego języka obcego i świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, a ponadto posiadające przygotowanie pedagogiczne albo legitymujące się świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II.
We wszystkich typach szkół i placówek zatrudnione będą mogły być osoby legitymujące się dyplomem:
- studiów pierwszego stopnia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego prowadzonych na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia ministra nauki i szkolnictwa wyższego z 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, i posiadające przygotowanie pedagogiczne, lub
- studiów drugiego stopnia na dowolnym kierunku i posiadające odpowiednie świadectwo egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, a ponadto posiadające przygotowanie pedagogiczne do nauczania danego języka obcego, albo legitymujące się świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II,
- studiów (na każdym poziomie) uzyskanym w kraju, w którym językiem urzędowym jest dany język obcy nauczany w szkole lub placówce, oraz posiadające przygotowanie pedagogiczne do nauczania danego języka obcego.
W załączniku do rozporządzenia zostały wyszczególnione egzaminy z języków obcych, których świadectwa mogą być honorowane przy potwierdzaniu kwalifikacji do nauczania języka obcego w poszczególnych typach szkół i placówek (po spełnieniu pozostałych warunków określonych w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli). Sformułowane zostały przy współudziale instytucji specjalizujących się w przeprowadzaniu egzaminów potwierdzających znajomość języków obcych: British Council, Pearson Edexcel, Centrum Egzaminacyjnego PTE, Cambridge English, Educational Testing Service – ETS Global, City&Guilds, Goethe-Institut, Österreich Institut, telc GmbH, Włoskiego Instytutu Kultury, Instytutu Francuskiego i Instytutu Cervantesa. Nauczyciel języka regionalnego będą mogli być absolwenci studiów co najmniej pierwszego stopnia.
Nauczycielami wychowania do życia w rodzinie w szkołach podstawowych mogą być nauczyciele przedmiotu lub zajęć innych niż wychowanie do życia w rodzinie, legitymujący się świadectwem ukończenia kursu kwalifikacyjnego z zakresu wychowania do życia w rodzinie, prowadzonego zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli.
Sprawdź w LEX: Jakie kwalifikacje powinien posiadać nauczyciel, aby mógł uczyć przedmiotu technika? >
Biznes i zarządzanie
Od 1 września 2023 r. w szkołach wprowadzono nowy przedmiot: biznes i zarządzanie. Nauczyciele tego przedmiotu muszą posiadać kwalifikacje zgodne z nowymi przepisami, chociaż osoby, które posiadały kwalifikacje do nauczania podstaw przedsiębiorczości na podstawie dotychczasowych przepisów, również są kwalifikowane do nauczania nowego przedmiotu. Nauczyciele, którzy są zatrudnieni w szkole w dniu wejścia w życie rozporządzenia, zachowują nabyte kwalifikacje. Do 31 sierpnia 2026 r. kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego mają osoby, które ukończyły odpowiednie studia podyplomowe, zakład kształcenia nauczycieli w specjalności pedagogika specjalna, lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej.
Polecamy nagranie szkolenia: Nowe wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli >
Psycholog, czy filozof?
Ciekawie wygląda kwestia kwalifikacji psychologów - w 2022 r. zmieniono ustawę - Prawo oświatowe, zwiększając liczbę specjalistów, których muszą zatrudniać placówki oświatowe. Problem w tym, że - jak przewidywali w zeszłym roku dyrektorzy szkół, nie bardzo są chętni, by te etaty obsadzić. Liczby etatów nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych w przedszkolu lub szkole nie mogą być niższe niż:
- 2 etaty, które powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100;
- 1,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100;
- 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 40 i nie przekracza 50;
- 0,8 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 40;
- 0,6 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 20 i nie przekracza 30;
- 0,4 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 10 i nie przekracza 20;
- 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 10.
Czytaj w LEX: Nowe zasady zatrudniania specjalistów w szkołach i przedszkolach od roku szk. 2022/23 >
Jednak w zeszłym roku Fundacja GrowSPACE ujawniła liczbę wakatów oraz oszacowane braki w opiece psychologicznej w szkołach. Zgodnie z wyliczeniami w Polsce brakowało 27,32 proc. psychologów szkolnych na rok szkolny 2023/24. Aż 450 gmin deklarowało, że nie mają ani jednego obsadzonego etatu. W całej Polsce w szkołach odnotowano 2295,48 wakatów dla psychologów szkolnych. Obsadzonych jest 6105,48 etatów. Daje to braki w wysokości 27,32 proc. w skali kraju. W obecnej sytuacji jeden etat psychologa przypada na 785 uczniów. Problem z kadrami na stanowiskach psychologów potwierdzała również informacja Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Psychologów, z której wynika, że na etatach szkolnych - za zgodą kuratora oświaty zatrudniane były osoby, które przekwalifikowały się dopiero w trakcie pracy.
Sprawdź w LEX: Czy dodatkowe godziny ponadwymiarowe mogą być przyznawane także pedagogom i psychologom? >
Wśród osób, którym powierzono opiekę psychologiczną nad uczniami (dane z 12 województw) w minionym roku szkolnym, było między innymi:
- 276 absolwentów wyższych uczelni z tytułem magistra innym niż psychologia;
- 250 studentów na kierunku psychologia;
- 92 osoby, które nie spełniały warunku posiadania kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska nauczyciela psychologa w szkołach oraz placówkach oświatowych.
Jak wyjaśnia Krzysztof Lodziński, ekspert w zakresie prawa oświatowego. - Kwalifikacje posiada także osoba, która spełnia warunki określone w art. 63 ust. 1 ustawy z 8.06.2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, czyli legitymuje się dyplomem magistra psychologii lub dyplomem magistra filozofii chrześcijańskiej ze specjalizacją filozoficzno-psychologiczną uzyskanym na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim do 1.10.1981 r. lub dyplomem magistra filozofii chrześcijańskiej w zakresie psychologii uzyskanym w Akademii Teologii Katolickiej do końca 1992 r. i pracowała w zawodzie co najmniej dwa lata, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne - tłumaczy.
Sprawdź w LEX: Jakie kwalifikacje powinna posiadać osoba, aby mogła zostać zatrudniona na stanowisku nauczyciela wspomagającego? >
W przedszkolu psycholog o określonej specjalności
Nie oznacza to, że każdy psycholog może pracować w placówkach wszystkich typów - z par. 29 r.k.w.n. wynika, że jednym z wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela psychologa w przedszkolu jest ukończenie studiów na kierunku psychologia w specjalności odpowiadającej zajęciom prowadzonym w przedszkolu.
- Zadania psychologa i pedagoga w przedszkolu, szkole i placówce określa rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach – dalej r.p.p.p., zgodnie z którym do zadań tych należy między innymi udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, diagnozowanie sytuacji wychowawczych w przedszkolu w celu rozwiązywania problemów wychowawczych stanowiących barierę i ograniczających aktywne i pełne uczestnictwo ucznia w życiu przedszkola, minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku przedszkolnym - wyjaśnia Bogusława Wojtczak, wieloletni dyrektor szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, specjalizująca się w prawie oświatowym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.