Fundusze unijne dla oświaty - nowe rozdanie

Nowy okres planowania 2007-2013Zaczął się nowy okres możliwości aplikowania o środki z Unii Europejskiej na potrzeby i realizację marzeń w naszych szkołach.Zacznijmy od największych pieniędzy, czyli Funduszy Strukturalnych.Fundusze Strukturalne znamy z poprzedniego okresu programowania, ktry w Polsce trwał od wstąpienia do Unii Europejskiej w latach 20042006. Pierwszy raz mieliśmy wtedy możliwość realizowania projektw za pieniądze z Funduszy Strukturalnych, aplikowanie było dość skomplikowane, procedury złożone, po raz pierwszy przymierzaliśmy się do czytania dokumentw programujących fundusze, poznawania terminologii, narzędzi i metod niezbędnych do skutecznego zdobycia, wydania i rozliczenia środkw na dany projekt. Co się zmieniło w nowym okresie planowania? Podstawową rżnicą jest uproszczenie procedur, dokumentw, terminologii oraz zasad aplikowania. Druga zmiana to znacznie większa liczba źrdeł informacji, publikacji, ośrodkw doradczych w każdym wojewdztwie powstały Europejskie Centra Doradztwa ich lista znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego ktre krok po kroku przeprowadzają przez etapy wypełniania wnioskw, pomagają w kompletowaniu dokumentw, udzielają rad na każdym etapie realizacji projektu, organizują szkolenia, wydają publikacje. Dodajmy do tego wiele stron internetowych i jedno jest pewne: teraz aplikowanie o środki z Funduszy Strukturalnych jest o wiele łatwiejsze. Przyjrzyjmy się zmianom.

Dokumenty nadające ramy prawne i organizacyjne już prawie przygotowane, wynegocjowane, dopracowane, powoli wchodzą w życie – otwierają się przed szkołami perspektywy korzystania ze środków unijnych zaplanowanych na lata 2007–2013. I to z wielu źródeł… Struktura przepływu pieniędzy jest skomplikowana – od celów polityki spójności Unii Europejskiej, przez dokumenty strategiczne na poziomie Unii i krajowym, po programy operacyjne i wytyczne szczegółowe określające warunki aplikowania przez beneficjentów o dofinansowanie ich projektów. Nie ma potrzeby bardzo dokładnego poznawania tych wszystkich dokumentów – wystarczy kilka informacji dla zobaczenia perspektywy planowania. Szczegółowej uwagi będą wymagały dopiero dokumentacje konkursowe… Środki unijne – w latach 2007–2013 z budżetu Unii Europejskiej przeznaczone jest dla Polski 72 mld euro, co razem ze środkami publicznymi (około 12 mld z budżetu państwa i około 4 mld z budżetu jednostek samorządu terytorialnego) oraz około 20 mld wkładu prywatnego daje w sumie ponad 100 (108,2) mld euro – przeznaczone są na rozwój i realizację celów założonych w Strategii Rozwoju Kraju przyjętej na lata 2007–2015. Służą temu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007–2013 (NSRO 2007–2013), które zostały przyjęte przez Radę Ministrów w listopadzie 2006 r. i zatwierdzone przez Komisję Europejską w maju 2007 r. Cel strategiczny sformułowany w tych dokumentach brzmi następująco: Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki, opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju. Rozpisano go na cele szczegółowe:

• Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa

• Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej

• Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski

• Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług

• Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej

• Rozwój obszarów wiejskich.

W celach szczegółowych sprawy oświaty mieszczą się w celu drugim: Wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz społecznego. Cele te mają być osiągnięte poprzez realizację Programów Operacyjnych:

• Kapitał Ludzki

• Innowacyjna Gospodarka

• Infrastruktura i Środowisko

• 16 Regionalnych Programów Operacyjnych

• Rozwój Polski Wschodniej

• PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej

• Pomoc Techniczna.

Środki na edukację zaplanowane są w:

• regionalnych programach operacyjnych – tu przede wszystkim na rozwój infrastruktury edukacyjnej i inwestycje w kształcenie o profilu zawodowym

• Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki, gdzie zarezerwowano środki na wyrównywanie szans edukacyjnych, stypendia dla najbardziej uzdolnionych, programy rozwojowe dla szkół, alternatywne formy edukacji przedszkolnej. Łącznie w ramach RPO i PO KL na wsparcie edukacji w latach 2007–2013 przeznaczono blisko 3,4 mld euro.

