Zgodnie z ustawą Prawo oświatowe - zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej jest zadaniem oświatowym:

  • gmin - w szkołach podstawowych, w tym integracyjnych oraz z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi (z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, szkół w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich);
  • powiatów - w szkołach podstawowych specjalnych, ponadpodstawowych, w tym integracyjnych oraz z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi, szkołach sportowych i mistrzostwa sportowego;
  • województw - w szkołach, placówkach i placówkach doskonalenia nauczycieli oraz kolegiach pracowników służb społecznych.

 

Warunki likwidacji szkoły

Szkoły prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego są szkołami publicznymi, w których nauczanie jest bezpłatne, a rekrutacja uczniów odbywa się w oparciu o zasadę powszechnej dostępności. Zakładanie i prowadzenie w/w szkół i placówek stanowi zadanie własne jednostek samorządu terytorialnego. Z finansowego punktu widzenia szkoły te są jednostkami budżetowymi (art. 4 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych).

 

Likwidacja szkoły i placówki założonej i prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego wymaga spełnienia warunków o których mowa w art. 89 ustawy Prawo oświatowe tj.:

- właściwy organ uchwałodawczy (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa) podjął uchwałę w sprawie zamiaru likwidacji danej placówki. W uchwale zawarto upoważnienie dla wójta, burmistrza (prezydenta miasta), zarządu powiatu, bądź zarządu województwa (tj. organu wykonawczego) do prowadzenia dalszego postępowania likwidacyjnego (m.in. powiadomienie wymienionych w art. 89 w/w ustawy podmiotów, wystąpienie o opinię do kuratora oświaty). Jednocześnie określono w uchwale termin (przez podanie daty dziennej tj. 31 sierpnia danego roku), w którym ma nastąpić likwidacja szkoły. W uchwale likwidacyjnej, zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, określono przeznaczenie majątku likwidowanej jednostki - brak jednoznacznego określenia przeznaczenia mienia powoduje, że uchwała będzie regulacją niekompletną. Wystarczy, że uchwale zostanie określone, czy mienie likwidowanej jednostki budżetowej pozostaje dalej mieniem samorządu terytorialnego, czy zostanie zbyte jako zbędne, w sposób prawem dopuszczalny. Uchwała w sprawie zamiaru likwidacji szkoły i uchwała o likwidacji szkoły podlega kontroli zgodności z prawem w trybie określonym przez przepisy samorządowych ustaw ustrojowych regulujące kwestie nadzoru nad działalnością samorządu gminnego, powiatowego i województwa;

  • szkoła może być zlikwidowana dopiero z końcem roku szkolnego;
  • organ prowadzący szkołę zapewnił uczniom możliwość kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu, a także kształcącej w tym samym lub zbliżonym zawodzie;
  • właściwy miejscowo kurator oświaty pozytywnie zaopiniował decyzję o likwidacji szkoły lub placówki;
  • zawiadomiono rodziców oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji szkoły o tym zamiarze;
  • w przypadku, gdy likwidowana szkoła wchodzi w skład zespołu szkół, organ prowadzący szkołę wyłączył szkołę z zespołu szkół, a gdy w skład zespołu wchodzą tylko dwie szkoły - rozwiązał zespół - nie można bowiem zlikwidować szkoły, która nie jest samodzielną jednostką organizacyjną, lecz częścią zespołu. Postanowienia w tym zakresie mogą być ujęte w jednej uchwale – wyłączenie szkoły, a potem likwidacja szkoły.

Sprawdź w LEX: Czy dyrektor szkoły w związku z podjęciem uchwały w sprawie likwidacji szkoły powinien dokonać oceny pracy nauczycieli? >

 

Następstwa likwidacji szkoły

Dyrektor likwidowanej szkoły ma obowiązek rozwiązać z zatrudnionym w niej nauczycielem stosunek pracy (art. 20 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela), z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Warunek rozwiązania stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczycieli szkół, w których w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych, nauczycieli placówek kształcenia ustawicznego oraz nauczycieli szkół, w których zakończenie cyklu kształcenia następuje w trakcie roku szkolnego. Okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca, z tym że w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę - świadczenia w wysokości określonej w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Czytaj w LEX: Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem. Przeniesienie w stan nieczynny >

Dokumentację zlikwidowanej szkoły publicznej należy przekazać organowi prowadzącemu szkołę, z wyjątkiem dokumentacji przebiegu nauczania, którą przekazuje się organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. W zakresie dysponowania mieniem szkoły, likwidacja szkoły wymaga dokonania inwentaryzacji jej majątku, według stanu na dzień 31 sierpnia. Dzień ten jest również dniem, na który ma być sporządzony bilans jednostki. Likwidacja szkoły stanowi również podstawę do zamknięcia rachunku bankowego jednostki. Pozostałe mienie szkoły lub placówki jest przeznaczane na cel określony w uchwale o likwidacji. Dopuszczalne będzie zatem zarówno pozostawienie mienia szkoły bezpośrednio w gestii jednostki samorządu terytorialnego, sprzedaży go albo przekazanie do innej jednostce organizacyjnej danego szczebla samorządu. Jeżeli likwidowana szkoła korzystała z budynków i gruntów na podstawie ustanowionego trwałego zarządu, skutkiem likwidacji danej jednostki będzie, zgodnie z art. 49 ustawy o gospodarce nieruchomościami jego wygaśnięcie.

