Zgodnie z art. 2 ustawy Prawo oświatowe (dalej jako u.p.o.), system oświaty w Polsce obejmuje m.in. przedszkola, szkoły podstawowe, ponadpodstawowe i artystyczne. Szkoła może być szkołą i placówką publiczną albo niepubliczną i może być prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego (JST), inną osobę prawną oraz osobę fizyczną. Przy czym jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i placówki publiczne. Zgodnie z art. 14 ust. 3 u.p.o. szkołą niepubliczną niebędącą szkołą artystyczną jest szkoła, która m.in. realizuje programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – również podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego; realizuje obowiązkowe zajęcia edukacyjne w okresie nie krótszym oraz w wymiarze nie niższym niż łączny wymiar poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania szkoły publicznej danego typu; stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów określone ustawie o systemie oświaty; zatrudnia nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych wskazanych w ramowym planie nauczania danej szkoły posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych oraz stosuje organizację roku szkolnego ustaloną dla szkół publicznych.

Dotacja dla szkół dla dorosłych na dotychczasowych zasadach >>

Szkoła publiczna, a szkoła niepubliczna

Szkoły zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami budżetowymi (art. 4 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, dalej jako u.f.z.o.), co oznacza, że pokrywają swoje wydatki i odprowadzają dochody bezpośrednio do budżetu podmiotu tworzącego i prowadzącego daną jednostkę, czyli budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo budżetu państwa (tzw. metoda budżetowania brutto). Jest to przy tym wyłączna forma w jakiej mogą być realizowane zadania oświatowe. Wykluczone jest zatem prowadzenie szkoły przez ministra albo JST w formie spółki prawa handlowego albo zakładu budżetowego. Natomiast szkoły zakładane i prowadzone przez pozostałe podmioty tj. osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne funkcjonują poza budżetem państwa i budżetem JST, co oznacza, że osoba prowadząca szkołę lub placówkę samodzielnie ustala reguły, na jakich finansowana jest podległa jej jednostka organizacyjna i na jakich zasadach wydatkuje się przydzielone jej środki. Zasady te muszą być oczywiście zgodne z prawem, w szczególności w zakresie dotyczącym zasad rozliczania otrzymanych dotacji na uczniów pobierających naukę w szkole.

Czytaj w LEX: Zatrudnianie nauczycieli w placówkach niepublicznych >>>

Czytaj w LEX: Organizacja i zasady działania szkół niepublicznych >>>

Dotacja dla szkoły publicznej - pozabudżetowej

Każda publiczna szkoła, tworzona i prowadzona przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne, w której jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, a nie jest szkołą specjalną, jest uprawniona do uzyskania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tej szkoły organem rejestrującym, w wysokości stanowiącej iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego oraz wskaźnika zwiększającego, o którym mowa w art. 14 ust. 1 u.f.z.o.
Natomiast, dotacja na ucznia tego typu szkoły publicznej, w której nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, przysługuje w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego (art. 25 u.f.z.o.). Wskaźnik zwiększający ustala się dla szkół danego typu, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, niebędących szkołami specjalnymi, oraz dla szkół danego typu będących szkołami specjalnymi. Wskaźnik zwiększający jest zdefiniowany w ustawie jako wydatki bieżące ponoszone przez samorząd na ucznia szkoły danego typu w stosunku do kwoty przewidzianej w subwencji oświatowej na ucznia szkoły danego typu. Wskaźnik oblicza się dla danego roku budżetowego. Należy zauważyć, że wskaźniki zwiększające, a wobec tego i kwoty dotacji, będą różne dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, gdyż uwzględniają one specyfikę danego samorządu i jego realne wydatki na zadania oświatowe.

 

Dotacja dla szkoły niepublicznej

Niepubliczne szkoły, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego (art. 26 ust. 1 u.f.z.o.). Natomiast niepubliczne szkoły, w których obowiązek szkolny lub nauki nie jest realizowany, otrzymują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50 proc. obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu, z których uczeń nie został zwolniony, dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego. Wysokość dotacji na ucznia szkoły niepublicznej odnosi się wprost do kwoty przewidzianej na takiego ucznia w subwencji oświatowej. Zasady obliczania dotacji są podobne jak dla szkół publicznych.