Wsparcie działań edukacyjnych w wymiarze międzynarodowym oferują programy współpracy transgranicznej w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej. W zakresie edukacji cele PO Kapitału Ludzkiego są spójne ze:

• Strategią Rozwoju Edukacji na lata 2007–2013, której celem jest podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiej jakości kształcenia;

• Strategią Rozwoju Szkolnictwa Wyższego w Polsce do roku 2010, zakładającą zwiększenie znaczenia szkolnictwa wyższego w ogólnym systemie edukacji w celu poprawy jakości szkolnictwa wyższego i dostosowania nauczania do wymogów rynku pracy;

• Strategią Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 2010 wyznaczającą kierunki rozwoju kształcenia ustawicznego w kontekście idei uczenia się przez całe życie i budowania społeczeństwa opartego na wiedzy. Programy Operacyjne finansowane są z Funduszy Strukturalnych – ich liczba została zawężona do trzech:

• Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

• Europejskiego Funduszu Społecznego, oraz

• Funduszu Spójności.

W poprzednim okresie planowania zdarzały się programy wielofunduszowe, teraz natomiast mamy tylko programy jedno- lub dwufunduszowe: EFRR i Fundusz Spójności oraz możliwość tzw. cross-financingu, dopuszczającego finansowanie w ramach EFRR oraz EFS do pułapu 10% działań wspieranych przez drugi Fundusz. Zwiększono także poziom współfinansowania z 75% do 85% środków unijnych. Te trzy fundusze to w sumie 67,3 mld euro dla Polski na lata 2007–2013:

• 15% przypada na Europejski Fundusz Społeczny,

• 52% na Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,

• 33% na Fundusz Spójności.

W porównaniu z 12,8 mld euro w poprzednim okresie finansowania to duży skok i realne zwiększenie możliwości. W okresie 2007–2013 uproszczono system przepływów finansowych w Programach Operacyjnych. Środki przekazywane przez Komisję Europejską stanowić będą dochody budżetu państwa, czego efektem będzie rezygnacja z kont programowych. Poszczególne projekty otrzymają dofinansowanie ze środków publicznych – bez rozbicia na poziomie projektu dofinansowania na środki unijne i krajowe. Odpowiedzialny za programowanie i zarządzanie wszystkimi programami rozwojowymi finansowanymi z Funduszy Strukturalnych jest minister rozwoju regionalnego. Pozostali ministrowie są instytucjami pośredniczącymi, odpowiedzialnymi za wdrażanie poszczególnych priorytetów PO. Instytucjami zarządzającymi Regionalnymi Programami Operacyjnymi są zarządy województw. Główne komórki organizacyjne są w Urzędach Marszałkowskich. Jest jeszcze bardzo dużo instytucji zaangażowanych we wdrażanie w życie tych wszystkich dokumentów i programów, ale ich znajomość nie jest niezbędna na wstępie aplikowania o środki, można poznawać je sukcesywnie. Przygotowywanie systemu instytucjonalnego jest jednym z etapów wdrażania Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia i Programów Operacyjnych, poza tym ważnymi etapami są między innymi: określenie komplementarności obszarów problemowych różnych Programów Operacyjnych, przygotowanie szczegółowych opisów osi priorytetowych PO, opracowanie wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Wytyczne te mają charakter horyzontalny, to znaczy, że są wspólne dla wszystkich programów operacyjnych i określają:

• szczegółowy opis priorytetów,

• tryb wyboru projektów,

• zasady płatności i rozliczeń,

• formy sprawozdawczości,

• system informatyczny,

• system kontroli realizacji PO,

• kwalifikowalność wydatków.

Celem ich przyjęcia jest stworzenie jednolitych zasad dla wszystkich programów operacyjnych, które pozwolą na jawność i przejrzystość procesu wyboru projektów i ustanowienie przyjaznych dla wnioskodawców zasad przeprowadzania konkursów. I to wydaje się być najważniejszą zmianą w tym okresie programowania… Nie ma jeszcze dokumentów określających tryb konkursów, ale już wiemy z prawie stuprocentową pewnością, że jedno się nie zmieniło: z poziomu szkoły nie będzie można aplikować o te środki. Głównymi wnioskodawcami pozostają jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe. Rozwój i partnerstwo są kluczowymi pojęciami strategicznej polityki spójności Unii Europejskiej.