Czytaj w LEX: Sytuacja prawna pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych likwidowanej szkoły lub przejętej przez inny podmiot >

 

Należności i zobowiązania likwidowanej jednostki przejmuje urząd odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego (art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o finansach publicznych). Organ dokonujący likwidacji może też zdecydować o przejęciu należności i zobowiązań przez inną lub nową jednostkę budżetową (podobnie jak przy przekazaniu mienia szkoły), w szczególności, gdy jednostka budżetowa likwidowana jest w celu utworzenia jednostki o innej formie organizacyjno-prawnej, organ stanowiący może również zdecydować o przejęciu należności i zobowiązań likwidowanej jednostki przez nowo utworzoną jednostkę. Przejęcie przez urząd gminy, czy też inną wyznaczoną uchwałą jednostkę zobowiązań i należności likwidowanej jednostki budżetowej, powinno zostać wprowadzone do ksiąg rachunkowych w korespondencji z kontem funduszu jednostki.

 

W zakresie obowiązków rachunkowych (art. 12, art. 26 ust. 4 i art. 29 ust. 2 ustawy o rachunkowości) obowiązkiem likwidowanej szkoły w procesie likwidacji jest:

  • otwarcie ksiąg rachunkowych w ciągu 15 dni od dnia rozpoczęcia likwidacji;
  • zamknięcie ksiąg rachunkowych na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym zakończenia likwidacji nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia zdarzenia;
  • zamknięcie ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia zdarzenia;
  • przeprowadzenie inwentaryzacji na dzień zakończenia działalności jednostki;
  • wycena aktywów jednostki likwidowanej.

Sprawdź w LEX: Czy zmniejszenie liczby oddziałów przedszkola należy do kompetencji burmistrza? > 

 

Likwidacja szkoły niepublicznej

Szkoły niepubliczne są prowadzone przez osoby fizyczne i osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego. Mimo iż szkoły niepubliczne nie mają obowiązku zapewnić bezpłatnego nauczania i nie przeprowadzają rekrutacji w oparciu o zasadę powszechnej dostępności, to muszą spełniać standardy określone dla szkół publicznych. Założenie szkoły niepublicznej wymaga uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół i placówek (art. 168 ust. 1 i ust. 9 ustawy Prawo oświatowe). Szkoła niepubliczna działa na podstawie statutu nadanego przez osobę prowadzącą (art. 172 ust. 1 w/w ustawy). W statucie należy określić m.in. organy szkoły oraz zakres ich zadań, jak też organizację szkoły oraz sposób uzyskiwania środków finansowych na jej działalność szkoły. Szkoły i placówki niepubliczne prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych przez organ prowadzący, z uwzględnieniem odrębnych przepisów m.in. ustawy o rachunkowości oraz w zależności od formy prowadzenia jednostki oświatowej – ustawy Prawo o stowarzyszeniach, kodeksu spółek handlowych (art. 5 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych).

 

Osoba prowadząca szkołę lub placówkę może ją zlikwidować z końcem roku szkolnego (art. 172 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe). W tym przypadku taka osoba jest obowiązana co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji zawiadomić o zamiarze i przyczynach likwidacji: rodziców uczniów, organ, o którym mowa w art. 168 ust. 1 i 2, oraz gminę, na której terenie jest położona szkoła lub placówka. Dokumentację przebiegu nauczania zlikwidowanej szkoły przekazuje się organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. Należności i zobowiązania likwidowanej szkoły lub placówki przejmuje podmiot prowadzący, zgodnie z zasadami odpowiedzialności za zobowiązania wyrażonymi we właściwej ustawy, w zależności od formy działania organu założycielskiego szkoły (np. w przypadku spółki - kodeks spółek handlowych). W zakresie obowiązków rachunkowych w procesie likwidacji, szkoły niepubliczne podlegają tym samym obowiązkom co szkoły publiczne. Po zakończeniu likwidacji wpis szkoły lub placówki do ewidencji ulega wykreśleniu.

Sprawdź w LEX: Jaka wysokość odprawy przysługuje nauczycielom w przypadku całkowitej likwidacji szkoły? >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.