 

 

Dotacja za efekt kształcenia

Szczególny typ dotacji na każdego ucznia, niezależnie od dotacji oświatowej, przysługuje publicznym i niepublicznym liceom ogólnokształcącym dla dorosłych, publicznym branżowym szkołom II stopnia i publicznym szkołom policealnym, niebędącym szkołami specjalnymi, który uzyskał - świadectwo dojrzałości - w przypadku publicznego liceum ogólnokształcącego dla dorosłych i publicznej branżowej szkoły II stopnia, - certyfikat kwalifikacji zawodowej z kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie - w przypadku publicznej branżowej szkoły II stopnia, albo dyplom zawodowy - w przypadku publicznej szkoły policealnej. Dotację wypłaca JST będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia, niebędącego uczniem niepełnosprawnym, w części oświatowej subwencji ogólnej dla JST. Dotacja ta, jest wypłacana jednorazowo i może być wykorzystana także na refundację wydatków związanych z realizacją zadań szkoły.

 

Biorąc pod uwagę, że nie ma przepisów prawnych zabraniających uczniowi uczęszczania do więcej niż jednej szkoły (o której mowa w art. 25 ust. 3 i 4 oraz art. 26 ust. 2 u.f.z.o.), ustawodawca ogranicza możliwość dotowania ilości szkół, do której dany uczeń uczęszcza. I tak, jeżeli uczeń jest uczniem więcej niż jednej dotowanej szkoły, w której nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, to dotację od momentu wskazanego w ustawie otrzymuje tylko jedna szkoła (art. 27 u.f.z.o.). JST występuje do tych szkół o uzyskanie od rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia pisemnego oświadczenia wskazującego jedną z tych szkół jako szkołę do której uczeń uczęszcza w danym roku szkolnym, i przekazanie go tej jednostce samorządu terytorialnego. Dotację, od miesiąca następującego po miesiącu otrzymania oświadczenia, otrzymuje szkoła wskazana w tym oświadczeniu.

Wysokość subwencji oświatowej

Wyliczając kwotę dotacji na ucznia szkoły publicznej i niepublicznej, należy odnieść się do podziału części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok budżetowy. Część oświatowa subwencji ogólnej stanowi główne źródło dochodów jednostek samorządu terytorialnego, finansujące zadania oświatowe. Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych odsyła do ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art. 27 i 28). Ustalanie łącznej wysokości części oświatowej subwencji ogólnej odbywa się corocznie, a ustalona kwota dzielona jest później między poszczególne samorządy. Wysokość części oświatowej subwencji ogólnej jest ustalana corocznie w ustawie budżetowej. Zgodnie z art. 28 ust. 1 u.d.j.s.t. kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym (poprzednim), skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych. Część oświatową subwencji zwiększa się o równowartość kwoty stanowiącej różnicę między dochodami budżetu państwa uzyskanymi łącznie w drugim półroczu roku poprzedzającego rok bazowy i w pierwszym półroczu roku bazowego z tytułu zwrotu przez jednostki samorządu terytorialnego nienależnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej wraz z odsetkami a kwotą przekazaną jednostkom samorządu terytorialnego z budżetu państwa w tym samym okresie, w związku ze zwrotem nadpłaty w nienależnej kwocie części oświatowej subwencji ogólnej wraz z odsetkami (art. 28 ust. 1a). O ile sposób ustalania łącznej kwoty subwencji oświatowej nie został szczegółowo uregulowany, to inaczej jest w przypadku zasad podziału części oświatowej subwencji ogólnej między jednostki samorządu terytorialnego. Zgodnie z art. 28 ust. 2 u.d.j.s.t. od łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej odlicza się 0,5 proc. na rezerwę, którą dysponuje minister właściwy do spraw finansów publicznych. Następnie minister właściwy do spraw oświaty i wychowania dzieli część oświatową subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, biorąc pod uwagę zakres realizowanych przez te jednostki zadań oświatowych, z wyłączeniem zadań związanych z dowozem uczniów oraz zapewnieniem kształcenia, wychowania i opieki uczniom, którzy kończą 5 lat lub mniej w roku bazowym, w placówkach wychowania przedszkolnego, niezwiązanych z organizacją kształcenia specjalnego albo zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi. Wyłączone zadania są finansowane z dochodów własnych samorządów lub dotacji celowych.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.